راهکارهای جبران کسری بودجه ۱۴۰۱

ایرج ندیمی

هرچه به طرف فروش دارایی‌ها برویم برای جبران کسری بودجه معقول و منطقی و مفید است اما چند شرط دارد. اولین شرط این است که دولت خود را در اقتصاد حفظ نکند. دولت‌ها سعی نمی‌کنند هزینه‌های خود را کاهش دهند و دائما به این فکر می‌کنند که براساس بودجه سال گذشته تقدیم بودجه جدید به مجلس را داشته باشند که این مهم اتفاق بسیار نادرستی است.  دولت‌ها باید سعی کنند هر سال از بودجه عمومی‌کم کنند، چراکه در صورت ادامه روند فعلی، در چند سال آینده به انفجار اساسی در اقتصاد می‌رسیم چرا که اولا بودجه را براساس پایه سال قبل می‌نویسند دوما بودجه براساس پایه عرضه دلاری بودجه، نوشته می‌شود که اصلا درست نیست. به این دلیل که باعث می‌شود که دولت به فکر انضباط و صرفه جویی و مدیریت منابع نباشد.  در عین حال که دولت‌ها تلاش نمی‌کنند تا بودجه خود را کم کنند، از درآمدهای شرکت‌ها هم استفاده لازم را در بودجه عمومی نمی‌کنند به همین دلیل فشار آن را به مردم وارد می‌کنند. یعنی به جای اینکه بیایند بخشی از سهم خود را در شرکت‌های دولتی به بودجه عمومی هدایت و از آن محل بودجه را مدیریت کنند، متاسفانه فشار آن را از راه‌های دیگر مانند مالیات به مردم تحمیل می‌کند. ضمن اینکه شایعه چندبرابر شدن مالیات در بودجه سال آینده بدترین خبر است و هرچند با عنوان مالیات گریزی مطرح می‌شود اما حقیقتا فشار بر مردم است که روی خودرو و خانه و دیگر مسائل مالیات اخذ شود. 

نکته بعدی درباره فروش دارایی‌هاست که متاسفانه به رغم سیاست‌های کلی اصل ۴۴ ما درباره خصوصی سازی با یک جریان غیرمنطقی از جهت مبارزه با اصل فعالیت با عنوان شکل و مدیریت فعالیت روبرو بودیم. یعنی چند پروژه ناموفق یا متخلف را محور قرار می‌دهند و می‌گویند دولت باید همچنان باید در اقتصاد باشد در حالی که بهترین راه اداره کشور این است که دولت از کارفرمایی به هدایت و حمایت و نظارت برسد، باعث شود بخش عمده‌ای از زیان‌های ناشی از سوءمدیریت را پوشش دهد و سوما فرصت سرمایه‌گذاری به بخش خصوصی داخلی و خارجی بدهد.  بنابراین هرچه به طرف فروش دارایی‌ها برویم برای جبران کسری بودجه معقول و منطقی و مفید است اما چند شرط دارد. اولین شرط این است که دولت خود را در اقتصاد حفظ نکند؛ حتی ممکن است درصدی از اموال مازاد خود را بفروشد اما همچنان شاهد مفاسد حضور خواهیم بود.  اگر قرار باشد دارایی‌ها را بفروشند باید در فعالیت‌های مولد استفاده کنند نه فعالیت‌های جاری؛ چراکه بخشی از جاری‌ها را می‌توان را از راه‌های دیگر اداره کرد. نکته بعدی مهم در فروش دارایی‌ها این است که باید به ۳معیار توجه داشته باشیم. معیارهای اهلیت خریدار، تعامل با خریدار و همچنین مسائل مربوط به واگذاری در جهت اصل ادامه فعالیت و نفروختن و بیرون نکردن از مجموعه فروخته شده از مهم‌ترین مواردی است که باید مد نظر قرار گیرد.  دولت باید تلاش کند بودجه و درآمد خود را از طریق مدیریت منابع کم کند. ضمن اینکه وابستگی به کارفرمایی خود را کاهش دهد تا بسیاری از هزینه‌ها را مدیریت کند. سوم اینکه هرچه می‌تواند بخش خصوصی را وارد میدان کند که هم از منابع آنها استفاده کند و هم زیان‌های اعمالی مانند فساد و اختلاس و ... به گردن حکومت نیفتد.