رای دولت به دوام یارانه نقدی
با وجود گذشت حدود 15 ماه از کلید خوردن اصلاحات یارانه‌ای در دولت سیزدهم، هنوز مشخص نیست که گام نهایی برای مدیریت منابع و اجرای سیاست‌های حمایتی به چه شکل برداشته و نهایی خواهد شد و دهک‌هایی که در فهرست دریافت یارانه قرار دارند، در سال جاری به چه شکل مورد حمایت قرار خواهند گرفت. بر اساس مصوبه مجلس در بودجه 1401، دولت باید یارانه نقدی را افزایش می‌داد اما ظرف چند ماه مقدمات یارانه غیرنقدی را فراهم می‌کرد.
با این وجود تا پایان سال گذشته، مقدمات اجرای این طرح فراهم نشد تا دولت در اسفند سال گذشته اعلام کند که مقدمات کالابرگ نهایی شده و از ابتدای امسال می‌توان از آن استفاده کرد. در هفته‌های گذشته اعلام شده که یارانه غیرنقدی حتی با مبلغی بیشتر از یارانه نقدی ممکن است اما باز هم مشخص نیست که آیا مردم از آن استقبال می‌کنند یا خیر. آخرین آمارها حاکی از آن است که در شهری بزرگ مانند تهران نیز تعداد خانوارهای متقاضی کالابرگ محدود باقی مانده است. از روز گذشته کلیه خانوارهای دهک‌های اول تا سوم درآمدی که جمعیتی حدود ۲۵ میلیون نفر را در بر می‌گیرند و یارانه ۴۰۰ هزار تومانی دریافت می‌کنند، مشمول مرحله جدید طرح ملی کالابرگ و افزایش ۲۰ درصدی یارانه شدند.
بر این اساس مبلغ ۸۰ هزار تومان در حساب سرپرستان خانوار شارژ شده و با این شرط که هر نفر از اعضای خانوار ۳۲۰ هزار تومان از ۴۰۰ هزار تومان یارانه خود را صرف خرید کالابرگ کند، امکان استفاده از ۸۰ هزار تومان واریزی فراهم شده است. چنانچه خانوارها یارانه خود را به شکل نقدی برداشت کنند، ۸۰ هزار تومان آن ماه حذف می‌شود اما مجددا ماه بعد در موعد واریز یارنه معیشتی در حساب سرپرست خانوار شارژ و ذخیره می‌شود. استفاده از کالابرگ الکترونیکی کاملا اختیاری است و خانوارها می‌توانند یک ماه زودتر از واریز یارانه از اعتبار خود استفاده کنند. در این طرح ۱۱ قلم کالای اساسی شامل برنج ایرانی، گوشت منجمد گوساله، حبوبات، بطری شیر کم چرب، پنیر، ماست پگاه، مرغ، تخم‌مرغ، روغن مایع، ماکارونی و قند و شکر جهت عرضه به خانوارها پیش‌بینی شده است.
خانوارها می‌توانند مایحتاج مورد نیاز خود را از بین ۱۱ قلم کالا انتخاب و از هر فروشگاه یا سوپرمارکتی که مدنظرشان بود تهیه کنند، بنابراین الزامی نیست که تمام مبلغ یارانه را تنها از یک فروشگاه خرید کنند، حتی بسته به میزان مصرف خود می‌توانند چند قلم را از یک فروشگاه و اقلام دیگر را از فروشگاه یا سوپرمارکت دیگر که به این طرح متصل هستند، تامین کنند.
در همین راستا حامد ویس کرمی ـ مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان تهران از افزایش استقبال شهروندان تهرانی از طرح کالابرگ خبر داد و درباره تراکنش‌های به ثبت رسیده در استان تهران گفت: در تهران روز به روز استقبال از طرح یاد شده رو به رشد است و تاکنون بیش از ۷۰ هزار خانوار تهرانی در این طرح شرکت کرده‌اند که حاصل مشارکت آنها حدود ۱۲۲ هزار تراکنش خرید بوده است. وی از تجهیز بیش از ۸۰۰۰ فروشگاه در استان تهران به سامانه کالابرگ خبر داد و گفت: بیش از ۸۰۰۰ فروشگاه در نقاط شهری و روستایی استان تهران تجهیز شده‌اند. فعلا هیچ نقطه کوری در استان نداریم و همه دهستان‌ها و شهرهای استان تحت پوشش طرح افزایش ۲۰ درصدی اعتبار یارانه قرار دارند. در حال حاضر مبلغ ۸۰ هزار تومان به حساب سرپرستان سه دهک اول درآمدی واریز شده است و امکان برداشت نقدی آن فعلا وجود ندارد.
خانوارها برای اطلاع از لیست فروشگاه‌های فعال و متصل به سامانه کالابرگ می‌توانند برنامه «شما» به نشانی http: //shoma.sfara.ir را نصب کنند و زمانی که GPS تلفن همراه خود را روشن کنند از طریق برنامه «شما» از تمام فروشگاه‌ها و مغازه‌های اطراف باخبر شوند. به دنبال حذف ارز ترجیحی در اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ مبلغ یارانه از ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومان به ۳۰۰ هزار تومان افزایش یافت. حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی و افزایش قیمت یارانه منوط به این بود که ۱۱ قلم کالای اساسی تغذیه‌ای حاوی ۲۵۰۰ کالری به سبد کالایی و سفره مردم تعلق بگیرد. قیمت این سبد در اردیبهشت سال گذشته ۴۳۶ هزار تومان بود که اکنون ۸۳۶ هزار تومان است و یعنی ۴۰۰ هزار تومان از سال ۱۴۰۱ تا ۱۴۰۲ افزایش پیدا کرده است.مبنای پرداخت اولیه برای خرید این سبد ۴۳۶ هزار تومان است که افراد باید خودشان پرداخت کنند ولی ما به تفاوت آن با سبد سال گذشته را کالابرگ پرداخت می‌کند.
طرح کالابرگ الکترونیک که در سال گذشته به شکل آزمایشی در چهار استان هرمزگان، قزوین، گیلان و مرکزی کلید خورد، اکنون به عنوان یک طرح ملی در ۳۱ استان کشور به اجرا درآمده است. اجرای طرح کالابرگ الکترونیک تکلیف قانونی و مصوبه مجلس است و کارشناسان معتقدند در صورت اجرای مطلوب طرح، درصدی از تورم موجود کنترل و مدیریت خواهد شد. با این وجود همچنان به نظر می‌رسد که بخش قابل توجهی از جامعه نسبت به استفاده از کالابرگ تردید دارند و کار به جایی رسیده که وزیر کار مجبور شده که اطمینان بدهد که بنا نیست که یارانه نقدی حذف شود. سید صولت مرتضوی صبح امروز (چهارشنبه) در حاشیه جلسه هیات دولت بیان کرد: حسب دستوری که رییس‌جمهور صادر کردند افزایش ۲۰ درصدی یارانه‌ها را داشتیم که در گام نخست صرفاً جامعه تحت پوشش نهادهای حمایتی از جامعه کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی را در بر می‌گرفت به سه دهک اول توسعه داده شد. الان سه دهک اول قادر هستند از این امتیاز، یعنی افزایش ۲۰ درصدی یارانه شان استفاده کنند.
به عبارت دیگر یارانه ۴۰۰ هزار تومانی سه دهک اول به ۴۸۰ هزار تومان ارتقاء پیدا خواهد کرد. وی در رابطه با میزان استقبال مردم از کالابرگ الکترونیکی اطمینان خاطر داد که دولت تحت هیچ شرایطی، بنا ندارد که «یارانه نقدی» مردم را قطع کند. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه عنوان کرد: تفاهم نامه‌ای میان چند دستگاه اجرایی از جمله وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، وزارت آموزش و پرورش، کمیته امداد امام خمینی، بسیج سازندگی و دانشگاه آزاد اسلامی تحت عنوان «طرح تابستانه مهارت» منعقد شده که بر اساس آن مقرر شده در تابستان سال ۱۴۰۲ برای آموزش و حرفه آموزی بازماندگان از تحصیل و آحاد مختلف جامعه برنامه‌ریزی شود. مرتضوی همچنین از افزایش ۴۰ درصدی حق پرستاری و یارانه مراکز غیر دولتی در سال ۱۴۰۲ خبر داد و گفت: این موضوع از سوی همکارانمان در سازمان بهزیستی با موفقیت آغاز شده که برخی از مشکلات مددجویان برطرف خواهد شد.
همچنین ارایه آموزش‌های مهارتی به ۱۶۲ هزار سرباز وظیفه در سال جاری از دیگر موضوعاتی است که طی تفاهم نامه‌ای که با سازمان فنی و حرفه‌ای و ستاد کل نیروهای مسلح داشته‌ایم، انجام خواهد شد. وی در رابطه با اقدامات ویژه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در حوزه سلامت کارگران عنوان کرد: تدوین سند برنامه ملی پیشگیری از اعتیاد و تدوین برنامه ارتقاء سلامت روان جامعه کار و تولید، بازنگری در برنامه مشترک ارایه مراقبت‌های بهداشتی به بیمه‌شدگان پس از ۳۰ سال، رشد ۳۰۰ درصدی تأسیس خانه‌های بهداشت کارگری و تأسیس حدود ۱۰۰۰ ایستگاه بهگر در بنگاه‌های ۲۰ تا ۵۰ نفر در سال ۱۴۰۱، رشد ۵۰۰ درصدی برگزاری دوره‌های آموزشی برای کارگران در سال ۱۴۰۱ و انتخاب جمهوری اسلامی ایران به ریاست گروه منطقه‌ای آسیا و اقیانوسیه در سازمان بین‌المللی کار از جمله این موضوعات است.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در پاسخ به سوالی در خصوص سخنان معاون وزیر تعاون در رابطه با استفاده مردم از یارانه کالابرگی و اینکه یارانه جداگانه‌ای برای اقلام در نظر گرفته شده، مکانیسم آن چگونه است، گفت: بر اساس دستوری که رییس‌جمهور صادر کردند افزایش ۲۰ درصدی یارانه‌ها را برای سه دهک اول داشتیم. این کالاها ۱۱ قلم هستند و قیمتی که مشتری باید از جیب خودش پرداخت کند بر اساس قیمت پایه اردیبهشت سال ۱۴۰۱ است. به عنوان مثال آنچه که یارانه بگیر بابت خرید یک کیلو مرغ از جیب خود پرداخت می‌کند، همان قیمت اردیبهشت سال ۱۴۰۱ است که تقریباً ۳۲ هزار تومان بود و مابقی آن از یارانه کسر می‌شود و اگر مشتری بتواند از این فرصت استفاده کند، مشمول افزایش ۲۰ درصدی یارانه خواهد شد.
مرتضوی در پاسخ به این سوال که آیا سهم یارانه بر اساس خانوار تفاوت دارد، بیان کرد: مثلا قیمت پایه برنج، روغن نباتی، گوشت منجمد و مرغ بر اساس اردیبهشت سال ۱۴۰۱ است. وی در خصوص میزان استقبال مردم از کالابرگ الکترونیکی گفت: خوشبختانه این روند هر روز بهتر می‌شود و رو به افزایش است و امیدواریم با تمهیدات دیگری که در آینده به عمل خواهد آمد تبدیل به یک اقدام و استقبال عمومی شود.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی ضمن تأکید بر اینکه تحت هیچ شرایطی یارانه نقدی مردم قطع نمی‌شود، اظهار کرد: کسانی مشمول یارانه مضاعف می‌شوند که کالا خریداری کنند. سوال اصلی همچنان این است که یارانه نقدی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت، آیا با توجه به تورم، رقم آن تغییر خواهد کرد یا خیر و البته کالابرگ به چه شکل جذاب‌تر خواهد شد؟ سوالاتی که می‌تواند تا حد زیادی، مسیر حمایت از اقشار کم درآمد جامعه را مشخص کند.
