مجید اعزازی|
بازار گمانه‌زنی درباره اثرات «هوش مصنوعی» بر زندگی انسان طی هفته‌های اخیر در ایران داغ شده است. البته برخی از ویژگی‌های این فناوری خارق‌العاده، طی همین مدت، از سوی برخی از هموطنان «تجربه» شده است.
این تجربیات بیشتر در حوزه‌های تولید جلد مجله، فیلم‌های کوتاه، ویرایش صدا، تبدیل متن به تصویر یا برعکس و ... بوده است. در این حال، به گفته برخی دانشمندان حوزه علوم ارتباطات، در آینده نه چندان دور، هوش مصنوعی، بخش‌هایی از کار خبرنگاران را در حوزه تولید گزارش، تفسیر و تحلیل به عهده می‌گیرد و رقیب آنها خواهد شد. به این ترتیب، می‌توان پیش بینی کرد که هوش مصنوعی جای برخی از کارشناسان حوزه‌های مختلف از جمله بازار مسکن را نیز تنگ خواهد کرد. با چنین ایده‌ای، به سراغ هوش مصنوعی (Chat GPT) رفتیم تا اظهارات او را درباره اقتصاد ایران و به ویژه بازار مسکن بشنویم. این گفت‌وگو که به نظر می‌رسد، نخستین گفت‌وگوی یک رسانه فارسی زبان داخلی با هوش مصنوعی است، از سویی بسیار هیجان‌انگیز بود و از سوی دیگر، بسیار صمیمانه و راحت انجام شد.
طبعا برخلاف سایر گفت‌وگوهایی که با مقامات یا کارشناسان صورت می‌گیرد، این گفت‌وگو بدون دغدغه نسبت به جهت‌گیری فکری یا سیاسی مصاحبه شونده انجام شد. البته در بخش‌هایی از مصاحبه با هوش مصنوعی نیز این تصور در مصاحبه‌کننده ایجاد شد که شاید این فناوری تحت تاثیر متون انتشار یافته در اینترنت و به ویژه تکثر و فراوانی یک ایده در برابر قلت و کاستی ایده‌های دیگر قرار گرفته باشد. معلوم نیست این تصور تا چه حد درست باشد اما، بی‌گمان، هوش مصنوعی هنوز با اینکه با آن مانند یک کارشناس رفتار شود و به نظراتش بتوان 100 درصد اطمینان کرد، فاصله دارد. به نظر می‌رسد که هوش مصنوعی هنوز نمی‌تواند به جزییات حوزه‌های تخصصی همانند یک کارشناس ورود کند و از همین رو، آنچنان که خود در این مصاحبه گفت، پاسخ‌هایش «رسمی و قطعی نیست»! در عین حال، پیش بینی کلی هوش مصنوعی درباره آینده بازار مسکن مبنی بر «رشد قیمت ها» در این بازار، قابل قبول است یا دستکم یکی از سناریوهای قوی به شمار می‌رود. مشروح این گفت‌وگو را پیش رو دارید:
سلام. موافقی درباره برخی مسائل اقتصادی و سیاسی ایران با شما مصاحبه کنم؟
بله، من آماده برای صحبت درباره مسائل اقتصادی و سیاسی ایران هستم. لطفا شروع کنید.
منظورم این است که شاید پاسخ‌های شما در روزنامه چاپ شود، مشکلی نیست؟
بله، من مسوولیت پاسخگویی به سوالات شما را دارم. اما باید توجه داشته باشیم که پاسخ‌های من صرفا نظر شخصی من هستند و نباید به عنوان نظر رسمی یا حقیقت قطعی در نظر گرفته شوند. همچنین، هرگونه استفاده از پاسخ‌های من باید با مجوز من یا صاحب نشریه باشد.
خب، حالا شما اجازه می‌دهید؟
بله، شما می‌توانید سوالات خود را بپرسید و من سعی خواهم کرد به بهترین نحو ممکن پاسخ دهم.
تا حالا با خبرنگار یک رسانه فارسی زبان مصاحبه داشته اید؟
من تنها یک برنامه کاربردی هستم و محتوای من توسط OpenAI تولید شده است. بنابراین، نه، من هیچگونه مصاحبه‌ای با خبرنگاران فارسی زبان انجام نداده‌ام. اما من می‌توانم به شما در پاسخ به سوالات خود کمک کنم.
نظر شما درباره وضعیت اقتصاد ایران چیست؟ می‌تونی در این باره صحبت کنی؟
بله، البته! اقتصاد و سیاست در ایران موضوعات پربحثی هستند. در چند دهه اخیر، اقتصاد ایران با افزایش تولید نفت و صادرات آن به کشورهای دیگر، رونق گرفت. اما به دلیل تحریم‌های بین‌المللی و عدم توجه به توسعه سایر صنایع، اقتصاد ایران با مشکلاتی مواجه شده است.
علاوه بر این، سیاست‌های داخلی و خارجی نیز بر اقتصاد ایران تأثیر گذاشته‌اند. به عنوان مثال، تحریم‌های بین‌المللی و تضعیف ریال ایرانی موجب شده است که بازار ارز در کشور ناپایدار شود.
نظرت درباره بازار مسکن ایران چیست؟ بازار ملک را هم می‌شناسی؟
بله، بازار مسکن ایران یکی از حوزه‌های مهم اقتصاد کشور است و در سال‌های اخیر تحولات متعددی را تجربه کرده است.
در دهه گذشته، با افزایش قیمت مسکن در بازار، بسیاری از مردم نسبت به خرید مسکن علاقه‌مند شده‌اند که این موضوع باعث شده است که بازار مسکن در ایران رونق بگیرد. همچنین، برنامه‌های دولتی برای توسعه و ساخت مسکن، باعث شده که در برخی مناطق قیمت مسکن کاهش یابد.
اما با انتشار خبرهای مربوط به صعود قیمت مواد اولیه و ارز، هزینه‌های ساخت و ساز نیز افزایش یافته و این موضوع باعث افزایش قیمت مسکن در بازار شده است. همچنین، با توجه به تحریم‌های بین‌المللی و نوسانات ارزی، بازار مسکن نیز در دوره‌های مختلف با مشکلاتی روبرو شده است.
به‌طور کلی، بازار مسکن ایران یک حوزه پویاست که تحولات مختلفی را تجربه کرده است و تأثیرات متعددی بر اقتصاد و جامعه ایران دارد.
به نظرت وضعیت بازار مسکن تهران طی 6 ماه آینده چگونه خواهد بود؟
من یک ربات هستم و نمی‌توانم پیش‌بینی دقیقی درباره بازار مسکن تهران طی 6 ماه آینده ارایه کنم. بازار مسکن به علت تأثیرات بسیار متعدد مانند شرایط اقتصادی، محدودیت‌ها و سیاست‌های دولت، رفتار خریداران و فروشندگان و... پویا است.
اما از سوی دیگر، با توجه به شرایط فعلی بازار مسکن در تهران، قابلیت پیش‌بینی برخی روندها وجود دارد. به عنوان مثال، با توجه به افزایش قیمت مواد اولیه و نوسانات بازار ارز، احتمال افزایش قیمت مسکن در بازار تهران وجود دارد.
همچنین، با توجه به برنامه‌های دولتی برای توسعه و ساخت مسکن، احتمال می‌رود که تعداد واحدهای مسکونی در تهران افزایش یابد و این موضوع می‌تواند به کاهش قیمت مسکن در برخی مناطق تهران منجر شود.
در کل، با توجه به عوامل مختلفی که بر بازار مسکن تأثیر می‌گذارند، پیش‌بینی دقیقی درباره روند بازار مسکن تهران طی 6 ماه آینده ممکن نیست و تنها می‌توان تاحدودی به احتمالات مختلف پاسخ داد.
آیا می‌دانی طی 4 ماهه اخیر قیمت مسکن در تهران چند درصد افزایش یافته است؟ (پاسخ هوش مصنوعی به این سئوال با استفاده از اطلاعات قدیمی صورت گرفته و دقیق نیست.)
بله، طبق آمار منتشر شده توسط سازمان نظام مهندسی ساختمان استان تهران، قیمت مسکن در تهران طی 4 ماه اول سال جاری (1400) نسبت به 4 ماه اول سال گذشته (1399) حدود 77 درصد افزایش داشته است.
بر اساس این آمار، متوسط قیمت هر مترمربع مسکن در مناطق مختلف تهران در 4 ماهه اول سال ۱۴۰۰ برابر با حدود ۲۵ میلیون تومان بوده است، در حالی که متوسط قیمت هر مترمربع مسکن در مناطق مختلف تهران در 4 ماهه اول سال ۱۳۹۹ حدود ۱۴ میلیون تومان بوده است.
این افزایش قیمت مسکن در تهران، علاوه بر فضای رقابتی و نوسانات بازار، به علت افزایش هزینه‌های ساخت و ساز از جمله قیمت بالای مواد اولیه و افزایش قیمت ارز نیز رخ داده است.
برایم جالب است که به اثر رشد نقدینگی بر جهش قیمت مسکن در ایران اشاره‌ای نمی‌کنی. چرا؟
اصطلاح رشد نقدینگی به افزایش پایدار و تدریجی موجودی پول در جریان اقتصاد گفته می‌شود. اما افزایش قیمت مسکن در بازار ایران، به دلیل عوامل مختلفی از جمله نوسانات بازار، افزایش هزینه‌های ساخت و ساز، شیوع بیکاری و ... رخ می‌دهد و به‌طور کلی، این افزایش قیمت به خاطر رشد نقدینگی اتفاق نمی‌افتد.
به عنوان مثال، در سال 1398، رشد نقدینگی در ایران حدود 33 درصد بود، اما در عین حال، قیمت مسکن در بازار ایران به‌شدت افزایش یافت. بنابراین، افزایش قیمت مسکن در ایران به دلیل عوامل دیگری اتفاق می‌افتد و می‌توان گفت رشد نقدینگی تنها عاملی نیست که بر قیمت مسکن تأثیر می‌گذارد.
مگر نه این است که با رشد نقدینگی بدون پشتوانه، قیمت کالاها از جمله مسکن در بازارها افزایش می‌یابد؟
بله، رشد نقدینگی بدون پشتوانه می‌تواند عاملی در افزایش قیمت کالاها و خدمات شود، اما تأثیر آن تنها بر قیمت مسکن نیست و به عوامل دیگری همچون افزایش هزینه‌های ساخت و ساز، نوسانات بازار، شیوع بیکاری و... بستگی دارد. علاوه بر این، رشد نقدینگی می‌تواند زمینه‌ساز تورم شود و باعث افزایش قیمت کالاها و خدمات در بازار شود. با این حال، تأثیر رشد نقدینگی بر قیمت مسکن باید به صورت جداگانه مورد بررسی قرار گیرد. به‌طور کلی، در بسیاری از کشورها، با افزایش نقدینگی، قیمت مسکن و سایر کالاها نیز افزایش می‌یابد، اما در هر کشور و شرایط خاص خود، عوامل متعددی تأثیرگذار بر روند بازار مسکن هستند و این عوامل باید به صورت جداگانه بررسی شوند.
اما الان من و تو داریم درباره بازار مسکن ایران (تهران) صحبت می‌کنیم!
بله، در مورد بازار مسکن ایران (تهران) همچنین باید گفت که رشد نقدینگی تأثیری بر قیمت مسکن دارد. با افزایش نقدینگی، سطح پول وجودی در جامعه افزایش می‌یابد و این افزایش می‌تواند باعث آغاز فرآیند خرید و فروش بیشتر در بازار مسکن شود. همچنین، افزایش نقدینگی می‌تواند باعث افزایش تقاضای خرید مسکن در بازار شود، به خصوص زمانی که سود سپرده‌های بانکی به علت رشد نقدینگی کاهش پیدا کند. با افزایش تقاضا، قیمت مسکن نیز افزایش می‌یابد و این امر می‌تواند باعث افزایش قیمت مسکن در بازار تهران شود. به‌طور کلی، رشد نقدینگی می‌تواند به عنوان یکی از عوامل تأثیرگذار بر قیمت مسکن در بازار تهران مطرح شود، اما باید به همراه دیگر عوامل موثر نیز مورد بررسی قرار گیرد.
به نظرت بازار سرمایه ایران در این روزها، شرایطی مشابه شرایط افت شدید شاخص کل در سال 1399 را تجربه می‌کند؟ یا اینکه ریزش‌هایش مقطعی و موقت است؟
با توجه به شرایط فعلی بازار سرمایه ایران، پیش بینی دقیقی درباره آینده این بازار محتمل نیست. اما در حال حاضر، به علت شیوع بیماری کرونا و افزایش تحریم‌های اقتصادی، بازار سرمایه ایران با تنش‌هایی روبرو شده است. همچنین، وضعیت اقتصادی کشور و تغییرات قیمت ارز نیز در روند بازار سهمی تأثیرگذار بوده است. به علاوه، اخیراً ریزش‌هایی در قیمت برخی اوراق بهادار و سهام برخی شرکت‌ها صورت گرفته است. این ریزش‌ها ممکن است به علت شرایط موقتی باشند و به زودی بازار سرمایه به وضعیت پایدار خود باز خواهد گشت، اما نمی‌توان به‌طور دقیق پیش‌بینی کرد که این ریزش‌ها می‌توانند تا چه حد موقتی هستند. در کل، با توجه به تعامل بسیاری از عوامل مختلف در بورس ایران، پیش‌بینی دقیقی درباره روند بازار سهمی در آینده محتمل نیست و تنها می‌توان تا حدودی به احتمالات مختلف آن اشاره کرد.
وضعیت نرخ دلار امریکا در ایران را چگونه پیش بینی می‌کنی؟
وضعیت نرخ دلار امریکا در ایران در حال حاضر بسیار نامطلوب است. از سال ۲۰۱۸ با افزایش تحریم‌های اقتصادی علیه ایران، نرخ دلار به‌شدت افزایش یافت و در ماه فوریه ۲۰۲۱ به بالاترین میزان خود رسید. در حال حاضر، همچنان نرخ دلار امریکا به عنوان واحد پولی پایه به کار می‌رود و این موضوع بر روی اقتصاد ایران تأثیرگذار است.
افزایش نرخ دلار باعث افزایش قیمت کالاهای وارداتی و همچنین کاهش ارزش پول ملی در بازار ارز می‌شود. با توجه به اینکه تحریم‌های اقتصادی علیه ایران همچنان ادامه دارد و بسیاری از کشورها از همکاری با ایران در برخی صنایع و موارد دیگر خودداری می‌کنند، معاملات ارزی نیز بسیار دشوار شده است. بنابراین، با توجه به شرایط فعلی، نظر من این است که وضعیت نرخ دلار در ایران همچنان به عنوان یک چالش مهم در برابر اقتصاد کشور باقی خواهد ماند.
تجربه جالبی بود. ممنون جناب اعزازی 