کودکان کار مشکل امروز و دیروز جامعه ما نیست، آنها سال‌هاست که در کوچه پس کوچه‌های این جغرافیای پر هیاهو کودکی شان با نان شب تاخت می‌زنند.
به گزارش تعادل، این مساله هم مثل بسیاری از مشکلات دیگر اعم از آلودگی هوا و زباله‌های سرگردان و ... از آنجایی که متولیان بسیاری دارد و هیچ کدام حاضر نیستند به مسوولیت خود عمل کنند و هر کدام سعی دارند توپ را در زمین دیگری بیاندازند، قابل حل به نظر نمی‌رسد.
اصلا کودکان کار نباشند، چه کسی بودجه‌های مربوط به ساماندهی آنها را دریافت کند و در نهایت هم عدم رسیدگی به وضعیت این کودکان را به گردن کمبود بودجه و نبود متولی یکسان و... بیندازد. حالا دیگر کار از فروختن فال و دستفروشی و گلفروشی و جمع کردن زباله گذشته و پیمانکاران شهرداری پا را فراتر گذاشته و این کودکان را برای رفتگری استخدام می‌کنند.
چنین اتفاقی قطعا غیرقانونی است و مسببان آن باید مواخذه شوند، اما از آنجایی که شهردار کارهای مهم‌تری دارد و باید در تمامی زمینه‌های مرتبط و غیر مرتبط حوزه کاری‌اش اظهارنظر کند، این مهم را نادیده گرفته است. اصلا شاید زیر بار این همه مسوولیت که بر دوش شهردار است و باید به آنها رسیدگی کند این یکی گم شده و کسی هم در این رابطه به او توضیحی ارایه نداده و همین شده که حالا پیمانکاران شهرداری برای کسب سود بیشتر کودکانی را به کار می‌گیرند که قطعا حقوق کمتری به آنها خواهند داد و از مزایای دیگری هم برخوردار نخواهند بود.
در واقع استخدام و اخراج کردن کودکان بی‌سر و صدا‌تر و بی‌دغدغه‌تر است. اینکه کودکی جارویی را که دوبرابر قد اوست به دست بگیرد و خیابان‌های شهر را جارو بزند، اصلا نمی‌تواند برای مسوولان سوال برانگیز باشد، البته که تمام اینها نتیجه همان فقری است که در جامعه ما جریان دارد و هر روز هم گستره‌اش بیشتر می‌شود.
اما مساله اینجاست آیا یک کودک باید وظیفه تامین معیشت خانواده را به عهده داشته باشد؟ چرا یک کودک وادار می‌شود به اینکه در سطل‌های زباله دنبال روزی‌اش بگردد یا جارو به دست خیابان‌های شهر را تمیز کند تا لقمه نانی به کف آورد؟حالا که دبیر کمیسیون امور داخلی کشور شوراهای مجلس استفاده از کودکان را در حوزه رفتگری مصیبت بار می‌داند، باید دید چه چاره‌ای برای رفع این معضل اندیشیده خواهد شد، آیا فقط به بیکار کردن کودکان اکتفا می‌کنند که البته آسان‌ترین راه است، یا ممکن است در این میان مسوولی به این فکر هم بیفتند که این کودکان اگر از رفتگری اخراج شوند چه بلایی بر سر معاش آنها خواهد آمد؟
به کار گرفتن کودکان زیر 15 سال ممنوع است
دبیر کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی گفت: اینکه ببینیم پیمانکاران زیرنظر یک نهاد عمومی غیردولتی مانند شهرداری تهران، از کودکان کار در حوزه رفتگری استفاده می‌کنند و خود مسوولان شهرداری نیز نسبت به وقوع این تخلف توسط بعضی پیمانکاران آگاه هستند، مصیبت‌بار است و از آقای زاکانی می‌خواهیم که سریعا با پیمانکاران متخلف در این زمینه برخورد کنند.
در روزهای اخیر ناصر امانی، عضو شورای اسلامی شهر تهران در صحن علنی پارلمان شهری پایتخت نسبت به رفتگری کودکان با لباس پیمانکاران شهرداری در سطح شهر تهران تذکر داد و گفت که با چشم خودش دو کارگر زیر ۱۵ سال را دیده است که با لباس خدمات شهری شهرداری تهران در زمینه پاکبانی مشغول فعالیت بوده‌اند.
او در تذکر خود تاکید کرد که «براساس ماده ۷۹ قانون کار، به کار گماردن افراد کمتر از ۱۵ سال ممنوع است، اما طی هفته گذشته و هفته‌های قبل از آن، شاهد انتشار دو فیلم در فضای مجازی بودیم که حاکی از نقض ماده ۷۹ قانون کار توسط پیمانکاران حوزه خدمات شهری بود.»
رفتگری کودکان در مناطق مختلف پایتخت
این صحبت‌های امانی در واقع واکنشی به گزارش میدانی ایلنا درباره رفتگری کودکان با لباس پیمانکاران شهرداری تهران بود که در آن، مشاهدات میدانی و تصاویر برداشته‌شده توسط خبرنگار ما از پاکبانی افراد زیر ۱۵ سال در منطقه ۵ شهرداری درج شده بود. البته پیش از آن هم فیلم دیگری از رسانه‌های داخلی کشور درباره رفتگری کودک ۱۱ ساله افغانستانی در یکی دیگر از مناطق شهر تهران منتشر شده بود و بررسی‌ها از منابع آگاه در شهرداری تهران نشان داد که رفتگری کودکان صرفا مربوط به دو منطقه از پایتخت نیست و در بعضی از دیگر مناطق تهران نیز برخی پیمانکاران متخلف حوزه خدمات شهری، کودکانی را در حوزه پاکبانی به کار می‌گیرند.
علیرضا جعفری، مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران نیز در واکنش به موضوع رفتگری کودکان در برخی مناطق پایتخت علاوه بر تایید ضمنی این مساله، به ایلنا گفت که «با توجه به اینکه در قراردادها و ضوابط نظام‌نامه فنی و اجرایی شهرداری به تمام پیمانکاران در مناطق گوناگون شهرداری ابلاغ کرده‌ایم که تحت هیچ شرایطی نباید از کارگران دارای صغر سنی استفاده کنند، حتما با پیمانکاران متخلف در این زمینه شدیدا برخورد خواهیم کرد.» او همچنین تاکید کرد که «در صورت مشاهده مجدد این پدیده، مسوولان ذی‌ربط یعنی معاون خدمات شهری مناطق و شهرداران ناحیه‌هایی که در آنها این تخلف رخ می‌دهد، بازخواست خواهند شد.»
رفتگری کودکان با منطق انسانی سازگار نیست
در حالی اخیرا شاهد مواردی از رفتگری کودکان با لباس پیمانکاران شهرداری در سطح شهر تهران هستیم که در چند سال گذشته اهالی پایتخت بارها زباله‌گردی کودکان را مشاهده کرده‌اند و مسوولان شهری دوره گذشته و دوره فعلی نیز چند مرتبه درباره برخورد با پیمانکاران متخلف در این حوزه وعده داده‌اند. حالا اما به نظر می‌رسد این تخلف از پیمانکاران حوزه پسماند به پیمانکاران خدمات شهری نیز سرایت کرده است و قطعا اگر در گذشته شهرداری جلوی این تخلف بعضی پیمانکاران جمع‌آوری پسماند خشک را گرفته بود، این روزها شاهد به‌کارگیری کودکان برای رفتگری نمی‌بودیم.
رفتگری کودکان با لباس پیمانکاران شهرداری
این نکته‌ای است که رسول فرخی میکال، دبیر کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با ایلنا روی آن دست گذاشت و اظهار داشت: یکی از فلسفه‌های انقلاب اسلامی حفظ کرامت انسان‌ها بود و ممهترین مسوولیت اجتماعی حکومت تشکیل شده از این انقلاب نیز حفظ کرامت انسانی در تمام ابعاد جامعه است. بنابراین اینکه ببینیم پیمانکاران زیرنظر یک نهاد عمومی غیردولتی مانند شهرداری تهران، از کودکان کار در حوزه رفتگری استفاده می‌کنند و خود مسوولان شهرداری نیز نسبت به وقوع این تخلف توسط بعضی پیمانکاران آگاه هستند، مصیبت‌بار است.
وی افزود: اینکه یک کودک به دلیل اینکه نیاز به کسب درآمد دارد، توسط پیمانکاران شهرداری در زمینه رفتگری به کار گرفته شود، هم خلاف قانون کار است و هم با منطق انسانی سازگار نیست. بنابراین از آقای زاکانی می‌خواهیم که سریعا با پیمانکاران متخلف در این زمینه برخورد کنند. فرقی هم نمی‌کند که این تخلف توسط عوامل خود شهرداری اتفاق می‌افتد یا پیمانکاران تحت قرارداد با شهرداری، چون نظارت بر این پیمانکاران برعهده شهرداری تهران است و مدیریت شهری پایتخت باید طبق قوانین رسمی کشور و ضوابط تعریف‌شده برای خود، اجازه ندهد که پیمانکاران به چنین تخلفی دست بزنند.
شهرداری باید با پیمانکاران متخلف برخورد کند
فرخی با تاکید بر لزوم جلوگیری از تخلف به‌کارگیری کودکان در حوزه‌های پاکبانی و جمع‌آوری پسماند خشک توسط پیمانکاران شهرداری گفت: به صورت کلی هر پیمانکاری به دنبال آن است که با حداقل هزینه، بیشترین سود را به دست آورد و احتمالا بعضی پیمانکاران شهرداری نیز به این دلیل که کودکان حقوق کمتری می‌گیرند، آنها را به کار گرفته‌اند. اما اینکه امور خدمات شهری به پیمانکاران واگذار شده است، نافی مسوولیت نظارتی خود شهرداری نیست و مدیریت شهری حتما باید به گونه‌ای بر عملکرد پیمانکاران نظارت کند که هیچگاه چنین تخلفی از آنها سر نزند یا در صورت وقوع تخلف، با آنها برخورد کند.
دبیر کمیسیون امور داخلی کشور و شوراهای مجلس ادامه داد: در آیین‌نامه‌های اجرایی شهرداری و قراردادهایی که مدیریت شهری با پیمانکاران امضا می‌کند، تعیین می‌شود که به‌طور مثال برای یک منطقه یا ناحیه خاص از شهر تهران، چه تعداد کارگر با چه میزان حقوقی براساس قانون کار باید به‌کارگیری شوند، بنابراین هیچ پیمانکاری نباید به بهانه مشکلات مالی خودش، از کودکان برای امور خدمات شهری استفاده کند. این مساله به هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست و شهرداری باید طبق ضوابط ابلاغی خود به پیمانکاران و مفاد قرارداد آنها، به صورت قانونی با پیمانکاران متخلف برخورد کند.
وی تصریح کرد: فرقی نمی‌کند کودکی که در حوزه پاکبانی یا پسماند به کار گرفته می‌شود، ایرانی است یا تبعه غیرمجاز، زیرا اتباع سایر کشورها که در کشور ما حضور دارند نیز باید کرامت انسانی‌شان حفظ شود. به همین دلیل، هیچ‌کس حق ندارد از کودکان اتباع غیرمجاز در مشاغل سختی مثل رفتگری یا جمع‌آوری پسماند خشک استفاده کند.
