زهراالسادات مهدیون، روان شناسی و کارشناس اداره مشاوره و سلامت روان دانشجویان بر اساس تحقیقات مختلفی که در گذشته و حال انجام گرفته، روزهداری در تأمین سلامت روانی و بهبود وضعیت روحی و روانی افراد نقش دارد. البته روزه میتواند هم نقش پیشگیری و هم نقش درمانی داشته باشد.
به گزارش بهداشت نیوز، به عبارت دیگر، روزه هم میتواند از بروز بسیاری از ناهنجاری‌های روحی و آشفتگی‌های روانی پیشگیری کند و هم میتواند در درمان بسیاری از آشفتگی‌های روحی و اختلالات روانی مؤثر واقع شود.
در ادامه به برخی از موضوعاتی که روزه در آنها نقش دارد اشاره می‌کنیم:
روزه و اضطراب: اضطراب در حد معقول و عادیِ آن که در همه افراد وجود دارد، نه تنها مضرّ نیست، بلکه میتواند موجب احساس مسئولیت، جدّی بودن در کار، بروز مکانیزم‌‌های سازش روانی و خلاقیت گردد. آنچه معمولاً از شنیدن واژه اضطراب به ذهن میآید، نوع بیماری اضطراب است که بیش از حد و مداوم است و با از بین بردن امکانات روانی فرد، موجب ناکامی و درماندگی وی و ایجاد اختلال‌‌های گوناگون میشود.
بر اساس آزمون‌های میدانی، تجربی و تجارب فردی، افراد متدیّن و مذهبی، فشارهای روانی و اضطرابهای کمتری را در زندگی تحمل می‌‌کنند؛ دین‌داران هم به لحاظ نوع نگرش منسجم و عاقبت نگرانه‌ای که نسبت به زندگی و مرگ دارند و هم به دلیل آن‌که از حمایت اجتماعی و روانی صمیمانه‌‌تری در جامعه مذهبی خود برخوردار می‌‌شوند، توانایی روانی بیشتری در مقابله با ناگواری‌‌ها و مشکلات زندگی از خود نشان می‌‌دهند.
نقش امید به آینده و اعتقاد به عادلانه و هدفمند بودن نظام خلقت، در جلوگیری از بسیاری بدبینی‌‌ها و ناامیدی‌‌های شدید که گریبان‌گیر افراد و جوامع غیر دینی است، انکار ناپذیر است. مفاهیم و آموزه‌‌های دینی، همچون توکل، تقدیر الهی و... فرد دیندار را در دو راهی‌‌ها و تصمیم‌‌گیری های مشکل، از استرس‌ها و اضطرابهای بیماری زا دور نگه می‌‌دارد.
تأثیر هر یک از اعمال عبادی به خصوص روزه، علاوه بر تقویت جنبه‌ی روحانی و معنوی انسان و تحکیم ایمان، در تقویت اراده و بالا بردن سطح اعتماد به نفس و در نتیجه، حفظ آرامش و بهداشت روانی فرد و جامعه قابل توجّه است و در کاهش اضطراب و ناراحتی‌‌های درونی فرد تأثیر گذار است.
روزه و افسردگی: اختلالات افسردگی از جمله شایع‌‌ترین اختلالات روانی است که در بیماران به صورت‌‌های مختلف با شدّت و ضعف وجود دارد.
قرائن و شواهدی وجود دارد که نشان میدهد، روزهداری در تسریع امر بهبود بیماران مبتلا به اختلال افسردگی، نقش کلیدی دارد و تغییرات رفتاری و فیزیولویکی حاصل از روزهداری، با روند بهبود این بیماران هماهنگ می‌باشد.
روزه داری با دو شیوه‌ی درمانی میتواند به بهبود بیماران افسردگی کمک نماید:
1. تغییر برنامه خواب- بیداری
روزه داری در طول یک ماه، یک نوع تغییر در سبک زندگی انسان ایجاد می‌کند. گزارش شده که جلو کشیدن زمان خواب بیمار به مدت ۳ تا ۵ ساعت در طی ۲ تا ۴ روز، میتواند آثار ضد افسردگی ایجاد کند. بیدار شدن برای سحری و انجام فرائض عبادی در سحرگاهان در روزهداری اسلامی، میتواند بر مبنای تغییر برنامه خواب در طول یک ماه، تأثیرات ضد افسردگی خود را اعمال نماید که اگر تا مدتی دوام یابد و در صورتی که با سایر توصیه‌‌های اسلام در زمینه خواب و بیداری در طول ماه‌‌های دیگر سال توأم شود، موجب استمرار آثار حاصل شده می‌‌گردد.
2. محرومیت از خواب
امروزه یکی از روش‌های درمانی در بیماران افسرده، محرومیت از خواب است که میتواند به دو شکلِ محرومیت کامل از خواب و محرومیت از خواب رِمْ (REM) صورت گیرد؛ برخی پژوهش‌ها ثابت کرده است که محرومیت کامل یا نسبی از خواب، منجر به بهبود قابل ملاحظه‌ای در ۳۰ تا ۵۰ درصد بیماران افسرده شدید می‌‌گردد. بیداری سحرگاهان در روزهداری برای سحری خوردن و انجام فرائض عبادی که ساعاتی را به خود اختصاص میدهد، در اصل نوعی محرومیت از خواب رِمْ به شمار میآید، که ادامه آن در طول یک ماه، میتواند تأثیرات بارز ضد افسردگی داشته باشد.
