رشد مطالبات معوق بانک‌های تخصصی 9 هزار میلیارد، بانک‌های خصوصی 18 هزار میلیارد و کل بانک‌ها نزدیک به 30 هزار میلیارد تومان در 9 ماه اول سال
گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|
بررسی عقود تسهیلات بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور در آذر ماه 97 نشان می‌دهد که سرفصل سایر با عنوان مطالبات معوق، سررسید گذشته و مشکوک الوصول، خرید دین و اموال معاملات در 9 ماه اول سال 97 معادل 29 هزار و 890 میلیارد تومان افزایش یافته و از رقم 128 هزار و 170 میلیارد تومان در اسفند 96 به رقم 158 هزار و 60 میلیارد تومان در آذر 97 رسیده و با رشد 23.3 درصدی مواجه شده است که این نرخ نسبت به رشد 10.6 درصدی مانده تسهیلات بانک‌ها بالاتر بوده و نشان‌دهنده تداوم وضعیت نامناسب رشد تسهیلات غیرجاری یا مطالبات معوق بانک‌هاست. به گزارش «تعادل»، این رقم 158 هزار میلیارد تومانی مطالبات معوق، مشکوک الوصول و سررسیدگذشته، خرید دین واموال معاملات که با رقم 149 هزار میلیارد تومانی اضافه برداشت یا بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، رابطه معناداری دارد، سهم 13.2 درصدی از کل مانده تسهیلات بانک‌ها را به خود اختصاص داده و نشان می‌دهد که حدود 13 درصد تسهیلات بانک‌ها تبدیل به مطالبات معوق شده است.
18100 میلیارد تومان افزایش مطالبات معوق بانک‌های خصوصی
همچنین عملکرد بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری نشان می‌دهد که بانک‌های غیر دولتی یا خصوصی و خصوصی شده، با ثبت رقم 106 هزار و 690 میلیارد تومان مطالبات معوق، سررسید گذشته و مشکوک الوصول، خرید دین و اموال معاملات، با رشد 20.4 درصدی در نه ماه اول سال 97 مواجه شده و 18100 میلیارد تومان بر میزان مطالبات معوق آنها در این 9 ماه اضافه شده است. به گونه‌ای که سهم مطالبات معوق در کل مانده تسهیلات بانک‌های خصوصی را به 14.4 درصد افزایش داده که بیشترین سهم را در بین بانک‌های کشور از نظر مطالبات معوق داشته‌اند. میزان بدهی بانک‌های خصوصی به بانک مرکزی نیز بیش از 97 هزار میلیارد تومان بوده است که رابطه تنگاتنگی با مطالبات معوق آنها دارد.
رشد 9290 میلیارد تومانی مطالبات معوق بانک‌های تخصصی
از سوی دیگر، بانک‌های تخصصی با ثبت رقم 32 هزار و 340 میلیارد تومان مطالبات معوق، سررسید گذشته و مشکوک الوصول، خرید دین و اموال معاملات در آذر 97، بیشترین رشد را در نه ماه اول سال 97 در بین بانک‌های کشور داشته‌اند و با رشد 40.3 درصدی در این 9 ماه، عملا به میزان 9290 میلیارد تومان بر میزان مطالبات معوق آنها افزوده شده که نشان می‌دهد در این 9 ماه وضعیت مطالبات معوق بانک‌های تخصصی تشدید شده است و سهم مطالبات معوق، سررسید گذشته و مشکوک الوصول، خرید دین و اموال معاملات بانک‌های تخصصی از کل مانده تسهیلات آنها را به 12.4 درصد رسانده است. میزان بدهی بانک‌های تخصصی به بانک مرکزی نیز در آذرماه به رقم 48930 میلیارد تومان رسیده که بیش از رقم مطالبات معوق 32 هزار میلیارد تومانی آنهاست.
اما وضعیت بانک‌های تجاری دولتی با رقم 19 هزار و 30 میلیارد تومان مطالبات معوق، سررسید گذشته و
مشکوک‌الوصول، خرید دین و اموال معاملات، در بین بانک‌های کشور بهتر از بقیه بوده و این بانک‌ها با افزایش 2500 میلیارد تومان مطالبات معوق، با رشد 15.1 درصدی در نه ماه اول سال مواجه شده و سهم مطالبات معوق از کل مانده تسهیلات آنها نیز به 9.7 درصد رسیده است. رقم بدهی بانک‌های دولتی به بانک مرکزی نیز در آذر ماه معادل 3550 میلیارد تومان بوده که کمترین رقم از نظر میزان اضافه برداشت و بدهی به بانک مرکزی است که نشان‌دهنده مازاد منابع در بانک‌های کشور است.
بانک‌های خصوصی و خصوصی شده و موسسات اعتباری اکنون با 97 هزار میلیارد تومان بدهی به بانک مرکزی و 106 هزار میلیارد تومان مطالبات معوق، سررسید گذشته و مشکوک الوصول، خرید دین و اموال معاملات، اکنون نسبت به بقیه بانک‌ها وضعیت نامناسبی دارند که نیازمند رسیدگی فوری و توجه سیاست‌گذاران پولی است. وضعیت بانک‌های تخصصی نیز در این نه ماه با افزایش 9 هزار میلیارد تومان، از نظر مطالبات معوق تشدید شده و با بدهی 49 هزار میلیارد تومانی به بانک مرکزی نیازمند حمایت تصمیم‌گیران برای افزایش سرمایه و بهبود سهم آنها در حمایت از تولید است.
مانده تسهیلات 197 هزار میلیارد تومانی
مانده تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسات اعتباری ۱۱۹۷۲.۳ هزار میلیارد ریال بوده که نسبت به اسفند سال ۹۶ که ۱۰۸۲۳.۲ هزار میلیارد ریال بود ۱۰.۶ درصد افزایش یافته است. بر اساس این آمار، بیشترین سهم از میان تسهیلات اعطایی در این مدت مربوط به مشارکت مدنی با ۳۳.۷ درصد و پس از آن، فروش اقساطی با ۲۷ درصد بوده است.
رشد ۵۶ درصد تسهیلات اجاره به شرط تملیک
بیشترین میزان رشد مانده تسهیلات اعطایی در پایان آذرماه سال جاری نسبت به اسفند سال گذشته مربوط به تسهیلات اجاره به شرط تملیک با رشد ۵۶ درصد بوده و پس از آن سلف با ۵۳ درصد بیشترین رشد مانده تسهیلات اعطایی در این مدت را به خود اختصاص داده‌اند.
آمار بانک مرکزی از مانده تسهیلات اعطایی بانک‌ها نشان می‌دهد که تا پایان آذرماه سال جاری مانده تسهیلات قرض‌الحسنه ۷۳.۷ هزار میلیارد تومان، مشارکت مدنی ۴۰۳ هزار میلیارد تومان، فروش اقساطی ۳۲۳ هزار میلیارد تومان و مرابحه حدود ۱۱۳ هزار میلیارد تومان بوده است.
بر پایه این گزارش، رشد مانده تسهیلات اعطایی بانک‌های تجاری در آذرماه سال جاری نسبت به اسفند سال گذشته ۱۴.۵ درصد، بانک‌های تخصصی ۹.۷ درصد و بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری ۱۰ درصد بوده است.
قرض‌الحسنه ۲۴ درصد رشد کرد
بررسی آمار عملکرد بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور حاکی از آن است که مبلغ کل تسهیلات اعطایی در آذر ماه ۹۷ نسبت به اسفند سال گذشته رشد ۱۰.۶ درصدی داشته است.همچنین تسهیلات قرض‌الحسنه ۶.۲ درصد از کل تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسات اعتباری قرض‌الحسنه را تشکیل داده و حجم عمده عملکرد تسهیلاتی بانک‌ها مربوط به مشارکت مدنی با ۳۳.۷ درصد و فروش اقساطی با ۲۷ درصد است.به لحاظ عددی در پایان آذر ماه سال جاری ۷۳۷.۵ هزار میلیارد ریال از کل تسهیلات اعطایی بانک‌ها و موسسات اعتباری کشور قرض‌الحسنه بوده که این میزان نسبت به اسفند ماه سال ۹۶ که ۵۹۵.۲ هزار میلیارد ریال بوده، ۲۳.۹ درصد رشد را نشان می‌دهد.
وضعیت بانک‌های تجاری
بر پایه این گزارش، تسهیلات پرداخت شده در بانک‌های تجاری کشور در پایان آذر ۹۷ متفاوت بوده به نحوی که ۸.۲ درصد از وام‌های بانک‌های تجاری قرض‌الحسنه بوده که رقم آن ۱۶۰.۴ هزار میلیارد ریال بود. میزان تسهیلات اعطایی قرض‌الحسنه بانک‌های تجاری در اسفند سال قبل از آن ۱۲۷.۹ هزار میلیارد ریال بوده است.
در بانک‌های تجاری کشور، سهم عمده تسهیلات پرداختی مانند بانک‌ها و موسسات اعتباری مربوط به فروش اقساطی به میزان ۳۷.۵ درصد است که رقم آن ۷۳۴.۹ هزار میلیارد ریال در پایان آذر ۹۷ بوده است. این میزان در اسفند سال ۹۶ معادل ۵۵۱ هزار میلیارد ریال بود.۱۶.۳ درصد تسهیلات بانک‌های تجاری به رقم ۳۱۹.۵ هزار میلیارد ریال در پایان آذر ماه به صورت مشارکت مدنی پرداخت شده که این رقم در اسفندماه سال قبل از آن ۳۸۶ هزار میلیارد ریال بوده است. به صورت کلی، سهم عمده تسهیلات پرداختی بانک‌های تجاری در پایان آذر ماه ۹۶ به فروش اقساطی و مشارکت مدنی اختصاص یافته است.
وضعیت بانک‌های تخصصی
همچنین بررسی عملکرد بانک‌های تخصصی در پرداخت تسهیلات به بخش‌های مختلف در پایان آذر ماه ۹۷ نشان می‌دهد که ۲.۹ درصد تسهیلات اعطایی به میزان ۷۶ هزار میلیارد ریال در قالب قرض‌الحسنه پرداخت شده که این رقم در پایان سال قبل از آن ۵۹.۵ هزار میلیارد ریال بود.
بزرگ‌ترین بخش تسهیلات پرداخت شده در بانک‌های تخصصی کشور مربوط به فروش اقساطی می‌شود به نحوی که در پایان آذر ماه سال جاری ۵۴.۳ درصد کل تسهیلات اعطایی این بانک‌ها به رقم ۱۴۱۹.۲ هزار میلیارد ریال در بخش فروش اقساطی بوده و این رقم در اسفندماه سال ۹۶ به میزان ۱۳۶۳.۲ هزار میلیارد ریال بود.بانک‌های تخصصی نیز در بخش مشارکت مدنی تسهیلات قابل توجهی پرداخت کرده‌اند به نحوی که ۱۵.۳ درصد کل منابع تسهیلاتی این بانک‌ها در پایان آذر ۹۷ به میزان ۴۰۰.۲ هزار میلیارد ریال در این بخش پرداخت شده است.
وضعیت بانک‌های خصوصی
در بخش بانک‌های غیردولتی و موسسات اعتباری نیز ۶.۸ درصد تسهیلات پرداخت شده در پایان آذر ۹۷ به میزان ۵۰۱.۱ هزار میلیارد ریال به عنوان قرض‌الحسنه و ۴۴.۷ درصد کل اعتبارات ارایه شده به متقاضیان در بخش مشارکت مدنی به رقم ۳۳۰۹ هزار میلیارد ریال بوده است.
کاهش رشد بدهی بانک‌ها در ماه‌های اخیر
بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری در حالی در یکسال گذشته ۳۲.۵ درصد افزایش یافته که از شتاب رشد این بدهی نسبت به ماه‌های گذشته کاسته شده است.
براساس تازه‌ترین آمار بانک مرکزی حجم کل بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری به بانک مرکزی در آذرماه سال جاری به ۱۴۹ هزار و ۷۹۰ میلیارد تومان رسیده که در مقایسه با آذر ۹۶ معادل ۳۲.۵ درصد و نسبت به اسفند سال گذشته ۱۳.۵ درصد رشد داشته است.
این در حالی است که در ماه‌های قبل درصد رشد بدهی به نسبت اسفند ۹۶ بالاتر از این میزان بوده به نحوی که حجم کل بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری در آبان ماه ۱۹.۸ درصد، مهرماه ۲۱.۶ درصد و در شهریور ماه ۱۴.۱ درصد نسبت به اسفند ۹۶ رشد داشته است.بنابر آمار، سه هزار و ۵۵۰ میلیارد تومان از حجم کل بدهی بانک‌ها و موسسات اعتباری مربوط به بدهی بانک‌های تجاری است که نسبت به آذر ۹۶ بیش از ۶۸ درصد کاهش نشان می‌دهد. همچنین این میزان بدهی نسبت به اسفند ماه سال گذشته نیز ۲۱.۳ درصد افت داشته که بیانگر حرکت این دسته از بانک‌ها به سمت انضباط مالی بیشتر بوده است.
بدهی بانک‌های تخصصی دولتی به بانک مرکزی نیز در آذر ماه سال جاری ۴۸ هزار و ۹۳۰ میلیارد تومان بوده که این میزان بدهی ۱۳.۵ درصد نسبت به آذرماه سال گذشته و ۳.۶ درصد نسبت به اسفندماه سال ۹۶ افزایش داشته است. این در حالی است که میزان بدهی این دسته از بانک‌ها در ۷ ماهه ابتدای امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته روند کاهشی داشته و طی دو ماه گذشته رشد داشته است.
در عین حال آمارها نشان می‌دهد که عمده‌ترین دلیل افزایش بدهی سیستم بانکی ناشی از اضافه برداشت بانک‌های غیردولتی، خصوصی و موسسات اعتباری است. حجم بدهی این بانک‌ها و موسسات در آذرماه به ۹۷ هزار و ۳۱۰ میلیارد تومان رسید که افزایش ۶۵.۴ درصدی در مقایسه با آذرماه سال گذشته داشته است. همچنین حجم بدهی این بانک‌ها و موسسات نسبت به اسفندماه سال گذشته ۲۱.۲ درصد افزایش داشته است.
البته هر چند میزان بدهی این دسته از بانک‌ها نسبت به سال گذشته رشد داشته است اما از شتاب رشد بدهی این بانک‌ها نسبت به ماه‌های ابتدای سال کاسته شده است به نحوی که در ماه‌های ابتدای سال درصد رشد بدهی بانک‌های غیردولتی، خصوصی و موسسات اعتباری نسبت به ماه مشابه سال گذشته تا بیش از ۱۳۰ درصد نیز می‌رسید.افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی یکی از مهم‌ترین عوامل رشد نقدینگی به شمار می‌رود که رشد نرخ تورم را در پی خواهد داشت و کنترل اضافه برداشت بانک‌ها می‌تواند نقش موثری در کنترل تورم در شرایط کنونی کشور داشته باشد.
