دلار از یک ارز تنها تا یک ارز غالب

گروه بانک و بیمه|

دلار در تاریخ پر فراز و نشیب خود در ۲۳۵ سال اخیر، بارها نوسان‌های شدید در مقابل طلا و سایر ارزها را از سر گذرانده و در نهایت ارزش حال نرخ دلار در این ۲ قرن نشان می‌دهد که ارزش دلار در سال ۱۷۸۵ معادل ۲۶,۵ برابر ارزش آن در سال ۲۰۲۰ بوده است. به عبارت دیگر، کالایی با قیمت ۲۶.۵ دلار در سال ۲۰۲۰ به قیمت ۱ دلار در سال ۱۷۸۵ داد و ستد شده است.  به گزارش «تعادل»، بر اساس گزارش مندرج شده در دلار تایمز و سایت www.in۲۰۱۳dollars.com و مهم‌ترین نقاط عطف یا تحول نرخ دلار در طول این ۲۳۵ سال مربوط به تحولات جنگ‌های اول و دوم جهانی، جنگ داخلی شمال و جنوب، استقلال امریکا، بحران‌های مالی ۱۹۲۹ و ۲۰۰۸ - ۲۰۰۷، برقراری سیستم برتن وودز، شوک نیکسون و اعلام شناور شدن ارزش دلار در برابر طلا و سایر ارزها، شوک‌های نفتی سال‌های مختلف و... است.

  تاریخ دلار

دلار یکی از مهم‌ترین نمادهای تاریخ ایالات متحده امریکا است، سال ۱۷۸۵ کنگره امریکا به اتفاق آرا دلار را پول رسمی این کشور قرار داد، تا پیش از این پول لیره انگلیسی پول رایج بود، در جریان مبارزات برای کسب استقلال از بریتانیا، امریکاییان سکه نقره‌ای اسپانیا به نام «دلار» که در مکزیک رایج بود استفاده کردند و به همین دلیل نام پول ملی خود را «دلار» گذاشتند سکه دلار نقره‌ای از قرن چهاردهم بیش از سه قرن به نام‌های دیگر از جمله تالر در اروپا رایج بود که اسپانیایی‌ها آن را حفظ و به مستعمرات خود در قاره امریکا منتقل ساختند. با مقایسه دلار در ابتدای تشکیل کشور امریکا تا امروز نشان می‌دهد ظرف نزدیک به ۲۵۰ سال اخیر ارزش دلار ۲۵۴۹ درصد کاسته شده است در واقع شما با یک دلار در اواخر قرن ۱۸ میلادی می‌توانستید در حدود ۲۵ دلار امروزی خرید کنید. ارزش دلار امریکا در زمان جنگ داخلی و جنگ اول و دوم جهانی کاهش چشمگیری یافت. فدرال رزرو بانک مرکزی ایالات متحده امریکا که در سال ۱۹۱۳ تاسیس شد سعی بر حفظ ارزش دلار داشت و تورم معکوس ناشی از جنگ جهانی اول را مهار کند که در ابتدای دهه ۲۰ میلادی موفق شد ولی طی دهه بعدی ارزش دلار ۳۰ درصد کاهش یافت،  دولت امریکا که دو سوم طلای جهان را تحت کنترل داشت بعد از جنگ جهانی دوم سیستم پولی برتون وودز را با هدف کنترل روابط پولی میان دولت‌ها تأسیس کرد. در نظام برتون وودز هر کشور باید سیاست پولی خود را چنان اتخاذ کند که نرخ مبادله ارز خود را به طلا گره زده و این نرخ را ثابت نگه دارد و اصرارداشت که نظام برتون وودز هم بر طلا و هم بر دلار امریکا مبتنی باشد.

اما دولت نیکسون درسال ۱۹۷۱ قابلیت تبدیل دلار امریکا به طلا را به شکل یک ‌طرفه فسخ نمود و و دلار را به ارز بی‌پشتوانه تبدیل کرد. این اقدام باعث شد شرایطی پدید‌آید که دلار امریکا تبدیل به ارز اندوخته بسیاری از کشور‌ها شود.

   تولد امریکا و رسمیت دلار

۹ سال پس از اعلامیه استقلال سیزده بریتانیای کبیر و تشکیل کشور جدید ایالات متحده امریکا در سال ۱۷۸۵ میلادی کنگره ایالات متحده امریکا دلار را یکای رسمی این کشور قرار داد. با مقایسه قیمت‌های امروز با قیمت دلار در سال ۱۷۸۵ مشخص می‌شود که قیمت دلار در سال ۲۰۲۰ به میزان ۲,۵۴۹ درصد بیشتر از میانگین قیمت از سال ۱۷۸۵ است. تورم دلار امریکا در این دوره به صورت ۱.۴۰ درصد در سال را تجربه کرده است. به عبارت دیگر، یک دلار در سال ۱۷۸۵ معادل قدرت خرید حدود ۲۶.۵ دلار در سال ۲۰۲۰ است که تفاوت ۲۵.۵ دلار طی ۲۳۵ سال اتفاق افتاده است.

   جنگ داخلی شمال و جنوب

در سال ۱۸۶۱ میلادی جنگی که به تصمیم رییس‌جمهور وقت امریکا برای پایان برده داری، بین ایالت‌های شمالی به رهبری آبراهام لینکلن و یازده ایالت جنوبی تحت هدایت جفرسون دیویس رییس‌جمهور کنفدراسیون اتفاق افتاد که تا سال ۱۸۶۵ میلادی به طول انجامید و در نهایت با پیروزی ایالات شمالی به پایان رسید. براساس آمارها، قیمت دلار در سال ۲۰۲۰ به میزان ۲,۸۲۰ درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال ۱۸۶۱ است. تورم دلار امریکا در این مدت زمانی به میزان ۲.۱ درصد در سال را تجربه کرده است. یک دلار در سال ۱۸۶۱ معادل قدرت خرید حدود ۲۹ دلار در سال ۲۰۲۰ است که نشان از تفاوت ۲۸.۲۰ دلار ظرف ۱۵۹ سال اخیر است.

    ظهور امپراتوری جدید

در این سال بزنگاه مهمی دیگر نه تنها در تاریخ ایالات متحده بلکه در کل تاریخ قاره امریکا اتفاق افتاد امپراتوری استعماری اسپانیا که نزدیک به چهار قرن قدرت مسلط در امریکای جنوبی و مرکزی و حوزه پاسیفیک بود در این جنگ شکست سختی خورد و در نتیجه نیروی دریایی اسپانیا نابود و امپراتوری تاریخی این کشور به تاریخ پیوست و بسیاری از مستعمرات از جمله کوبا استقلال یافتند و نیز ایالت فلوریدا و فیلیپین به امریکا پیوستند، مورخان این نبرد را پایانی بر نخستین امپراتوری استعماری اروپایی و آغاز تبدیل امریکا به یک قدرت جهانی می‌دانند. مقایسه این برهه تاریخی با امروز نشان می‌دهد که قیمت دلار در حال حاضر به میزان ۲,۹۹۶ درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال ۱۸۹۸ است. تورم دلار امریکا در این بازه زمانی ۲.۸ درصد در سال را تجربه کرده است. به عبارت دیگر، یک دلار در سال ۱۸۹۸ معادل قدرت خرید حدود ۳۰.۹۶ دلار در سال ۲۰۲۰ است، که حاکی از تفاوت ۲۹.۹۶ دلار ظرف ۱۲۲ سال است.

    زیمرمن

سال ۱۹۱۴ به دنبال چندین دهه صلح نیروهای مرکزی اروپا شامل آلمان قیصری، دولت اتریش و هنگری و عثمانی به نبرد با متفقین انگلیسی و روس و فرانسه پرداختند و نخستین جنگ عالم‌گیر اتفاق افتاد دولت ایالات متحده امریکا بر اساس اصول سیاست خارجی بی‌طرفانه خود سعی بر پرهیز از مداخله در جنگ اروپایی‌ها داشتند اما در نهایت دولت امریکا تحت ریاست‌جمهوری ویلسون وارد جنگ شد تصمیم امریکا برای ورود به جنگ به دنبال غرق کشتی‌های امریکایی توسط زیردریایی‌های آلمانی و رمز گشایی از تلگراف زیمرمن، تلگرافی از سوی وزیر خارجه آلمان برای سفیر این کشور در مکزیک ارسال شد که به دولت مکزیک وعده می‌دهد در صورت حمله به امریکا بخشی از خاک این کشور به مکزیک ملحق شود، صورت گرفت که در نهایت با ورود امریکایی‌ها در حالی که جنگ به نفع نیروهای متحدین پیش می‌رفت پیروزی متفقین در سال ۱۹۱۸ به ارمغان آمد. طبق آمارها، قیمت دلار امروزه به میزان ۲,۴۶۹ درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال ۱۹۱۴ و همچنین ۱.۶۰۱ درصد بیشتر از سال ۱۹۱۸ است. تورم دلار امریکا طی این دوره ۳.۱۱ درصد در سال را تجربه کرده است همچنین این میزان از سال ۱۹۱۸ به مقدار۲.۸۲ درصد است. به عبارت دیگر، یک دلار در سال ۱۹۱۴ معادل قدرت خرید حدود ۲۵.۷ دلار امروز است که تفاوت ۲۴.۷ دلاری را در ۱۰۶ سال اخیر را نشان می‌دهد، همچنین یک دلار در سال ۱۹۱۸ معادل قدرت خرید ۱۷ دلار در سال ۲۰۲۰ است که نشان از تفاوت ۱۶ دلاری را  طی ۱۰۲ سال  است.

    رکود بزرگ

سال ۱۹۲۹ بزرگ‌ترین بحران اقتصادی در سده بیستم رقم خورد که از آن با عنوان رکود بزرگ یاد شده است، این بحران یک دهه به طول انجامید. قیمت دلار امروز در سال ۲۰۲۰ به میزان ۱,۴۰۲ درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال ۱۹۲۹ است. تورم دلار امریکا در این دوره به میزان ۳ درصد رشد را در سال تجربه کرده است. در واقع، یک دلار در سال ۱۸۶۱ معادل قدرت خرید حدود ۱۵ دلار در سال ۲۰۲۰ است که حاکی از تفاوت ۱۴ دلاری در مدت ۹۱ سال است.

   ظهور ابرقدرت

سال ۱۹۳۹ به دنبال یورش آلمان نازی به خاک لهستان بزرگ‌ترین جنگ در تمام تاریخ با ۸۵ میلیون کشته اتفاق افتاد دولت امریکا پس از پایان جنگ بین‌الملل اول مجددا به سیاست انزواطلبانه خود بازگشته بود که حمله نیروهای ژاپنی به بندر پرل هاربر در ۱۹۴۱ ورق را برمی‌گرداند دولت روزولت به آلمان و ژاپن اعلان جنگ داده و به متفقین اروپایی خود انواع سلاح‌ها را می‌رساند به دلیل دوری امریکا از صحنه جنگ و سیل تولیدات نظامی امریکایی که در جبهه‌های شرق اروپا و سایر نقاط استفاده می‌شود امریکا پس از پایان جنگ تبدیل به یکی از ابرقدرت‌های اقتصادی و نظامی می‌شود، با پیروزی امریکا و متفقین در جنگ جهانی دوم و تقابل دو بلوک غرب و شرق، دولت امریکا برای جلوگیری از نفوذ کمونیسم در کشورهای اروپای غربی، ترکیه و یونان طرح مارشال و بازسازی اقتصادی اروپا را اجرا می‌کند.

نگاهی به آمارها نشان می‌دهد قیمت دلار در سال ۲۰۲۰ به میزان ۱,۷۴۸ درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال ۱۹۳۹ و همچنین ۱.۳۲۷ درصد بیشتر از سال ۱۹۴۵ است. تورم دلار امریکا طی این دوره ۳.۶۷ درصد در سال را تجربه کرده است همچنین این میزان از سال ۱۹۴۵ به میزان ۳.۶۱ درصد است. در واقع، یک دلار در سال ۱۹۳۹ معادل قدرت خرید حدود ۱۸.۵ دلار در سال ۲۰۲۰ است که تفاوت ۱۷.۵ دلار در ۸۱ سال اخیر را نشان می‌دهد، از سوی دیگر یک دلار در سال ۱۹۴۵ معادل قدرت خرید ۱۴.۲ دلار در سال ۲۰۲۰ است که نشان از تفاوت ۱۳.۲ دلاری را در ۷۵ سال دارد.

    شوک نیکسون

سال ۱۹۷۱ دولت نیکسون قابلیت تبدیل دلار امریکا به طلا را به شکل یک ‌طرفه فسخ و دلار را به ارز بی‌‌پشتوانه تبدیل کرد. این اقدام باعث شد شرایطی پدید آید که دلار امریکا تبدیل به ارز اندوخته بسیاری از کشور‌ها شود. قیمت دلار در شرایط امروز به میزان ۵۳۴,۵ درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال ۱۹۷۱ است. تورم دلار امریکا در این دوره به میزان ۳.۸ درصد رشد در سال داشته است. در واقع، یک دلار در سال ۱۹۷۱ معادل قدرت خرید حدود ۶.۳ دلار در سال ۲۰۲۰ است که نشان از تفاوت ۵.۳ دلاری در مدت ۴۹ سال اخیر دارد.

  تنها ابرقدرت

امریکا از جنگ سرد پیروز و سربلند بیرون آمد اتحاد شووری ابرقدرت شرق از هم پاشید، امریکا به عراق به دلیل یورش به کویت و به هم زدن نظم و اصول جهانی حمله و عراق را درهم کوبید، در این دوره تاریخی امریکا خود را به عنوان تنها ابرقدرت جهانی مطرح کرد. قیمت دلار  سال ۲۰۲۰ به میزان ۸۳,۱ درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال ۱۹۹۲ است. تورم دلار امریکا در این دوره به میزان ۲.۱ درصد رشد را در سال تجربه کرده است، یک دلار در سال ۱۹۹۲ معادل قدرت خرید حدود ۱.۸ دلار در سال ۲۰۲۰ است، که نشان از تفاوت ۰.۸ دلاری در مدت ۲۸ سال اخیر  دارد.

  پرده آخر بحران‌ها در قرن بیست و یکم

قرن جدید برای امریکا با حمله تروریستی به برج‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی و اشغال عراق و افغانستان شروع شد  و با بحران بزرگ اقتصادی و تهدید اقتصادی چین ادامه پیدا کرد،  آمارها نشان می‌دهد در هزاره جدید قیمت دلار در سال ۲۰۲۰ به میزان ۴۹,۲ درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از ابتدای قرن جدید است. تورم دلار امریکا در این دوره به میزان ۲ درصد رشد را در سال نشان می‌دهد. یک دلار در سال ۲۰۰۰ معادل قدرت خرید حدود ۱.۵ دلار در سال ۲۰۲۰ است، که نشان از تفاوت ۰.۵ دلاری در طول دو دهه اخیر دارد.