بازار سرمایه ایران نسبت به اقتصاد کشور کوچک است اما این به معنای نداشتن ظرفیت این بازار نیست بلکه به معنای ظرفیتهای خالی است که باید به دنبال فعال کردن آن رفت. این هنر بازار سرمایه است که داراییهایی که خارج از جریان رسمی اقتصاد است را رسمی کند. چنانچه در بورس صندوق طلا و ارز داشیم این هنر مهندسی مالی و معجزه گونه بورس کمک میکرد که دولت بتواند هر آنچه به عنوان سرمایه در زندگی مردم است را به چرخه آمار رسمی اقتصاد کشور وارد کند.
علی رحمانی با بیان مطلب فوق افزود: ارز و طلاهای خانگی درمحاسبات رسمی کشور و نیز در محاسبات قدرت اقتصادی کشور نمیآید. درحالی که همه این داراییها بخشی از ثروت کشور است و با سازوکاری درست میتواند به عنوان ذخایر ملی ثبت و قابل محاسبه باشد. وی درباره راهکار این پیشنهاد گفت: اگر صندوق طلا یا ارز راهاندازی شود و ارز و طلاهای خانگی در قالب یونیت (واحد) به صورت رسمی نگهداری شود میتواند بیانگر یک سرمایهگذاری با آمار رسمی باشد که حجم ذخایر ارز و طلای کشور با آن مشخص شود. رحمانی درخصوص علت اینکه مردم مقدار قابل توجهی از ارز و طلا را در منازل نگهداری میکنند، تصریح کرد: دلیلش این است که ما ابزاری برای جمع کردن این داراییهای خانگی نداشتیم اما چنانچه در بورس صندوق طلا و ارز داشیم این هنر مهندسی مالی و معجزه گونه بورس کمک میکرد که دولت بتواند هر آنچه به عنوان سرمایه درزندگی مردم است را به چرخه آمار رسمی اقتصاد کشور وارد کند. به عقیده علی رحمانی بورس قابلیت آن را دارد که تمامی داراییهای قابل معامله از کانال آن مبادله شود که علاوه بر تحرک بخشی در اقتصاد موجب شفافیت درعرصه اقتصاد میشود بنابراین بهتر است به جای نگاه
رقابتی به دنبال آوردن سایر بازارها و داراییها به زیر چتر بورس باشیم. مدیرعامل سابق شرکت بورس صندوقهای پروژه را فرصت مناسبی توصیف کرد که بازار سرمایه دراختیار نظام اقتصادی کشور قرارداد که از ساز وکار آن در وجوه مختلف همچون خروج از رکود، کاهش تورم، افزایش اشتغال، شفافسازی در بخش مالیات و بیمه به کار گرفته شود. به گفته رحمانی این صندوقهای زمین و ساختمان نیز رابطه بین کسانی که زمین دارند و کسانی که میخواهند در ملک سرمایهگذاری کنند را تسهیل میکند همچنین میتوانند در موضوعاتی مثل بیمه کارگران ساختمانی و بحثهای مالیاتی موجب ایجاد شفافیت در حوزه صنعت ساختمان شوند.
علی رحمانی، مدیرعامل شرکت مشاور سرمایهگذاری نیکیگستر با بیان اینکه برخی سازندگان دقیقا نقاط قوت این صندوق را به چشم نقطه ضعف تحلیل کردند، تصریح کرد: برخی عنوان کردند که شفافیت بیش از حد صندوقهای سرمایهگذاری درخصوص ضرورت پرداخت بیمه کارگران، مالیات تکلیفی و مالیات بر ارزش افزوده منجر به بالا رفتن هزینههای سازندگان میشود چون درسایر روشهای ساخت وساز تکلیفی برای پرداخت مالیات بر ارزش افزوده و تکلیفی وجود ندارد. این استاد دانشگاه تصریح کرد: صندوقهای پروژه مانند صندوق زمین وساختمان تیری است با دو پیکان که بهطور همزمان هم تورم و هم رکود را نشانه گرفته است. رحمانی با اشاره به انتقاد برخی که کارکرد صندوقها را مشابه شرکتهای سرمایهگذاری ساختمانی میدانند ضمن رد این ادعاها گفت: شرکتهای سرمایهگذاری دهها پروژه دارند برای همین شفافیتی که در صندوقها وجود دارد در این شرکتهای سرمایهگذاری وجود ندارد. درصندوقها فقط یک پروژه است و وجوه جمعآوری شده فقط برای آن پروژه تعیین شده صرف میشود. روی پروژه کنترلهای لازم از نظر پیشرفت و هزینهها وجود دارد و این عوامل کمک میکند سرمایهگذار درک بهتری از
سرمایهگذاریاش داشته باشد و ارتباط مستقیمتری بین ملک و یونیت (واحدهای سرمایهگذاری) لمس کند.
REAT و MBS ها ضرورت امروز بازار سرمایه
رحمانی به ضرورت نوآوری در طراحی ابزارهای مالی اشاره کرد و گفت: صندوق زمین و ساختمان ابزاری است که میتواند به نقش بازار سرمایه در تامین مالی بخش املاک و مستغلات کمک کند البته باید به سمت طراحی ابزارهای جدید و جذاب مثل اوراق اجاره (REAT)ها رفت. وی با تاکید بر اینکه راهاندازی صندوقهای زمین و ساختمان آخر کار نیست بلکه شروع کار است، خاطرنشان کرد: باید به ایجاد تنوع درطراحی ابزارهای مالی گروه متنوعتری از مخاطبان را به سرمایهگذاری جلب کرد.
این کارشناس بازار سرمایه درباره اوراق اجارهها گفت: صندوقهای اجاره فعالیتشان معطوف به اجاره املاک مسکونی و تجاری است و چون اجاره میگیرند معمولا 90درصد سود سالانه را در مجامع تقسیم میکنند بنابراین، این روش برای کسانی که به نقدینگی در زمان کوتاهتر نیاز دارند نسبت به صندوقهای زمین و ساختمان مناسبتر است. وی درادامه افزود: صندوقهای زمین و ساختمان برای کسانی خوب است که وجوه سرمایهگذاری شده را در کوتاهمدت نیاز ندارند و میتوانند تا زمان بهرهبرداری پروژه آن را نگه دارند و به بازدهی مطلوبی برسد اما مثلا فردی بازنشسته است و میخواهد ماهیانه سودی را کسب کند که این فرد نیاز به صندوقی چون (REAT) ها دارد. رحمانی درگفتوگو با سنا به موضوع MBS ها اشاره کرد و گفت: علاوه بر REAT ها،MBS ها به عنوان صندوق اوراق رهنی مبتنی بر املاک مسکونی (RMBS) و املاک تجاری (CMBS) فرصت خوبی برای افزایش گردش مالی بانکها و بالطبع افزایش تسهیلاتدهی آنان فراهم میکنند. وی با بیان اینکه دردنیا وزن قابل توجهی به این اوراق و بخش املاک و مستغلات میشود، گفت: درکشورهای پیشرفته بخش املاک و مستغلات یکی از محرکهای بزرگ اقتصاد محسوب
میشود حتی درکشورهایی که صنایع مبتنی برهایتک هستند و اقتصاد مبتنی بر دانایی است اما بخش املاک و مستغلات به دلیل اینکه درردههای پایینتر مشاغل زیادی را ایجاد میکند مورد توجه کشورهای پیشرفته است.
این استاد با اشاره به اینکه اوراق رهنی یا همان MBS ها میتواند به بازار پول و بانک مسکن کمک کند، تصریح کرد: هرساله بانک مسکن در قالب تسهیلات برای خرید مسکن مبالغ سنگینی وام میدهد که از طریق این اوراق میتواند وامها را در قالب اوراق رهنی به واحدهای قابل معامله در این صندوقها تبدیل کند و همانها را دوباره سرمایهگذاری کند و از این طریق به اقتصاد تحرک ببخشد.