تعادل |
تحقیقات بازار در خصوص کالاهای اساسی نشان می‌دهد، با وجود تزریق 24هزار میلیارد تومان یارانه نقدی، «اندازه بازار کالاها و محصولات اساسی کوچک‌تر شده»، «حاشیه سود شرکت‌های تولیدی کاهش یافته» و «گرایش مردم به بسته‌های اکونومی» افزایش یافته است. طبق گزارش یک کارشناس اقتصادی، نان به نسبت روغن افزایش کمتری را تجربه کرده است، این درحالی است که نه فعالیت تبلیغاتی خاصی در این حوزه ایجاد شده و نه مصرف تغییر چشمگیری داشته است، از طرف دیگر مردم ترجیح داده‌اند به جای خرید از خرده فروشی‌ها نیاز خود در خصوص نان را به صورت مستقیم از نانوایی‌ها تامین کنند. باتوجه به افزایش نزدیک به 300 درصدی قیمت روغن نسبت به نقطه مشابه در سال گذشته، از محسوس‌ترین تغییرات رفتار مصرف می‌توان به گرایش بیشتر برای خرید بسته بندی‌های بزرگ (بیشتر از2کیلوگرم) و افزایش چشمگیر فروش روغن‌های جامد با وزن بیش از 2 کیلوگرم اشاره کرد. قیمت پنیر سفید نیز بیش از سایر پنیرها با رشد ۱۳۶ درصدی افزایش یافته است. این درحالی است که در فصل بهار تبلیغات پنیر ۵۰۰ درصد افزایش یافته است. این موضوع نشان‌دهنده سرمایه‌گذاری شرکت‌ها درخصوص نگرانی‌ها در مورد از دست دادن سهم بازار است. بازار ماکارونی در سال جاری نسبت به دوره مشابه در سال گذشته، افزایش قیمت 154 درصدی را تجربه کرده است.
بررسی تغییرات قیمتی کالاها
تغییرات قیمتی 6 قلم کالای خانوار بررسی شد. ناصر پاشاپور نیکو، تحلیلگر اقتصادی با بیان این مطلب و با اشاره به اینکه سایز بازار کالاهای اساسی نسبت به سال گذشته کوچک‌تر شده است، گفت: حاشیه سود شرکت‌های تولیدکننده نیز به‌شدت کاهش یافته و همین یکی از دلایلی است که بین دولت و شرکت‌های بخش خصوصی بر سر قیمت کالاها، مناقشه در می‌گیرد. او با اشاره به وضعیت «روغن» در بازار گفت: تورم نقطه به نقطه روغن نشان می‌دهد این کالا در فروردین سال 1401 نسبت به فروردین سال 1400 بیش از 290 درصد افزایش قیمت در هر کیلوگرم (فارغ از روغن مایع یا جامد) را تجربه کرده است. در عین حال شرکت‌های تولیدکننده بودجه تبلیغاتی خود را 252 درصد افزایش دادند تا سهم بازار را از دست ندهند. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: گزارش‌ها حاکی از آن است که از آنجایی که نرخ روغن جامد کمتر از روغن مایع بوده، تقاضا برای روغن جامد افزایش یافته و بسته‌های کوچک روغن مایع کمتر به فروش رفته است چراکه قیمت هر 1.5 لیتر روغن از 10 هزار تومان به‌طور متوسط تا 25 هزار تومان افزایش پیدا کرده است و در بسته‌های کوچک روغن رشد قیمت 397 درصدی را تجربه کردیم.
بنابه اظهارات او، نکته مهم این است که رفتار مردم در بازار نشان می‌دهد در خردادماه سال جاری خرید روغن از سوی مردم به‌شدت افزایش یافته که این نشان می‌دهد مردم به سمت انبارکردن روغن رفته‌اند و خرید بسته‌های بزرگ روغن افزایش یافت.
پاشاپورنیکو درباره وضعیت فروش «نان صنعتی خرده فروشی» نیز گفت: قیمت این نوع نان در خرداد 1401 نسبت به مدت مشابه سال گذشته 90 درصد افزایش پیدا کرده است و میزان مصرف نان صنعتی خرده فروشی تا 21 درصد در این مدت زمان کوتاه کاهش یافت. او با اشاره به قیمت «پنیر» در بازار پس از حذف ارز ترجیحی گفت: در خردادماه سال جاری نسبت به مدت مشابه در سال گذشته قیمت پنیر تا 123 درصد افزایش یافت و شرکت‌های تولیدکننده پنیر هم بودجه تبلیغاتی خود را تا 500 درصد افزایش دادند که سهم فروش‌شان در بازار تغییری نکند و در این مدت به جز یک نوع پنیر از یک برند مابقی انواع محصولات با کاهش فروش مواجه شدند به‌طوری که میزان پرفروش‌ترین برند بازار در این شرایط تا 50 درصد کاهش پیدا کرد.
این کارشناس اقتصادی با اشاره به افزایش قیمت «ماکارونی» ادامه داد: قیمت ماکارونی در فروردین، اردیبهشت و خردادماه سال جاری نسبت به سال گذشته به ترتیب 59 درصد، 133 درصد و 153 درصد افزایش یافت و در این کالا هم شاهد کاهش مصرف هستیم. نکته مهم این است که افزایش قیمت این کالا که مواد پایه آن آرد است از قیمت نان صنعتی بیشتر بوده است. بنابر آمار اعلامی او، بازار «پوشک بچه» در سال جاری نسبت به دوره مشابه در سال گذشته، افزایش قیمت 19درصدی را تجربه کرده است. این درحالی است که تفاوت معنی داری در روند مصرف انواع مختلف پوشک بچه از لحاظ بسته‌بندی ونوع محصول، مشاهده نشده است. پاشاپور درباره تغییرات قیمتی «مایع ظرفشویی» نیز عنوان کرد که این محصول در سال جاری نسبت به دوره مشابه در سال گذشته، افزایش قیمت 38 درصدی تجربه کرده است.
دولت باکنترل به دنبال مدیریت بازار است!
این تحلیلگر بازار کالاهای اساسی، در بخش دیگری از صحبت‌های خود با اشاره به افزایش قیمت کالاها بعد از اصلاح نظام یارانه‌ای و حذف دلار 4200و همچنین افزایش شدید هزینه‌های تولید، بیان کرد: طی دو الی سه ماه اخیر به‌صورت مشخص سایز بازار محصولات اساسی کوچک‌تر و حاشیه سود شرکت‌ها کاهش قابل‌توجهی داشته یا حتی با زیان همراه است، این درحالی است که افزایش هزینه‌ها از جمله هزینه‌های جاری مربوط به حقوق و دستمزد و مواد اولیه رشد چشمگیری داشته است.
او افزود: با وجود تزریق 24هزار میلیارد تومان یارانه نقدی سایز بازار محصولات اساسی از جمله روغن، لبنیات و... کوچک شده است و تولیدکننده از حاشیه سود جدید ناراضی است؛ چراکه با حجم فروش بسیار کمتری روبرو شده است. پاشاپور گفت: اقدام دولت در اعطای یارانه قابل ستایش است اما تاثیرگذار نیست و در کشورهای دیگر اقداماتی مانند یارانه و کوپن و کالا برگ برای امور زیربنایی و زیرساخت‌ها استفاده می‌شود.پاشاپور در ادامه متذکر شد: وقتی دولت ثروت آفرینی نمی‌کند و فقط می‌خواهد با کنترل بازار را مدیریت کند مساله برای همیشه حل نشده باقی می‌ماند. از طرفی هزینه‌های حمل و نقل، انرژی، دستمزد و… نیز افزایش چشمگیری داشته است. او با بیان اینکه ممکن است برخی شرکت‌های بزرگ بتوانند تولید خود را به نحوی حفظ کنند، افزود: اما شرکت‌های کوچک‌تر در شرایط فعلی از بازار حذف خواهند شد و دولت باید در بحث قیمت‌گذاری دستوری این مسائل را لحاظ کند.
به گفته این تحلیلگر اقتصادی، در واکنش به این مساله، سازمان‌هایی مانند صدا و سیما اعلام کردند که وام بدون بهره به تولیدکنندگان می‌دهند، به عبارتی این سازمان‌ها با شرکت‌های تولیدی قرارداد ۵ ساله امضا کردند که شرکت تولیدی بتواند تبلیغات خود را انجام دهد و هزینه آن را در طول ۵ سال با شیب به سال پنجم پرداخت کند. به گفته او، این اقدام بسیار خوبی در جهت حمایت از شرکت‌های تولیدی بود چرا که اگر اتفاقی نمی‌افتاد آنها قادر به سرمایه‌گذاری برای تبلیغات نبودند. پاشاپور با اشاره به افزایش ۵٠٠ برابری هزینه تبلیغات، نیز گفت: این مساله نشان می‌دهد که تقاضا برای کالاها کاهش یافته که شرکت‌ها ناچار به هزینه بیشتر برای تبلیغات شده‌اند.
