حالا دیگر مدتی است که از افزایش نرخ هیچ کالا و خدماتی آنچنان هم تعجب نمی‌کنیم، اینکه عادت کرده‌ایم هر روز با یک نرخ تازه مواجه شویم و بعد هم در خبرها بخوانیم که فلان مسوول گفته این افزایش نرخ قانونی نیست و البته کسی هم نه برای اعتراض مردم و نه برای حرف مسوولان اهمیتی قائل نباشد به روتین زندگی همه ما تبدیل شده است.
همانطور که قرار نبود نرخ اجاره‌بهای مسکن تا این حد افزایش پیدا کند، قرار نبود نرخ خودروهایی که بیشتر ارابه مرگ هستند تا خودرو تا این حد افزایش پیدا کند که پراید به بالای 300 میلیون تومان برسد، همین که قرار نبود نرخ گوشت قرمز از 500 هزار تومان هم عبور کند و اگر بخواهی یک وعده عدسی به خانواده‌ات بدهی باید یک کیلو عدس را به قیمت بالای 100 هزار تومان بخری و...
نرخ‌های دستور کرایه ها
همیشه به آخرهای فروردین ماه که می‌رسیم بحث بر سر نرخ حمل و نقل عمومی بالا می‌گیرد، اما فارغ از این بحث‌هایی که مسوولان در رسانه‌های به آن می‌پردازند واقعیت به شکل دیگری در سطح شهرها رقم می‌خورد، وقتی کسانی که به اصطلاح در کنار تاکسی‌های شهری و... مسافرکشی می‌کنند، مجبورند لوازم یدکی ماشین خود را به نرخ روز و با افزایش قیمت بالا خریداری کنند دیگر منتظر مصوبه شورای شهر و شهرداری برای افزایش نرخ نمی‌شوند.
اینها نه بنزین سهمیه‌ای دارند و نه طرح ترافیک و... پس تمام هزینه‌ها را با هم جمع می‌زنند و نرخ کرایه بر اساس هزینه‌ای که باید پرداخت کنند تعیین کرده و از مسافر می‌گیرند. البته گاهی بر سر همین کرایه‌ها دعوا و درگیری هم به وجود می‌آید ولی مساله این است که وقتی به موضوع با دید انصاف نگاه کنیم هر دو طرف حق دارند هم مسافر که باید هر روز مسافتی را با این وسایل نقلیه طی کند و افزایش بی‌رویه کرایه‌ها بر روی حقوق او اثر منفی می‌گذارد و هم فرد مسافرکش که مجبور است هزینه‌های جانبی خود را با افزیش قیمت کرایه‌ها تامین کند.
نرخ‌های دستوری ثبت‌نام مدارس
مساله دیگر هزینه‌ای است که مدارس برای ثبت‌نام از والدین دانش‌آموزان دریافت می‌کنند، هزینه‌هایی که توسط آموزش و پرورش برای مدارس غیرانتفاعی، خصوصی، نمونه دولتی، هیات امنایی و... مشخص می‌شود اما در نهایت والدین وقتی برای ثبت‌نام مراجعه می‌کنند رقمی که به آنها گفته می‌شود با رقمی که مثلا دولت مصوب کرده بسیار متفاوت است. اولیا در این شرایط دو راه بیشتر ندارند، یا اعتراض کنند که اغلب با این جمله مواجه می‌شوند که می‌توانید فرزندتان را در مدرسه دیگر ثبت‌نام کنید، یا اینکه بی‌سر و صدا مبلغ درخواست شده را بپردازند که اغلب راه‌حل دوم را در پیش می‌گیرند.
مساله اینجاست که این هم اتفاقی است که سال‌های سال است رخ می‌دهد، از زمانی که تمام مدارس دولتی بودند این مشکل وجود داشته تا حالا که انواع و اقسام مدارس در کشور فعالیت می‌کنند و تحصیل هم دیگر برای همگان نه مجانی است و نه از کیفیت یکسان برخوردار است.
وقتی دستور عمل نمی‌کند
به هر حال در تمامی شرایط بارها و بارها مشخص شده است که مسوولان نمی‌توانند با دستور دادن نرخ‌ها را کنترل کنند، از قیمت نان و گوشت و مرغ گرفته تا نرخ کرایه تاکسی و هزینه ثبت‌نام مدارس، اما باز هم هر سال برای خالی نبودن عریضه خبرهایی از مسوولان منتشر می‌شود که اعلام می‌کنند افزایش قیمت‌ها غیرقانونی یا ممنوع است. اما در واقعیت آن اتفاقی می‌افتد که باعث می‌شود هر روز بر تعداد افرادی که زیر خط فقر سقوط می‌کنند افزوده شود.
نرخ‌های اعلام شده برای کرایه‌ها
در حالی که قرار بود کرایه وسایل حمل و نقل عمومی از جمله مترو و اتوبوس در سال جدید تنها 20 درصد افزایش داشته باشد اما این نرخ شناور شده از 20 درصد تا 41 درصد افزایش خواهد داشت، اما نرخ کرایه تاکسی‌ها قرار است افزایشی بین 20 تا 55 درصد داشته باشد.
به هر حال این نوع عملکرد هم دست راننده‌ها را باز می‌گذارد تا بتوانند برای تامین معاش خود کرایه‌ای معقول در نظر بگیرند، نکته اینجاست که وقتی قرار است حقوق کارگر تنها 20 درصد افزایش پیدا کند و در نهایت به 8 میلیون و 200 هزار تومان برسد هزینه رفت و آمد او را چه کسانی باید پرداخت کنند، در واقع بسیاری از کارگران نه از سرویس دارند و نه هزینه ایاب و ذهاب به حقوقشان اضافه می‌شود پس یعنی ماهیانه یک مبلغی هم از این 8 میلیون و 200 هزار تومان برای رفت و آمد به محل کار نیز کم می‌شود و به این ترتیب کسی که بیشتر از بقیه فقیر می‌شود همان کارگری است که بیشتر از بقیه کار می‌کند اما متاسفانه هزینه‌ها همیشه از او جلوتر هستند.
تحصیل رایگان و فراموشی مسوولان
اما مساله تنها پرداخت هزینه‌ای جاری و روزمره نیست که کمر بسیاری از خانواده‌ها را خم کرده است، در کشوری که طبق قانون اساسی تحصیل برای همه باید رایگان باشد حالا چند سالی می‌شود که دیگر حتی نمایی ظاهری هم از این قانون باقی نمانده و هر چه هست پول‌هایی است که اولیا باید به میزان توانایی خود برای تحصیل فرزندانشان پرداخت کنند. حالا دیگر اکثر کسانی که در کنکور‌های سراسر قبول می‌شوند دانش‌آموزانی هستند که در مدارس غیر انتفاعی درس خوانده‌اند و در سال‌های پایانی تحصیل به خوبی برای شرکت در کنکور آماده شده‌اند، امکاناتی که برای خیلی از دانش‌آموزان به دلیل عدم حضور در این مدارس همچنان قفل است و در یک جدال نابرابر باید به پیروزی دست پیدا کنند که شاید حقشان باشد اما چون برایشان هزینه نکرده‌اند محکوم به شکست می‌شوند.
حالا دیگر مسوولان اصلا یادشان رفته در اصل سی‌ام قانون اساسی آمده است: «دولت موظف است وسائل آموزش وپرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسائل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به‌طور رایگان گسترش دهد.» هیچ کدام از این شروط حالا در کشور اجرایی نمی‌شوند، نه تحصیلات متوسطه رایگان است و نه تحصیلات عالیه تا سر حد خودکفایی رایگان در اختیار دانشجویان قرار می‌گیرد. حالا دیگر مدارس دولتی به حاشیه رانده شده‌اند و دانشگاه‌ها هم از سراسر تا آزاد بر پایه پول‌هایی که از دانشجویان دریافت می‌کنند چرخشان در حال گردش است.
نگاهی به شهریه مدارس مختلف در سال تحصیلی 1403-1402
در حالی که وزارت آموزش و پرورش مبالغی را به عنوان شهریه برای مدارس گوناگون در نظر می‌گیرد اما در هیچ زمانی هیچ کدام از مدارس این ابلاغیه‌ها را جدی نگرفته و با توجه به هزینه‌هایی که دارند شهریه را به اولیا اعلام می‌کنند. در واقع راه‌های بسیاری هم برای دور زدن این ابلاغیه‌ها وجود دارد و اغلب اگر کسی هم شکایت کند در نهایت به در بسته خواهد خورد.
شهریه مدارس نمونه دولتی
در این مدارس طبق جدول اعلام شده از سوی وزارت آموزش و پرورش حداقل میزان شهریه 2 میلیون تومان و حداکثر آن 7 میلیون و 500 هزار تومان در نظر گرفته شده است که این مبلغ برای دوره ابتدایی است. برای دوره متوسطه اول حداقل میزان شهریه 3 میلیون و 500 هزار تومان و حداکثر آن 8 میلیون تومان است.
برای دوره متوسطه دوم هم حداقل شهریه 2 میلیون تومان و حداکثر ان 12 میلیون تومان اعلام شده است. این در حالی است که اگر شما به مدارس نمونه دولتی در هر مقطعی برای ثبت‌نام فرزند خود مراجعه کنید شهریه‌ها از 10 میلیون تومان به بالا است و اگر بگویید مبالغ تصویب شده چیز دیگری است چندین ماده و تبصره به شما نشان می‌دهند که ما به دلیل خدمات تکمیلی که ارایه می‌دهیم می‌توانیم شهریه بالاتری دریافت کنیم.
شهریه مدارس شاهد برای دانش‌آموزان غیرشاهد
اگر شما دلتان بخواهد که فرزندتان را در مدارس شاهد ثبت‌نام کنید اما تمامی شرایط ثبت‌نام را نداشته باشید با پرداخت مبلغی می‌توانید فرزندتان را به این مدارس بفرستید. شهریه‌هایی که برای دانش‌آموزان غیر شاهد مدارس شاهد در نظر گرفته شده است از حداقل 700 هزار تومان تا حداکثر 2 میلیون و 400 هزار تومان است که البته در مقاطع مختلف و رشته‌های انتخابی این مبالغ تغییر می‌کند اما وقتی برای ثبت‌نام مراجعه می‌کنید با مبالغ دیگری مواجه می‌شوید که البته هیچ سنخیتی با این مبالغ مصوب ندارد و همیشه بیشتر از آن چیزی است که دولت و آموزش و پرورش اعلام می‌کنند.
مدارس غیرانتفاعی
در واقع مدارس غیرانتفاعی گران‌ترین مدارسی هستند که در کشور وجود دارد، شهریه‌ها میلیون‌ها تومان است و البته در مورد این مدارس آموزش و پرورش نیز دست گردانندگان را باز گذاشته در واقع این مدارس یک شهریه ثابت دارند و یک شهریه متغیر شهریه ثابت را آموزش و پرورش از 4 میلیون تومان تا 35 میلیون تومان در نظر گرفته است اما شهریه متغیر با توجه به خدماتی که ارایه می‌شود کاملا فرق می‌کند، پس اگر از کسی شنیدید که برای ثبت‌نام فرزندش در یک مدرسه غیر انتفاعی 70 میلیون تومان پرداخت کرده است اصلا تعجب نکنید واقعیت دارد.
