دولت سیزدهم در ماه‌های گذشته بارها تاکید کرده که بخش مهمی از تمرکز اقتصادی خود را بر توسعه همکاری‌ها با کشورهای همسایه و منطقه استوار خواهد کرد. برنامه‌ای که به نظر می‌رسد در عمل نیز خود را نشان داده و بخش مهمی از تجارت ایران در ماه‌های گذشته با این کشورها انجام شده است. جدا از چین، عراق، ترکیه و امارات متحده عربی اصلی‌ترین مقاصد صادراتی ایران به حساب می‌آیند و از سوی دیگر امارات متحده عربی، اصلی‌ترین صادرکننده کالا به ایران به شمار می‌آید.
با این وجود اما بررسی‌ها نشان می‌دهد که بسیاری از کشورهای هم سوی منطقه، هنوز در میان شرکای تجاری اصلی ایران جا ندارند و نیاز به بهبود روابط با آنها کاملا احساس می‌شود. قطر، عمان و سوریه سه کشور در میان این فهرست هستند که با وجود روابط حسنه سیاسی، در اقتصاد هنوز راهی طولانی تا پیوستن به فهرست شرکای اصلی تجاری ایران دارند. مورد سوریه به شکلی خاص در این فهرست اهمیت دارد.
همراهی ایران با دولت بشار اسد در سال‌های سخت جنگ داخلی و بین‌المللی باعث شده که مقامات سوریه بارها از اهمیت نقش ایران و مدیون بودن این دولت به تهران سخن بگویند اما در فرآیند بازسازی سوریه، هنوز ایران سهم بزرگی به خود اختصاص نداده و از این رو سفر رییس‌جمهور به دمشق می‌تواند گامی مهم در مسیر این همکاری‌ها باشد. موضوعی که رییسی پیش از ترک تهران نیز بر آن تاکید کرد.
سید ابراهیم رییسی پیش از ترک تهران در گفت‌وگویی با خبرنگاران درباره برنامه‌ها و اهداف این سفر، با اشاره به اینکه این سفر به دعوت آقای بشار اسد رییس‌جمهور محترم کشور سوریه و در راستای روابط راهبردی ایران و سوریه انجام می‌شود، گفت: امروز بر همگان روشن شده که مواضع جمهوری اسلامی ایران بر عقلانیت، تدبیر و حقانیت و مبتنی بر مقاومت و ایستادگی است.
رییس‌جمهور با بیان اینکه امروز اثبات شده که مقاومت و آنچه که جمهوری اسلامی بارها بر آن تأکید کرده یعنی ایستادگی و مقاومت در مقابل دشمنان جواب داده است، افزود: امروز در منطقه برای همه روشن است که جمهوری اسلامی ایران ستون مستحکمی به حساب می‌آید که همه می‌توانند به این ستون مستحکم اعتماد کنند و مواضع و جایگاه جمهوری اسلامی به عنوان یک بازیگر اصلی و موثر در تحولات منطقه محسوب می‌شود.
وی با بیان اینکه «در این سفر برای تحکیم و ارتقای روابط اقتصادی، سیاسی و امنیتی با سوریه رایزنی خواهیم داشت»، تصریح کرد: اراده دو کشور بر توسعه روابط است و زمینه‌های بسیاری برای گسترش همکاری‌ها وجود دارد. در گفت‌وگوهای خود همچنین تسریع در اجرای توافقنامه‌های میان دو کشور را دنبال می‌کنیم و مطمئن هستم که گسترش روابط میان تهران و دمشق به نفع دو ملت و منطقه خواهد بود.
وی در بخش دیگری از سخنانش با بیان اینکه «امروز برای همه روشن شده که سوریه و حکومت قانونی آن باید بر تمام خاک این کشور حاکمیت داشته باشد و حاکمیت ارضی سوریه باید روز به روز تقویت شود، اظهار داشت: در اجلاس «روند آستانه» در تهران هم بر این قضیه تأکید کردیم و الان هم تاکید می‌کنیم که باید همه به حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه احترام بگذارند. تثبیت و ارتقای امنیت در منطقه در گرو آن است که دولت سوریه بتواند حاکمیت خود را به شکل موثر بر تمام نقاط این کشور اعمال کند.
رییسی با اشاره به اینکه روابط ما با سوریه امروز یک رابطه معمولی نیست، خاطرنشان کرد: روابط ایران و سوریه یک رابطه کاملاً راهبردی است. دشمنان بسیار سعی کردند سوریه را تجزیه کرده و روابط دمشق با کشورهای منطقه را تخطئه کنند.
رییس‌جمهور اضافه کرد: گروه‌های دست‌ساخته امریکا مثل داعش و دیگر گروهک‌های تکفیری، با قتل و خونریزی و بلوا در سوریه و منطقه آشوب ایجاد کرده و جنایات بسیاری کردند، اما گروه‌های مقاومت و مردم مقاوم سوریه و شخص آقای بشار اسد و دولت سوریه نشان دادند که بنای مقاومت دارند و در مقابل هجمه‌ها مقاوم هستند.
رییسی گفت: حقیقتاً بر هیچ‌کس پوشیده نیست که آنچه گروه‌های مقاومت، حزب‌الله لبنان، نیروهای مستشاری جمهوری اسلامی و شخص حاج قاسم سلیمانی در سوریه انجام دادند، نقش بسزایی در ایجاد امنیت امروز، نه فقط در سوریه بلکه در منطقه دارد.
رییس‌جمهور با اشاره به اینکه امریکایی‌ها در منطقه گروه‌های تروریستی را ایجاد کردند و گروه‌های مقاومت و عزیزانمان از ایران، عراق، سوریه و دیگر کشورهای منطقه در مقابل تروریست‌ها ایستادگی کردند، افزود: کسانی که مدعی مبارزه با تروریسم هستند، قهرمان مبارزه با تروریسم، حاج قاسم سلیمانی را به شهادت رساندند و باید از این بابت در مقابل افکار عمومی و وجدان‌های بیدار جهان پاسخگو باشند.
به گزارش ایسنا، سید ابراهیم رییسی که صبح امروز چهارشنبه با بدرقه دکتر محمد مخبر معاون اول رییس‌جمهور و با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قمی معاون ارتباطات بین‌الملل دفتر مقام معظم رهبری و جمعی از اعضای کابینه، در پاسخ به دعوت رسمی رییس‌جمهور سوریه و برای سفری دو روزه عازم این کشور شده بود، دقایقی قبل، با استقبال محمد سامر الخلیل وزیر اقتصاد و تجارت سوریه وارد فرودگاه بین‌المللی دمشق شد. رییس‌جمهور در صدر هیات عالیرتبه اقتصادی و سیاسی و به دعوت رسمی «بشار اسد» رییس‌جمهور سوریه، برای سفری دو روزه وارد دمشق پایتخت این کشور شد.
مراسم استقبال رسمی از رییس‌جمهوری اسلامی ایران توسط بشار اسد رییس‌جمهوری عربی سوریه در محل کاخ مردم این کشور برگزار و پس از آن مذاکرات مشترک هیات‌های عالیرتبه به ریاست روسای جمهور دو کشور برگزار شد. دیدار با رییس‌جمهور و نخست‌وزیر سوریه و بحث و تبادل نظر در خصوص راهکارهای تحکیم و تقویت روابط سیاسی و گسترش و ارتقای سطح همکاری‌های تجاری دو کشور و نیز امضای اسناد و تفاهم‌نامه‌های اقتصادی و سیاسی بین تهران و دمشق از جمله برنامه‌های روز اول این سفر است. حضور در نشست مشترک فعالان اقتصادی ایرانی و سوری، دیدار با ایرانیان مقیم و همچنین زیارت اماکن مقدسه از دیگر برنامه‌های سفر رییس‌جمهوری اسلامی ایران به سوریه است. این یازدهمین سفر خارجی آیت‌الله رییسی و نخستین سفر عالی‌ترین مقام اجرایی کشورمان پس از ۱۳ سال به سوریه و در راستای تقویت روابط همسایگی است.
سوریه در بخش عمده‌ای از ۱۳ سال گذشته شاهد جنگ و درگیری‌های شدید داخلی بود که با پیروزی محور مقاومت بر گروهک‌های تروریستی از جمله داعش و حامیان غربی و بین‌المللی آن همراه شد. رییس‌جمهور را در این سفر دو روزه، دکتر غلامحسین اسماعیلی رییس دفتر رییس‌جمهور، دکتر حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه، دکتر محمدرضا آشتیانی وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، دکتر مهرداد بذرپاش وزیر راه و شهرسازی که ریاست کمیسیون مشترک ایران و سوریه را بر عهده دارد، مهندس جواد اوجی وزیر نفت، دکتر عیسی زارع‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و جمعی از تجار و فعالان اقتصادی بخش خصوصی همراهی می‌کنند.
پس از رسیدن رییسی به دمشق و استقبال رسمی از سوی بشار اسد، مذاکرات دو طرف به شکلی فشرده آغاز شد. معاون سیاسی دفتر ریاست‌جمهوری در توییتی نوشت که مذاکرات روسای جمهور ایران و روسیه به مدت چهار ساعت انجام شده است. متن توییت محمد جمشیدی به شرح زیر است: «مذاکرات آیت‌الله رییسی و آقای بشار اسد بسیار جدی و سازنده بود و بیش از چهار ساعت طول کشید. دو رییس‌جمهور ضمن ارزیابی و هماهنگی درباره محیط راهبردی منطقه به خصوص در فلسطین، به توافقات بسیار مهمی در راستای عمق دادن به همکاری‌های اقتصادی بلندمدت و سودبخش برای دو ملت دست یافتند.» به دنبال دستیابی به نتیجه نهایی دو طرف سند همکاری جامع راهبردی امضا کردند.
سید ابراهیم رییسی و آقای بشار اسد، بعد از ظهر روز چهارشنبه در مراسمی در قصر الشعب سوریه برنامه جامع همکاری‌های راهبردی و بلندمدت ایران و سوریه در حوزه‌های مختلف را امضا کردند. همچنین مقامات ارشد ایران و سوریه در حضور دکتر رییسی و بشار اسد، ۱۴ سند همکاری بین دو کشور در حوزه‌های همکاری‌های تجاری، نفت و انرژی، فنی-مهندسی، مسکن، حمل و نقل ریلی و هوایی، مناطق آزاد و بخش خصوصی، ارتباطات و فناوری و زلزله و امدادرسانی و تسهیل امور زیارتی را به امضا رساندند. این اسناد توسط وزرای خارجه، راه و شهرسازی، اقتصاد، نفت و ارتباطات و فناوری اطلاعات با همتایان سوری آنها امضا شد.
سید ابراهیم رییسی بعد از ظهرروز چهارشنبه در نشست مشترک هیات‌های عالیرتبه ایران و سوریه که به ریاست وی و رییس‌جمهور سوریه برگزار شد، ضمن ابراز خرسندی از پیروزی دولت و ملت سوریه و جبهه مقاومت در برابر تروریسم و عبور از دوران سخت، گفت: تغییرات منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بسیار، نتوانسته بر روابط برادرانه دو کشور تاثیر بگذارد. رییس‌جمهور تصریح کرد: روابط ایران و سوریه با خون شهدای عزیز ما به خصوص شهید حاج قاسم سلیمانی گره خورده و این اسم رمز پایداری و استحکام روابط دو کشور است.
رییسی خاطرنشان کرد: دولت و ملت سوریه دشواری‌ها و مشکلات بزرگی را پشت سر گذاشتند و امروز می‌توانیم بگوییم که شما این مشکلات را پشت سر گذاشتید و با وجود تهدیدها و تحریم‌هایی که علیه شما تحمیل شد، توانستید پیروز شوید. رییس‌جمهور در ادامه یادآور شد: امروز حقانیت جایگاه ایران و سوریه، انطباق این مسیر با عقلانیت و مقاومت و ایستادگی کاملاً اثبات شده و جواب داده و کسانی که تا دیروز نسبت به موضع و جایگاه سیاسی و نظرات و دیدگاه‌های ایران درباره سوریه تردید داشتند، متقاعد شده‌اند که این موضع، به‌حق و عادلانه بوده است. رییسی با تاکید بر حمایت و کمک ایران به تحقق صلح پایدار، ثبات و آرامش در سوریه، گفت: جمهوری اسلامی همانطور که در مبارزه با تروریسم در کنار دولت و ملت سوریه ایستاد، در عرصه آبادانی و پیشرفت نیز در کنار برادران سوری خود خواهد ماند.
«بشار اسد» رییس‌جمهور سوریه نیز در این نشست، با قدردانی از مواضع و حمایت‌های جمهوری اسلامی از دولت و ملت سوریه در روزهای سخت و بحرانی این کشور گفت: دولت و ملت سوریه محبت‌ها و کمک‌های برادران ایرانی خود را فراموش نخواهند کرد. رییس‌جمهور سوریه خواستار نقش‌آفرینی بیشتر جمهوری اسلامی ایران در برقراری صلح و امنیت پایدار در این کشور و حضور موثر در بازسازی مناطق جنگ‌زده شد. اسد تصریح کرد: روابط سوریه و ایران، روابط غنی و مملو از تجارب است؛ به این دلیل که حتی در دوره‌های سخت و دشوار هم با وجود توفان‌های شدید سیاسی و امنیتی در منطقه خاورمیانه، روابط با ثبات و پایداری بوده است.
در این دیدار، روسای جمهور ایران و سوریه با اشاره به امضای اسناد همکاری بین دو کشور، بر اهمیت «برنامه جامع همکاری‌های راهبردی و بلندمدت جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی سوریه» در جهت تامین منافع دو ملت و سایر ملت‌های منطقه تاکید کردند. هرچند سوریه فعلا شرایط صادرات کالا به ایران را ندارد اما بستری خوب برای صادرات کالاهای ایرانی و همچنین سرمایه‌گذاری شرکت‌های ایرانی به حساب می‌آید و شاید نتیجه این سفر در ماه‌های آینده به‌طور کامل خود را نشان دهد.
