نانو تکنولوژی از کجا آمد؟

گرچه، نانوتکنولوژی یکی از پیشرفت‌های اخیر تحقیقات علمی است، توسعه مفاهیم بنیادی آن در یک دوره طولانی اتفاق افتاده است. ظهور نانوتکنولوژی در دهه ۱۹۸۰ حاصل تقارب پیشرفت‌های تجربی نظیر اختراع میکروسکوپ تونلی روبشی در سال ۱۹۸۱ و کشف فولرن در ۱۹۸۵ بود که با شفاف سازی و تعمیم چارچوب مفهومی برای اهداف نانوتکنولوژی در سال ۱۹۸۶ با انتشار کتاب Engines of Creation (موتورهای خلق) آغاز گردید. مناظرات و مباحث مهم پیرامون کاربردهای بالقوه نانوتکنولوژی مولکولی و نیز امکان به‌کارگیری آن توسط طرفدارانش و حرکت دولت‌ها به سمت پایه گذاری و توسعه تحقیقات نانوتکنولوژی، مسائلی بودند که باعث شدند در اوایل دهه ۲۰۰۰ میلادی رشته نانوتکنولوژی در معرض آگاهی و مباحثه عموم قرار گیرد. نخستین سال‌های دهه ۲۰۱۰ میلادی شاهد آغاز کاربردهای اقتصادی نانوتکنولوژی بود، هر چند که این کاربردها بیشتر محدود به کاربردهای انبوه در نانومواد بود تا کاربردهای قابل تغییری که نانوتکنولوژی آن را پیش بینی کرده بود. فیزیکدان امریکایی به نام ریچارد فاینمن، در ۲۹ دسامبر ۱۹۵۹ طی سخنرانی در جلسه انجمن فیزیک امریکا در موسسه فناوری کالیفرنیا (این جلسات برای الهام بخشی به رشته نانوتکنولوژی، اکثر اوقات برگزار می‌شد) عنوان کرد: «در پایین دست فضای زیادی وجود دارد». فاینمن فرآیندی را شرح داد که ممکن است توسط آن و با استفاده از یک مجموعه ابزارآلات دقیق برای ساخت و اجرای مجموعه نسبتاً کوچک‌تر و به همین منوال تا مقیاس مورد نیاز، قابلیت ساخت اتم‌ها و مولکول‌های مجرد نیز به وجود آید. وی اشاره کرد که در این دوره خاستگاه موضوعات مربوط به مقیاس، ازتغییر اندازه پدیده‌های مختلف فیزیکی خواهد بود: نیروی جاذبه کم اهمیت شده و در مقابل کشش سطحی و جذب واندروالسی مسائلی با اهمیت تلقی خواهند شد. سخنرانی سال ۱۹۵۹ ریچارد فاینمن سال‌ها بعد چارچوب‌های مفهومی نانوتکنولوژی را پدید آورد. بعد از مرگ فاینمن، محققان با مطالعه تاریخچه توسعه نانوتکنولوژی بر اساس خاطرات اشخاص فعال در این رشته نوپا طی دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، به این نتیجه رسیدند که نقش حقیقی وی در تسریع تحقیقات نانوتکنولوژی محدود بوده است. در اوایل دهه ۱۹۹۰ علاقه به «فضای کافی» در سخنرانی‌های علمی قوتی دو چندان گرفت. درست قبل از آن زمان علت افزایش توجه به واژه نانوتکنولوژی، پیروی از کاربرد این واژه توسط K. Eric Drexler در کتاب سال ۱۹۸۶ خود با عنوان (موتورهای خلق: عصر ظهور نانوتکنولوژی) بود. نویسنده در این کتاب از مفهوم یک میلیارد کارخانه کوچک فاینمن الهام گرفته و این نظریه را نیز بدان اضافه کرده بود که این کارخانه‌ها قادر به همانندسازی خود از طریق کنترل کامپیوتری به جای اپراتور انسانی خواهند بود. همچنین وی بعد از آن سال مقاله‌ای با عنوان «نانوتکنولوژی» را در یک مجله کثیرالانتشار علمی به نام OMNI به چاپ رسانید.