باز معماری تجارت انرژی ایران با واردات حداکثری گاز
بخش انرژی جزو ضروری اقتصاد هر منطقه است و کشورهای دارای منابع طبیعی نیز از این قاعده مستثنی نیستند. این منطقه میزبان برخی از بزرگ‌ترین ذخایر نفت و گاز جهان است که آن را به یک بازیگر مهم در تجارت جهانی انرژی تبدیل کرده است. ایران، به‌طور خاص، دارای ذخایر قابل توجه گاز طبیعی است و موقعیت استراتژیک و ژئوپلتیکی ایران، کشور ما را در موقعیت منحصر به فردی برای تبدیل شدن به قطب اصلی تجارت گاز در منطقه قرار می‌دهد.
به گزارش خبرنگار «تعادل» ایران با واردات حداکثری گاز از کشورهای شمالی خود و صادرات مجدد گاز حاصله به کشورهای همسایه شرقی و غربی خود، می‌تواند نقشی محوری در شکل دادن به چشم‌انداز انرژی خاورمیانه ایفا کند.
ذخایر گاز طبیعی ایران پس از روسیه دومین ذخایر بزرگ جهان است. با این حال، علیرغم داشتن منابع طبیعی فراوان، ایران برای تامین نیازهای انرژی داخلی خود با مشکل مواجه شده است. رشد روزافزون جمعیت و صنعتی شدن ایران منجر به افزایش مصرف انرژی داخلی و کمبود گاز شده است. در نتیجه ایران برای تامین نیازهای انرژی خود مجبور به واردات گاز از کشورهای همسایه شده است. با این حال، این فرصتی را برای ایران فراهم می‌کند تا خود را به عنوان قطب اصلی تجارت گاز در منطقه قرار دهد.
همسایگان شمالی ایران یعنی ترکمنستان، روسیه و قزاقستان دارای ذخایر قابل توجه گاز طبیعی هستند. این کشورها به روسیه و چین گاز صادر کرده‌اند، اما هنوز به‌طور کامل از پتانسیل بازار خاورمیانه استفاده نکرده‌اند. ایران با واردات گاز از این کشورها می‌تواند عرضه ثابت گازی را ایجاد کند که می‌تواند مجددا به همسایگان شرقی و غربی خود مانند پاکستان، هند، ترکیه و عراق صادر شود. این موضوع نه تنها به ایران کمک می‌کند تا نیازهای انرژی داخلی خود را برآورده کند و در نقطه برتری در تجارت گاز قرار گیرد، بلکه ایران را به عنوان یک بازیگر کلیدی در تجارت انرژی منطقه‌ای قرار دهد. یکی از مزایای قرار گرفتن ایران در قطب اصلی تجارت گاز منطقه، پتانسیل رشد اقتصادی است. بخش انرژی سهم عمده‌ای در اقتصاد خاورمیانه دارد و ایران می‌تواند از موقعیت استراتژیک خود برای ایجاد بازار تجاری پررونق گاز استفاده کند. ایران با واردات گاز از همسایگان شمالی و صادرات مجدد آن به همسایگان شرقی و غربی خود می‌تواند اشتغال زایی و درآمدزایی داشته باشد. این نه تنها به نفع ایران بلکه به نفع کشورهای همسایه‌اش خواهد بود که به منبع قابل اعتماد انرژی دسترسی خواهند داشت.
مزیت دیگر قرار گرفتن ایران در قطب اصلی تجارت گاز منطقه، پتانسیل نفوذ ژئوپلیتیکی است. خاورمیانه منطقه‌ای به‌شدت مورد مناقشه است و منابع انرژی عامل اصلی تنش‌های ژئوپلیتیکی بوده است. ایران با تبدیل شدن به قطب اصلی تجارت گاز در منطقه، می‌تواند نفوذ بیشتری بر همسایگان خود اعمال کند. این امر نه تنها جایگاه ایران را در منطقه افزایش می‌دهد، بلکه زمینه همکاری‌های منطقه‌ای را نیز فراهم می‌کند. کشورهای خاورمیانه با همکاری در زمینه مسائل انرژی می‌توانند اعتماد ایجاد کنند و ثبات را ارتقا دهند.
قرار دادن ایران در قطب اصلی تجارت گاز منطقه با واردات حداکثری گاز از کشورهای شمالی خود و صادرات مجدد گاز حاصله به کشورهای همسایه شرقی و غربی، این پتانسیل را دارد که بازی را برای خاورمیانه تغییر دهد. ذخایر گاز طبیعی و موقعیت استراتژیک ایران، آن را به یک کاندیدای ایده‌آل برای تبدیل شدن به قطب اصلی تجارت گاز در منطقه تبدیل کرده است. ایران با استفاده از منابع و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، می‌تواند یک بازار پررونق تجارت گاز ایجاد کند که نه تنها به نفع خود بلکه کشورهای همسایه‌اش نیز باشد. این نه تنها باعث رشد اقتصادی می‌شود، بلکه ثبات و همکاری منطقه‌ای را نیز ارتقا می‌دهد. در حالی که چالش‌هایی برای غلبه بر آن وجود دارد، مزایای بالقوه آن قابل توجه است و خاورمیانه از طریق بازار تجارت گاز باثبات و قابل اعتماد به خوبی خدمات رسانی خواهد کرد.
در همین راستا، به سراغ محمدصالح جوکار رییس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراها در مجلس رفتیم و نظرات وی را جویا شدیم که در ادامه آن را می‌خوانیم.
فرصت مهم ایران جهت رشد اقتصادی و توسعه روابط خارجی کشور در حوزه اقتصاد
محمدصالح جوکار، رییس کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس، با اشاره به برخی اهمال‌کاری‌های صورت گرفته در دولت قبل بر سر تعاملات گازی با همسایگان شمالی به خصوص کشور ترکمنستان، گفت: به دلیل قطع واردات گاز از ترکمنستان و عدم برداشت مناسب گاز از میادین گازی، متاسفانه ما در طول 7 سال گذشته به مشکل جدی در مقطع زمستان برخوردیم و این ناترازی مقطعی مشکلات جدی را برای صنعت و نیروگاه‌ها ایجاد کرد.
وی تصریح کرد: برخی نیروگاه‌های گازی ما به اجبار به جای سوخت تمیز گاز طبیغی از سوخت مازوت استفاده کردند که باعث آلایندگی هوا می‌شود، بنابراین واردات گاز از ترکمنستان در رفع مازوت سوزی نیروگاه‌ها نقش بسیار مهمی دارد. علاوه‌بر این، ازسرگیری این قرارداد زمینه تجارت‌های خارجی بیشتر را برای کشور فراهم خواهد کرد و بازطراحی قراردادها در حوزه انرژی و سوخت با کشورهای منطقه، می‌تواند گشایشی در روابط حوزه اقتصادی باشد و کشور را از بحران اقتصادی دورکند.
این نماینده مجلس دراشاره به دیگر پیامدهای مثبت ازسرگیری واردات گاز ترکمنستان گفت: یکی از مهم‌ترین راهکارها برای باز طراحی تجارت انرژی کشور، تمرکز بر تجارت گاز است. ایران با دارا بودن ذخائر عظیم گازی و همچنین وجود زیر ساخت خط لوله۴۰۰۰کیلومتری می‌تواند به هاب اصلی تجارت گاز تبدیل شود و به عنوان واسطه عمل کند؛ در همین راستا از سرگیری واردات گاز از ترکمنستان قدم بزرگی در جهت آغاز تجارت گازی ایران است که علاوه‌بر کشور خودمان، دیگر کشورهارا نیز بهره‌مند می‌سازد.
جوکار این قرارداد مهم گازی را در زمینه رفع ناترازی داخلی اقدامی بسیار مهم دانست و افزود: بازطراحی قراردادها در حوزه انرژی و سوخت با کشورهای منطقه و به‌طور کلی بازمعماری تجارت انرژی، می‌تواند گشایش روابط در حوزه اقتصادی باشد و کشور را از بحران اقتصادی دور کند.
وی بیان داشت: ایران با از سرگیری واردات گاز از ترکمنستان قدم آغازین برای توسعه تجارت گازی خود را انجام داد. با به‌کارگیری گاز وارداتی در فصول سرد سال در بخش نیروگاهی کشور در زمان ناترازی، علاوه‌بر حل مشکلات ناترازی، امکان آزاد شدن صادرات ظرفیت گازوئیل و سوخت‌های جایگزین را برای ما فراهم می‌کند که این امر مهم ارزش افزوده و آورده اقتصادی بیشتری برای کشور خواهد داشت و در فصول غیر سرد نیز امکان بازصادرات گاز ایجاد خواهد شد.
