رونمایی از طرح جدید حمایتی یا بازی در زمین سوخته؟
در شرایطی که پس از اعلام نرخ افزایش حقوق در سال 1402، موج جدیدی از انتقاد علیه برنامه‌ریزی دولت برای حمایت از اقشار کم‌درآمد به وجود آمد و بسیاری از کارشناسان بر این موضوع تاکید کردند که در صورتی که حمایت جدیدی از مردم و حقوق‌بگیران ثابت نشود، آنها در سال جاری با مشکلات جدی مواجه می‌شوند، حالا دولت گفته امکان خرید اعتباری با حساب یارانه‌ای مردم به وجود آمده، طرحی که مشخص نیست آیا صرفا برای کاهش فشارها عملی می‌شود یا می‌تواند برای مردم گره گشا باشد. پس از اردیبهشت سال گذشته و حذف ارز 4200 تومانی، دولت اعلام کرد که مبلغ یارانه نقدی را افزایش می‌دهد.
به این ترتیب بر اساس دهک‌‌بندی انجام شده، اعلام شد که افراد در ماه 300 یا 400 هزار تومان یارانه دریافت خواهند کرد. به این ترتیب اگر بنا باشد از حساب یارانه، فروش اعتباری صورت بگیرد، یعنی یک خانوار سه نفره در ماه توان پرداخت 900 تا یک میلیون و 200 هزار تومان قسط خواهد داشت و با توجه به گران شدن قابل توجه کالاها در ماه‌های گذشته مشخص نیست که اساسا چه کالایی را می‌توان با این حساب خرید قسطی کرد. به این ترتیب به نظر می‌رسد که این خرید اعتباری نه در رابطه با سایر کالاها، که تنها در حوزه کالاهای اساسی تعریف می‌شود و تنها گزینه فعال شده همان کالابرگ الکترونیک است. آن‌طور که دولت پیش از این اعلام کرده بود، سرپرستان خانوار می‌توانند به جای دریافت یارانه نقدی، کالاهای اساسی مورد نیاز خود را خرید کنند و پول آن را از طریق حساب یارانه پرداخت کنند و حالا این طرح به مرحله اجرای سراسری و کشوری رسیده است.
هادی کاشف مجری طرح کالابرگ الکترونیک و مدیرعامل شرکت خدمات فناوری اطلاعات رفاه ایرانیان (فارا) با اعلام واریز یارانه خرداد ماه به حساب سرپرستان خانوار و شارژ اعتبار خرید کالابرگ الکترونیکی، گفت: یارانه بگیران از امروز می‌توانند از اعتبار یارانه در قالب کالابرگ الکترونیکی اقلام اساسی خود را خرید کنند. وی افزود: همچنین چنانچه سرپرستان خانوار در ماه گذشته از کالابرگ الکترونیکی استفاده نکرده باشند، رقم کامل یارانه برایشان قابل برداشت است و در صورت استفاده به همان میزان از یارانه خانوار کسر شده و باقی مانده مبلغ به حساب سرپرست خانوار واریز می‌شود. وی همچنین اظهار کرد: در قالب این طرح بالغ بر ۵۰ هزار فروشگاه در سرتاسر کشور به این سامانه متصل شده‌اند که برنامه شرکت فارا رساندن تعداد فروشگاه‌های ارایه‌دهنده خرید اعتباری به بیش از ۶۰ هزار فروشگاه تا پایان خرداد ماه سال جاری است.
مدیرعامل فارا افزود: سرپرستان خانوار از طریق اپلیکیشن «شما» می‌توانند ریز تراکنش‌های خرید خود از طریق کالابرگ را مشاهده کنند. بنابر اعلام روابط عمومی فارا؛ یادآور می‌شود طرح کالابرگ الکترونیک به صورت ملّی و در سراسر کشور اجرا می‌شود. در این طرح، اعتبار همه خانوارهای یارانه‌بگیر شارژ شده و آنان می‌توانند یک ماه زودتر از دریافت یارانه نقدی، با کارت بانکی سرپرست خانوار از این اعتبار جهت خرید ۱۰ قلم کالای اساسی مشمول طرح ملّی کالابرگ الکترونیک استفاده کنند.
لازم به ذکر است که شرکت خدمات فناوری اطلاعات رفاه ایرانیان (فارا) مجری طرح ملی کالابرگ الکترونیکی در کشور است. به این ترتیب این گمانه‌زنی که جز خرید کالاهای اساسی، دولت امکان خرید اعتباری سایر کالاها را نیز از این طریق به وجود می‌آورد، لااقل فعلا محل بحث نیست. پیش از این در دولت روحانی و در زمان شیوع کرونا، دولت به تمام متقاضیان یارانه بگیر، وامی یک میلیون تومانی داد که پس از آن به شکل قسطی از حساب سرپرستان خانوار کسر شد و باید دید که آیا دولت رییسی نیز به وام‌های اینچنینی می‌رسد یا فعلا تنها خرید اعتباری کالاهای اساسی مجاز خواهد بود.
در تصمیمی دیگر بنا شده که قیمت ارزی کالاهای یارانه‌ای نیز اعلام شود. شیوه‌نامه قیمت‌گذاری ارزی و ریالی کالاهای مشمول دریافت ارز ترجیحی، تأیید و تمدید مجوز ثبت سفارش، و اولویت‌دهی تخصیص ارز کالاهای کشاورزی در وزارت جهاد کشاورزی تدوین شد. در نشست مشترک مدیران معاونت توسعه بازرگانی و با مسوولان بخش خصوصی شامل هیات‌مدیره اتحادیه واردکنندگان نهاده‌های دامی، هیات‌مدیره انجمن غلات، انجمن خوراک دام و دبیر کارخانجات نهاده‌های دامی)، شیوه‌نامه قیمت‌گذاری ارزی و ریالی کالاهای مشمول دریافت ارز ترجیحی، شیوه‌نامه تأیید و تمدید مجوز ثبت سفارش و شیوه‌نامه اولویت‌دهی (نظر دستگاه) تخصیص ارز کالاهای کشاورزی تدوین شد.
با توجه به اعلام تخصیص ارز ترجیحی 285هزارریالی توسط رییس‌کل بانک مرکزی و ارسال 416 کد تعرفه گمرکی از سوی وزارت جهاد کشاورزی به این بانک، با لحاظ دو اصل رشد تولید و کاهش تورم و همچنین نظر به محدودیت در تأمین منابع ارز ترجیحی و الزام ارسال نظر دستگاه از سوی وزارت جهاد کشاورزی به بانک مرکزی، پس از بحث و تبادل نظر بسیار و جمع‌بندی نهایی، سه شیوه‌نامه مبنای اقدام است. بنابر این گزارش، قیمت ارزی کالاهای مورد نظر به‌صورت ماهانه توسط کمیته ارزی تعیین و ابلاغ می‌شود.
اعضای کمیته ارزی شامل:
مدیرکل دفتر خدمات بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی (دبیر کمیته)
مدیرکل دفتر بازرگانی داخلی وزارت جهاد کشاورزی
مدیرکل دفتر صادرات و واردات وزارت جهاد کشاورزی
نماینده گمرک
نماینده وزارت اطلاعات
نماینده سازمان اطلاعات سپاه
نماینده سازمان بازرسی کل کشور
نمایندگان تشکل‌های ذی‌ربط در بخش خصوصی
نماینده اتاق بازرگانی ایران
تبصره 1: مصوبات کمیته در پایان هر جلسه با رأی اکثریت (حداقل 5 رأی) قابل اجرا و ابلاغ است.
تبصره 2: کمیته ارزی به‌صورت ثابت در اولین سه‌شنبه هر ماه شمسی تشکیل می‌گردد.
2 ـ قیمت ریالی کالاهای موردنظر در صورت نیاز به‌صورت فصلی و با درخواست بخش خصوصی یا معاونت توسعه بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی مبتنی بر اسناد و مدارک ارسالی به سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان مورد پیگیری و بازنگری بر اساس ضوابط و مقررات قیمت‌گذاری کالاهای وارداتی آن سازمان قرار خواهد گرفت.
این تصمیمات در حالی گرفته می‌شود که پیش از این بسیاری از کارشناسان اقتصادی بارها تذکر داده بودند که با توجه به نرخ بالای تورم و کاهش توان خرید مردم، دولت باید برنامه‌های حمایتی خود را نیز به روزرسانی کند و به این ترتیب از جاماندن اقشار کم درآمد جلوگیری کند. ثابت ماندن یارانه در حالی اتفاق افتاده که سیاست‌های حمایتی که در قالب‌های گوناگون برای حقوق بگیران ثابت نهایی شده نیز کارایی خود را از دست داده است.
میرهاشم موسوی با اشاره به اجرایی شدن و پرداخت افزایش حقوق بازنشستگان و مستمری‌بگیران این سازمان از اردیبهشت‌ماه اظهار کرد: سازمان تأمین اجتماعی باعنایت به مصوبه هیات محترم وزیران و در اجرای ماده (۹۶) و ماده (۱۱۱) قانون تأمین اجتماعی، مستمری و کمک‌های جنبی تمام مستمری‌بگیران بازنشسته، ازکارافتاده و مجموع مستمری بازماندگان را افزایش می‌دهد. براین اساس میزان مستمری‌های بازنشستگی، ازکارافتادگی و مجموع مستمری بازماندگان که تا پایان سال ۱۴۰۱ برقرار شده است، برای دریافت‌کنندگان حداقل مستمری و مشمولین ازکارافتادگی جزیی و سایر افرادی که مستمری آنان به نسبت سنوات پرداخت حق‌بیمه برقرار شده، به میزان بیست و هفت درصد (۲۷%) مستمری آنان در پایان اسفندماه ۱۴۰۱ افزایش می‌یابد.
وی افزود: همچنین برای سایر سطوح بالاتر از حداقل مستمری، میزان افزایش سال ۱۴۰۲ به میزان بیست و یک درصد (۲۱%) مستمری آنان در پایان اسفندماه ۱۴۰۱ به‌علاوه مبلغ ثابت دو میلیون و ۵۰۷ هزار و ۸۸۰ ریال خواهد بود. موسوی با بیان اینکه به توصیه ریاست‌جمهوری برای کمک به معیشت بازنشستگان، در سال جاری کمک‌های جنبی مستمری‌بگیران افزایش بسیار خوبی دارد، گفت: مبلغ بن مستمری‌بگیران و کمک هزینه مسکن بازنشستگان و مستمری‌بگیران به میزان ۲۱ درصد افزایش یافته است. در مورد کمک هزینه عائله‌مندی نیز افزایش ۱۲۵ درصدی اعمال شده و از ۴۰۷ هزار تومان به ۹۱۷ هزار تومان رسیده است. کمک هزینه اولاد تحت تکفل بازنشستگان و مستمری‌بگیران نیز حدود ۳۰۰ درصد افزایش یافته و به ازای هر اولاد از ۱۰۵ هزار تومان به ۴۲۲ هزار تومان افزایش یافته است.
وی همچنین در مورد شرایط فعلی سازمان تأمین‌اجتماعی گفت: در سال گذشته بالغ بر ۴۶۰ هزار میلیارد تومان تعهدات صندوق را به صورت کامل و به‌موقع انجام دادیم و ماهیانه به‌طور متوسط ۳۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان برای ایفای تعهدات سازمان تأمین اجتماعی پرداخت شد که شامل تعهدات بلندمدت، تعهدات کوتاه‌مدت، تعهدات حوزه درمان و هزینه‌های پشتیبانی صندوق بوده است. سال گذشته را به‌رغم برخی چالش‌ها با موفقیت و با اجرای کامل همه تعهدات به پایان رساندیم و در سال جاری نیز پیش‌بینی‌های لازم انجام شده و تعهدات سازمان تأمین اجتماعی بدون هیچ مشکلی انجام خواهد شد. موسوی آینده سازمان تأمین اجتماعی را امیدوارانه توصیف کرد و گفت: در سازمان تأمین اجتماعی طی دو سال گذشته اتفاقات بسیار خوبی با حمایت دولت مردمی سیزدهم در زمینه تأدیه بدهی به سازمان رقم خورده است و بالغ بر ۱۰۶ هزار میلیارد تومان بدهی بانکی این سازمان که از سنوات قبل از سال ۹۳ تا ۱۴۰۰ ایجاد و تأمین اجتماعی به عنوان ابربدهکار بانکی مطرح شده بود را تسویه کردیم.
بی‌سابقه‌ترین تأدیه بدهی دولت به تأمین اجتماعی نیز در همین مدت اتفاق افتاد و بالغ بر ۱۸۰ هزار میلیارد تومان بدهی دولت به تأمین اجتماعی که مربوط به بدهی‌های انباشته سنوات قبل بود، پرداخت شد. در بودجه سال جاری نیز جمعاً ۸۰ هزار میلیارد تومان بابت تأدیه بدهی دولت به تأمین‌اجتماعی پیش‌بینی شده است. هرچند اعداد کمک هزینه افزایش یافته اما با توجه به افزایش جدی قیمت‌ها در حوزه‌هایی مانند مسکن و گران شدن کالاهای مصرفی مردم، دولت راهی دشوار در حمایت از آنها دارد و باید دید که گروه‌های درآمد ثابت، چطور سال مالی 1402 را به پایان می‌رسانند.
