اگر بخواهیم معضل اعتیاد را به‌طور دقیق و علمی مورد بررسی قرار بدهیم یکی از مواردی که باید به آن پرداخته شود نقش حاشیه شهرها در افزایش آمار اعتیاد است.
معضلی که این روزها به واسطه مشکلات اقتصادی و عدم توانایی مردم در تامین هزینه‌های مسکن در شهرهای بزرگ رو به افزایش است. کوچ افراد به حاشیه شهرها آنها را با انواع آسیب‌های اجتماعی موجود در حواشی مواجه می‌کند. یکی از این معضلات اعتیاد است.
متاسفانه در حاشیه شهرها امکان دسترسی به مواد مخدر و البته استعمال آن بسیار راحت است. از سوی دیگر نوجوان، جوان یا فردی که به دلیل مشکلات اقتصادی مجبور شده تا به نوعی زاغه نشینی را تجربه کند آمادگی لازم برای رفتن به سوی مواد مخدر را دارد. البته بسیاری از جوانان به دلیل ناآگاهی به دام اعتیاد می‌افتند اما نمی‌توانیم نقشی را که فقر و مشکلات اقتصادی در این زمینه بازی می‌کنند نادیده بگیریم. به هر حال خانواده، محل سکونت، دوستان ناباب، فقر و از همه مهم‌تر بیکاری از جمله عوامل اجتماعی و محیطی گرایش به مواد مخدر هستند.
از سوی دیگر فقدان عزت نفس و خودکفایی، پایین بودن احساس رضایتمندی از خود، نداشتن امید به زندگی، اضطراب، غم و ناراحتی و... از عوامل فردی انحرافات جوانان و نوجوانان به شمار می‌رود. مناطق حاشیه‌نشین هم به دلیل ضعف کنترل و عدم وجود ترس از شناخته شدن در این مناطق به دلیل بالا بودن تراکم جمعیتی یکی از عللی است که سبب افزایش اعتیاد می‌شود اما مشکل اصلی همان مساله بیکاری و فقر است که همچنان درصد بسیار بالایی را برخوردار است. به‌طور کلی باید گفت فضای زندگی مردم ایران؛ حاشیه نشینی شهرک‌های اقماری، عدم تجانس فرهنگی، عدم ترس از شناخته شدن و مهاجرت‌پذیری همگی از عوامل بروز انواع جرایم از جمله اعتیاد است و متاسفانه بر عوامل بازدارنده برتری دارد به همین دلیل نمی‌توان با وضعیت موجود و فضای زندگی که افراد در آن قرار دارند مبارزه کرد در نتیجه مشکلاتی مثل اعتیاد رو به افزایش است.
در حال حاضر نگرانی بزرگ جامعه‌شناسان جوانان و نوجوانان هستند؛ فرزندانی که در خانواده‌هایی که با معضل اعتیاد دست و پنجه نرم می‌کنند تربیت می‌شوند و اعتیادشان افزایش پیدا می‌کند؛ در حال حاضر در شهرهای بزرگ مثل تهران محیط زندگی با افراد رابطه مستقیمی دارد. به بیان دیگر محیط زندگی در حال حاضر مناسب افراد است اما به محض تغییر درآمد با تغییر محیط زندگی مواجه خواهید شد و در این زمان است که مشکلات بزرگ‌تر و بیشتر می‌شود.
متاسفانه مناطق حاشیه نشین در تهران، شهرک‌های اقماری و مناطقی که از امکانات رفاهی و اجتماعی کمتری برخوردارند همچنین در شهرهای بزرگ معضل اعتیاد بسیار زیاد است و تبدیل به مشکلی حل نشدنی شده است. به این ترتیب می‌بینیم که نقش حاشیه‌نشینی در بروز معضلات اجتماعی از جمله اعتیاد بسیار پررنگ است. ما اگر بخواهیم معضل اعتیاد را در جامعه ریشه‌کن کنیم یا حداقل مانع از افزایش آن بشویم باید بیش از هر چیز شرایط اقتصادی و رفاهی افراد را بهبود ببخشیم از سوی دیگر کمبود شادی در جامعه خود عامل دیگری برای روی آوردن جوانان به اعتیاد می‌شود.
بی‌توجهی به این مسائل و برخوردهای خشونت‌بار با جوانان آنها را منزوی می‌کند و این انزوا می‌تواند آنها را به سوی آسیب‌های اجتماعی سوق دهد. مساله مهم این است که نمی‌توان با جمع‌آوری معتادان متجاهر و جلوگیری از ورود مواد مخدر به کشور مانع افزایش شمار معتادان شد این هدف نیاز به اقدامات زیرساختی بیشتری دارد که باید مد نظر قرار بگیرد.
