گروه راه و شهرسازی|
پس از ناکامی در خرید واگن برای متروی تهران، به تازگی طرح اجاره واگن از سوی مسوولان شهری طرح شده است. اجاره به شرط تملیک اما به عنوان گزینه سوم تامین واگن برای متروی پایتخت دیروز از سوی مدیرعامل شرکت متروی پایتخت رونمایی شد. اگر چه خرید واگن اولین و درست‌ترین گزینه توسعه ناوگان مترو به شمار می‌رود، اما در شرایطی که توان مالی دولت و شهرداری بسیار محدود است، گزینه سوم معقول‌ترین راه به نظر می‌رسد. در میان تایید و تکذیب‌های اجاره واگن مترو توسط اعضای شورای شهر تهران، سرانجام دیروز مدیرعامل شرکت متروی پایتخت از مذاکره با تعدادی از شرکت‌های خارجی با هدف اجاره دادن واگن و اعلام آمادگی آنها برای انجام این کار خبر داد و گفت: تا دو هفته دیگر، جزییات طرح واگن‌های استیجاری را اعلام خواهیم کرد. به گزارش «تعادل»، دوشنبه هفته پیش، یکی از اعضای شورای شهر از فعالیت واگن‌های اجاره شده توسط بخش خصوصی در متروی تهران خبر داد، مهدی چمران رییس این شورا اما یک روز پس از این اظهارنظر، اعلام کرد، «واگن‌های اجاره‌ای تنها یک پیشنهاد است». رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای شهر نیز با مخالفت نسبت به استفاده از واگن اجاره‌ای برای مترو گفت: اگر پول برای اجاره واگن داریم، پس پول برای خرید آن هم وجود دارد. با این حال، قرار است، اعضای شورای شهر در یک نشست ویژه امروز صبح، یکشنبه 27 آذر این مساله را بررسی کنند. به گزارش «تعادل»، محمد آقامیری، رییس کمیته عمران شورای شهر دوشنبه هفته گذشته در گفت‌وگو با یکی از خبرگزاری‌های داخلی درباره ورود واگن‌های اجاره‌ای به متروی تهران که چندی است از سوی مدیران شهری مطرح می‌شود، اظهار کرده بود: واگن اجاره‌ای در حال حاضر در خطوط راه آهن شهری در حال کار است و بخش خصوصی واگن‌هایش را به شرکت راه‌آهن اجاره داده است. یک روز پس از این اظهارات، اما سید جعفر تشکری هاشمی رییس کمیسیون عمران و حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران در حاشیه یکصد‌و‌چهاردهمین نشست علنی شورای شهر تهران و در جمع خبرنگاران درباره واگن‌های اجاره‌ای برای متروی تهران گفت: این موضوع برای اولین‌بار مطرح شده و شهرداری تهران در این زمینه مشورتی با شورای شهر نداشته است و به همین دلیل، نمی‌دانیم این تصمیم به چه منظور اتخاذ شده است. وی با بیان اینکه باید بررسی شود که آیا در صورت اجرا، مقرون به صرفه است یا خیر اظهار کرد: اصولاً طرح موضوع واگن اجاره‌ای، مبهم است و احتمالاً بر اساس یک سری فرضیات و به عنوان نظریه‌ای ابتدایی مطرح شده است. واگن استیجاری باید به صورت دقیق بررسی شود و تا زمانی که ابهامات آن رفع نشده باشد، اجرایی نخواهد شد. به همان صورت که نباید به سمت اتوبوس‌های دست دوم برویم، در حوزه مترو نیز نباید به سوی واگن‌های اجاره‌ای برویم و به جای انجام اقداماتی که به هیچ عنوان راه‌حل مشکل ترافیک تهران نیستند، باید راهکارهای مصوب شورا، دولت و شهرداری، اجرا شود.
دوسوم قطارها نیازمند تعمیر
با وجود نیاز مبرم پایتخت به گسترش حمل و نقل عمومی برای کاهش ترافیک و آلودگی هوا، در سال‌های اخیر روند توسعه ناوگان متروی تهران با کندی مواجه شده است و قطارهای زیرزمینی موجود، دیگر نیاز اهالی پایتخت را جواب نمی‌دهد. به خصوص که بسیاری از واگن‌های مترو بر اثر استفاده مداوم و طولانی‌مدت دچار فرسودگی شده‌اند و به گفته علیرضا زاکانی، شهردار تهران دو سوم قطارهای مترو نیاز به اورهال دارند. آنگونه که ایلنا گزارش کرده است، در سنوات گذشته راهکارهای مختلفی برای جبران کمبود قطار در خطوط متروی تهران مطرح شده است، از جمله اینکه از سال ۹۶ زمزمه بستن قرارداد برای ساخت ۶۳۰ واگن مورد نیاز متروی پایتخت توسط یک شرکت چینی به گوش رسید و در سال ۱۴۰۰ نیز قرار شد که شرکت واگن‌سازی تهران، به تولید ۴۲۰ واگن مترو در داخل کشور بپردازد. اما تا امروز نه قرارداد شهرداری با چینی‌ها برای واردات واگن مترو به ثمر نشسته است و نه تولید داخلی توانسته جوابگوی نیاز بالای خطوط متروی تهران به واگن‌های جدید باشد. به همین دلیل، در ماه‌های اخیر مسوولان شهری پایتخت، طرح واردات واگن‌های استیجاری را به عنوان ایده‌ای جدید برای حل مشکل کمبود قطار در خطوط متروی تهران مطرح کرده‌اند. براساس این طرح، قرار است تا زمانی که قرارداد واردات ۶۳۰ واگن از چین به نتیجه می‌رسد یا ظرفیت تولید انبوه واگن مترو در داخل کشور فعال می‌شود، از اجاره واگن از سایر کشورها به عنوان راه‌حل کوتاه‌مدت رفع معضل کمبود واگن مترو استفاده شود.
اجاره یا اجاره به شرط تملیک
دیروز سرانجام، محسن هرمزی، مدیرعامل شرکت متروی تهران درباره جزییات اعلام کرد: ما همچنان در حال ارزیابی جزییات طرح واردات واگن‌های استیجاری هستیم و تا امروز سه تا چهار شرکت خارجی برای اجاره واگن به متروی تهران اعلام آمادگی کرده‌اند. وی تصریح کرد: ما هنوز به جمع‌بندی کاملی درباره طرح واردات واگن‌های استیجاری نرسیده‌ایم، چون پیشنهادات موجود در این زمینه بسیار متفاوت هستند، زیرا هم واگن‌های پیشنهاد شده از نظر فنی تفاوت‌های زیادی باهم دارند و هم شرایط مالی اجاره واگن‌های پیشنهادی توسط این شرکت‌ها با یکدیگر متفاوت است. همچنین پیشنهاداتی هم برای اجاره به شرط تملیک واگن مترو مطرح شده است که باید در کنار سایر پیشنهاداتی که صرفا اجاره واگن‌ها را مد نظر قرار داده‌اند، بررسی شود. مدیرعامل متروی تهران تاکید کرد: اکنون در حال مذاکره با شرکت‌هایی هستیم که برای اجاره دادن واگن به متروی تهران اعلام آمادگی کرده‌اند و تا دو هفته دیگر به جمع‌بندی بهتری درباره این طرح دست پیدا می‌کنیم و جزییات آن را اعلام خواهیم کرد. هرمزی با تاکید بر کمبود محسوس واگن در خطوط متروی پایتخت گفت: در حال حاضر ناوگان متروی تهران برای رسیدن به وضعیت مطلوب به حدود ۱۵۰۰ دستگاه واگن جدید نیاز دارد و این یعنی در شرایط کنونی، خطوط متروی پایتخت با کمبود بیش از ۲۰۰ رام قطار مواجه است. وی تاکید کرد: اجاره به شرط تملیک یا اجاره واگن مترو از کشورهای خارجی فقط یکی از راهکارهایی است که برای جبران کمبود واگن دنبال می‌کنیم و ما به صورت همزمان برای به نتیجه رساندن قراردادهای مربوط به واردات واگن و البته افزایش ظرفیت تولید واگن مترو در داخل کشور نیز برنامه‌ریزی کرده‌ایم.
از قرارداد واردات ۶۳۰ واگن چینی چه خبر؟
مدیرعامل متروی تهران درباره آخرین وضعیت قرارداد واردات ۶۳۰ واگن مترو از چین توضیح داد: توافق اولیه واردات ۶۳۰ دستگاه واگن از کشور چین مربوط به سال ۹۶ است که متاسفانه تا امروز پیش پرداخت این قرارداد را انجام نداده‌ایم. البته در ماه‌های اخیر گشایش مناسبی برای پرداخت ۱۵ درصد رقم این قرارداد از محل منابع مالی دولت حاصل شده است و رییس‌جمهور محترم نیز با این مساله موافقت کرده‌اند و اکنون فرآیند اداری این کار در سازمان برنامه و بودجه پیش می‌رود و امیدواریم بتوانیم تا ماه آینده این رقم را از هیات دولت دریافت کنیم. وی تصریح کرد: شرکت واگن‌سازی تهران هم‌اکنون مشغول تعمیرات اساسی بخش زیادی از واگن‌هایی است که پیش از این اعلام شده بود که به اورهال نیاز دارند. همچنین ما در حال تبدیل واگن‌های نسل اول مترو به واگن‌های جدید هستیم که خوشبختانه توان علمی لازم برای انجام این کار در داخل کشور وجود دارد.
صرفه‌جویی ۲۰۰۰ میلیاردی مصرف سوخت
در همین حال، مسعود درستی، مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو تهران و حومه با تاکید بر لزوم توسعه و تقویت حمل و نقل عمومی اعم از مترو، اتوبوس و تاکسی برای کاهش آلودگی هوا و ترافیک اعلام کرد: در هفت ماه منتهی به مهرماه استفاده از مترو باعث صرفه‌جویی 2 هزار و ۴۵۰ میلیارد تومانی در مصرف سوخت شده است.مدیرعامل شرکت بهره‌برداری مترو تهران و حومه با بیان اینکه ساخت خطوط مترو چند پیش نیاز اصلی همچون منابع مالی دارد، گفت: ۵۰ میلیون دلار به ازای هر یک کیلومتر باید هزینه شود. در بخش ساخت مترو وابستگی وجود ندارد و همه‌چیز بومی است. در بخش‌های داخلی نیز قسمتی ارزبری دارد به‌طوری که در بخش سیگنالینگ با اینکه تولید داخلی است برای تجهیزات اولیه ارزبری دارد. وی ادامه داد: متروی تهران به پیش از انقلاب باز می‌گردد و به صورت جدی از سال ۱۳۶۵ آغاز به کار کرده اما از اسفند ۷۷ اولین افتتاح در خط ۵ انجام شده است. قرار بوده ۲۰ ساله کار انجام شود که تا امروز صورت نگرفته است. واقعیت این است که یکی از نکات مهم در مترو سرمایه‌گذاری سنگین است و مهم‌ترین و کلیدی‌ترین کار سرمایه‌گذاری مناسب در این حوزه است و درآمدهای شهرداری به تنهایی پاسخگو نیست.
سبقت تورم از مترو
مدیرعامل شرکت بهره‌برداری متروی تهران و حومه با بیان اینکه در برخی کلان‌شهرها نگهداری خطوط دغدغه است، اظهار کرد: بهای بلیتی که از مسافر دریافت می‌شود کمتر از بهای تمام شده است. کمتر از ۲۰ درصد بهای تمام شده از مسافر دریافت می‌شود و چهار برابر آن باید در اختیار مترو قرار بگیرد که خدمات به صورت بهینه ارایه شود. درستی با بیان اینکه قرار بوده یک سوم بهای بلیت از مردم، یک سوم از شهرداری و یک سوم از دولت دریافت شود، گفت: یک سوم سهم مسافر بسیار کمتر شده و به یک پنجم کاهش یافته است؛ قرار نیست مردم تحت فشار قرار بگیرند و با همین رویکرد سهم مردم روند کاهشی داشته است.
