هرچند دولت در ماه‌های گذشته بارها بر این موضوع تاکید کرده که توانسته با وجود تحریم‌ها، فروش نفت ایران را افزایش داده و درآمد حاصل از آن را نیز به کشور بازگرداند اما همچنان در این موضوع تردیدی وجود ندارد که دسترسی ایران به منابع نفتی محدود است و در این زمینه استفاده از سایر منابع درآمدی باید به عنوان یک گزینه جدی دنبال شود.
در واقع جدای از محدودیت‌های کوتاه‌مدت، موضوعی که باید به عنوان یک گزینه جدی در اقتصاد ایران دنبال شود، جایگزینی نفت، با درآمدهای پایدار باید به عنوان یک اولویت مهم، دنبال شود و در این زمینه استفاده از منابع مالیاتی باید یکی از اصلی‌ترین راهبردها در این زمینه باشد. نگاهی به تجربه کشورهای توسعه یافته جهان نیز نشان می‌دهد که در اکثر این کشورها، استفاده از منابع مالیاتی به عنوان یک هدف جدی برای دولت‌ها تعریف شده و بخش مهمی از درآمدهای سالانه آنها از این طریق تامین می‌شود.
در ایران اما با وجود آنکه برای سال‌های طولانی حرف از مالیات مطرح بوده، هیچ یک از دولت‌ها نتوانسته‌اند طوری شرایط را تغییر دهند که درآمد مالیاتی، سهم مهمی را به خود اختصاص دهد. هرچند از سال 97 و با دور تحریمی جدید امریکا شرایط فرق کرد و چه در دولت روحانی و چه در دولت رییسی، به مالیات بهای قابل توجهی داده شد اما هنوز راهی طولانی در این زمینه مانده و دولت سیزدهم فعلا از هوشمندسازی مالیاتی ایران می‌گوید. «احسان خاندوزی» در آیین توسعه و یکپارچه‌سازی مرکز ارتباط مردمی ۱۵۲۶، حوزه آگاهی بخشی و اطلاع‌رسانی به مودیان را یکی از ضرورت‌های نظام مالیاتی عنوان کرد. وی بیان داشت: با توجه به آگاهی‌های کمی که در خصوص مالیات در سطح جامعه وجود دارد، توسعه و یکپارچه‌سازی مرکز ارتباط مردمی ۱۵۲۶ سازمان امور مالیاتی در ستاد و ادارات کل گام مهمی است که در این راستا انجام شد.
خاندوزی، هوشمندسازی فرآیندهای وصول مالیات را گام اصولی دیگر در این مسیر عنوان و تأکید کرد: این روند چگونگی مواجهه و نوع ورودی که کاربرها و مودیان در نظام مالیاتی دارند را کاملا به صورت سیستمی، کاربر پسند، شفاف و سریع می‌کند. وزیر امور اقتصادی و دارایی، اجرای سامانه مودیان را یکی از بزرگ‌ترین زیرساخت‌ها برای اخذ مالیات هوشمند در کشور دانست و گفت: میلیون‌ها پرونده ارزش افزوده تعیین تکلیف نشده با اجرای این قانون تعیین تکلیف خواهد شد. وی اجرای برخط فرآیندهای مالیاتی مثل استرداد را که بعضا مورد شکایت فعالان اقتصادی است، یکی دیگر از دستاوردهای اجرای این قانون عنوان کرد و ادامه‌داد: کمک سایر دستگاه‌ها به سازمان امور مالیاتی برای اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان، فرایند هوشمندسازی اقتصاد کشور و نظام مالیاتی را سرعت می‌بخشد. خاندوزی، اجرای کامل پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان را تکلیف قانونی دانست که وزارت امور اقتصادی و دارایی و سازمان امور مالیاتی کشور در دولت سیزدهم با جدیت پیگیری کرده است و ابراز امیدواری کرد تا پایان سال ۱۴۰۲ گزارش کاملی از روند اجرای این قانون به مجلس و ریاست‌جمهوری ارایه شود.
وزیر امور اقتصادی و دارایی، انگیزه بخشی به مدیران و کارکنان و پشتیبانی از سازمان امور مالیاتی کشور توسط مجلس و دولت برای اجرای این طرح ملی و پوست اندازی نظام مالیاتی کشور را ضروری دانست و اظهار داشت: با این پشتیبانی‌ها می‌توانیم فصل جدیدی از نظام مالیات‌ستانی هوشمند و عادلانه را تحویل آیندگان دهیم. وی در بخش دیگری از سخنان خود اظهار داشت: چه در مورد واگذاری اموال مازاد بانک‌ها و چه در اجرای قانون جهش تولید مسکن که قانونگذار به حوزه مالیات اشاره کرده است، مصرّ هستیم که قانون اجرا شود و از وزارت راه و شهرسازی و بانک مرکزی می‌خواهیم که به عنوان مرجع معرفی و تایید ارسال اطلاعات به وظایف خودشان عمل کنند و ما هم تمام قد از ابزار مالیاتی برای اجرای قانون استفاده خواهیم کرد.
این عضو کابینه دولت سیزدهم با تأکید بر اینکه بانک‌های دولتی باید در صف نخست اجرای قانون باشند، افزود: هیچ بهانه‌ای از بانک‌ها به‌ویژه بانک‌های دولتی برای همکاری ضعیف با نظام مالیاتی پذیرفته نیست. در کنار خاندوزی، معاون او نیز آماری جدید از عملکرد سامانه مودیان ارایه کرده است. این سامانه از چند ماه قبل با هماهنگی مجلس نهایی شده است. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه در سال اول اجرای قانون با توجه به اینکه مردم با آن آشنا نبودند یکسری تسهیلات حمایتی برای آنها در نظر گرفته شده بود، اضافه کرد: در این یک سال گذشته برخی مالیات کسبه مورد بخشودگی نیز قرار گرفت و دلیل این موضوع هم این بود که در برخی مواقع کسبه اظهار کرده‌اند که بخشی از تراکنش‌ها مربوط به خرید و فروش نبوده و ممکن بوده به‌طور مثال فردی وامی را دریافت کرده و از دستگاه آن فرد برای نقد کردن کارت اعتباری استفاده کرد که این موارد مورد بخشودگی قرار گرفته است.
مرحبا با تاکید بر اینکه از سال دوم اجرای قانون قطعاً پایه دریافت مالیات بر اساس سامانه مودیان و پایانه فروشگاهی خواهد بود، ادامه داد: از طریق این سامانه و پایانه تراکنش‌ها شفاف می‌شود اما بازاریان و کسبه نیز باید در نظر داشته باشند که هر تراکنشی که پس از این انجام می‌شود به منزله خرید و فروش محاسبه می‌شود و مالیات از آن اخذ می‌شود که باید اصناف و بازاریان در این موضوع دقت لازم را در حین اجرای قانون داشته باشند. عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه با اجرای قانون مودیان مالیاتی و پایانه‌های فروشگاهی جلوی ناعدالتی‌ها در پرداخت مالیات‌ها گرفته خواهد شد، اظهار کرد: قطعاً با ایجاد این پایانه‌ها سازوکاری واحد برای کل کالاهای کشور ایجاد می‌شود و جلوی احتکار گرفته می‌شود و مالیات از بخش غیرمولد و دلال‌بازی که پیش از این فرار مالیاتی محسوب می‌شد نیز اخذ خواهد شد.
وی با تاکید بر اینکه اجرای قانون محاسن فراوانی برای بخش تولید و اقتصاد کشور خواهد داشت، عنوان کرد: اخذ مالیات و استفاده از آن در زیرساخت‌های کشور می‌تواند برای پیشرفت کشور مفید باشد و به رشد غیرتورمی اقتصاد کمک کند.نماینده آستارا در مجلس با بیان اینکه یکی از کارکردهای مهم پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مودیان حذف ممیزی و شفاف شدن اخذ مالیات‌ها خواهد بود، بیان کرد: از طریق این سامانه و پایانه اطلاعات مودیان شفاف می‌شود و بر کارآمدی اخذ مالیات‌ها تاثیر فراوانی خواهد گذاشت.
مرحبا با تاکید بر اینکه از طریق اجرای قانون قابلیت رصد کنترل نظام توزیع کالا و جلوگیری از احتکار شکل می‌گیرد، گفت: قطعاً اجرای این قانون منجر به مقابله با قاچاق کالا و هوشمند شدن نظام توزیع کالا در کشور می‌شود. پس از این صحبت‌ها حالا آمارهای اجرایی جدیدی از این سامانه منتشر شده است. «سید محمد هادی سبحانیان» در آیین توسعه و یکپارچه‌سازی مرکز ارتباط مردمی ۱۵۲۶ با تاکید بر گفتمان حاکم بر راهبردهای نظام مالیاتی که با حضور وزیر اقتصاد، نمایندگان مجلس و مدیران این سازمان برگزار شد، اظهار داشت: با اجرای کامل این قانون و تغییر رویکرد سازمان امور مالیاتی از نظام سنتی به نظام هوشمند و مبتنی بر حاکمیت داده، اهداف مالیاتی مقرر در قانون بودجه و تأمین درآمدهای دولت محقق خواهد شد.
وی افزود: علاوه بر این، در گام نخست اجرای سامانه مودیان نزدیک به ۴.۵ میلیون و در گام دوم حدود ۹ میلیون دستگاه پذیرنده و ابزار پرداخت الکترونیک به پرونده مالیاتی ملحق شدند. همچنین نزدیک به یک میلیون و ۶۰۰ هزار شناسه کالا و خدمت و حدود ۳۶ هزار امضای الکترونیک در این بستر انجام شده است. سبحانیان با ارایه گزارشی از آخرین اقدامات و برنامه‌های نظام مالیاتی، تصریح‌کرد: سازمان امور مالیاتی در سال ۱۴۰۱ افزون بر ۴۷۰ هزار میلیارد تومان درآمدهای مالیاتی وصول کرد که این آمار نسبت به مدت مشابه سال ۱۴۰۰، معادل ۵۴ درصد و در ۶ ماهه نخست سال جاری بیش از ۳۴۴ هزار میلیارد تومان درآمد مالیاتی وصول کرد که نسبت به مدت مشابه سال قبل رشد ۴۹ درصدی را نشان می‌دهد.
رییس‌کل سازمان امور مالیاتی کشور همچنین به استفاده از همه ظرفیت‌های قانونی برای تامین منابع مالی دولت پرداخت و گفت: در خصوص معوقات مالیاتی و همچنین در امر مبارزه با فرار مالیاتی با تعیین کارگروه‌های ملی و استانی و برگزاری جلسات و تفاهمنامه و تعامل با نهادها و دستگاه‌های مرتبط اقدامات و دستاوردهای بسیار خوبی را در سراسر کشور شاهد هستیم و ماهانه گزارشاتی از این موضوع اطلاع‌رسانی می‌شود. وی در ادامه ضمن تبیین مباحثی نظیر تولید اظهارنامه برآوردی، اولویت دهی ۱۰۰ پرونده بزرگ مالیاتی، اعلام فراخوان مالیات بر ارزش افزوده، به‌کارگیری جدیدترین نسخه سامانه مودیان از اواخر شهریورماه، آخرین وضعیت مالیات بر خانه‌های خالی، خانه‌ها و خودروهای لوکس را نیز تشریح کرد.
سبحانیان در پایان با اشاره به گفتمان حاکم بر مودی مداری در نظام مالیاتی، یکی از مصادیق مودی مداری را پاسخ به شبهات و سوالات آنها و ارایه آموزش‌های لازم درخصوص انجام تکالیف قانونی ایشان دانست و بیان‌داشت: راهکار حل بسیاری از مشکلات، گفت‌وگو و تعامل و همچنین پاسخگویی به سوالات و شبهات است و از همین منظر، مرکز جامع ارتباطات مردمی ۱۵۲۶ گامی عملیاتی و مهم در گره‌گشایی از مشکلات مردم است که در چارچوب تکریم ارباب رجوع، فصل جدیدی از خدمت رسانی و پاسخگویی به مودیان مالیاتی ارایه می‌کنند. به این ترتیب دولت سیزدهم از هوشمندسازی مالیات ستانی می‌گوید، موضوعی که در صورت همکاری سایر دستگاه‌ها می‌تواند شیوه مالیاتی ایران را پس از مدتی طولانی تغییر دهد و این قطعا مسیری تازه پیش روی اقتصاد ایران قرار خواهد داد.
