گروه اقتصاد اجتماعی|
برنامه پزشک خانواده طرحی بود که از سال 1384 برای اصلاح نظام سلامت کشور کلید خورد و یکی از برنامه‌هایی است که بارها از سوی کارشناسان به عنوان پیش‌نیاز و زیرساخت مهم در موفقیت طرح تحول سلامت، عنوان شد اما این برنامه در سال‌های اخیر توفیق چندانی برای اجرایی شدن نداشته است. در دولت‌های نهم و دهم با فراز و نشیب‌های زیادی همراه شد و در دولت دهم پس از سال‌ها آزمون و خطا در دو استان فارس و مازندران شروع شد و در دولت یازدهم هم تاکنون در همین دو استان در حال اجراست اما به نظر می‌رسد برنامه پزشک خانواده که در برنامه ششم توسعه اجرای آن به وزارت بهداشت تکلیف شده است، برای سال 98 هم اجرایی نشود، چرا که بودجه هزار میلیارد تومانی که برای اجرای کامل برنامه پزشک خانواده و پرونده الکترونیک سلامت برای سال آینده در نظر گرفته شده، کفاف اجرا را نمی‌دهد و باز هم آن را به تعویق می‌اندازد. این وضعیت در حالی است که از زمان شروع اجرای برنامه ملی پزشک خانواده و نظام ارجاع کارشناسان و مسوولان مدت زمان لازم برای اجرای کامل این برنامه را بین 10 تا 15 سال اعلام کردند و حالا 13 سال از آن زمان می‌گذرد و کمبود بودجه وزارت بهداشت، امکان اجرای آن را نمی‌دهد.
کمبود بودجه وعده وزارت بهداشت را عملی نکرد
اجرای برنامه پزشک خانواده یکی از مهم‌ترین مواد برنامه توسعه چهارم و پنجم کشور بود که برای اولین‌بار در دولت هشتم و آن هم در شش ماه آخر آن با تخصیص بودجه 500 میلیارد تومانی کلید خورد. بودجه مبتنی بر عملکرد سال 96 اجرای برنامه پزشک خانواده مبلغ 11 هزار و 62 میلیارد و 992 میلیون ریال بود و این مبلغ سیر کاهشی به خود گرفت و در سال 97 به 10 هزار و 195 میلیارد ریال رسید. سیر نزولی بودجه پزشک خانواده امسال نیز ادامه پیدا کرد و به مبلغ 10 هزار میلیارد ریال معادل هزار میلیارد تومان رسید. مبلغی که به‌نظر می‌رسد اجرای کامل پزشک خانواده را باز هم به تعویق می‌اندازد. پیش‌بینی وزارت بهداشت برای اجرای کامل این برنامه برای سال جاری حدود 3هزار میلیارد تومان بود، اما با توجه به شرایط اقتصادی کشور، امسال فقط هزار میلیارد تومان به این برنامه تخصیص پیدا کرد. این وضعیت در حالی است که علی رضا رییسی، معاون بهداشت وزیر بهداشت اعتقاد دارد این مبلغ برای اجرای کامل برنامه پزشک خانواده کافی نیست. اگر بودجه بهتری تخصیص پیدا می‌کرد این وزارتخانه می‌توانست برنامه را تا سال 1400 بطور کامل در کشور مستقر کند، اما با بودجه فعلی ممکن است اجرای کامل این برنامه تا سال 1401 یا 1402 به تعویق بیفتد.
او: به الزام قانونی برای اجرای برنامه پزشک خانواده و پرونده الکترونیک سلامت نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: بر اساس قانون برنامه ششم توسعه، وزارت بهداشت ملزم به اجرای پزشک خانواده، نظام ارجاع و پرونده الکترونیک سلامت است. البته برای اجرای صحیح این قانون نیازمند اعتبارات بیشتری هستیم. یکی از مسیرهایی که به ما کمک می‌کند، تخصیص اعتبار از محل صرفه جویی طرح هدفمندی یارانه‌ها است که کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی می‌تواند در این راستا کمک‌هایی انجام دهد.
وی ادامه می‌دهد: البته اعتبار لازم از محل هدفمندی یارانه‌ها سالانه اصولا به صورت کامل و به موقع تخصیص پیدا نمی‌کند و نمی‌توان به عنوان یک منبع معتبر به آن نگاه کرد، مگر اینکه در سال آینده ردیف مشخصی برای آن تعریف کنند و بتوانند از این مسیر به اجرای برنامه‌های وزارت بهداشت کمک کنند.
معاون وزیر بهداشت می‌گوید: با این حال وزارت بهداشت کاملا بر اجرای برنامه پزشک خانواده و پرونده الکترونیک سلامت متمرکز شده و اگر اعتبارات براساس برنامه تخصیص پیدا کند، می‌توانیم به درستی این برنامه را پیش ببریم.
اظهارات رییسی در حالی است که همواره بر این نکته تاکید می‌شود که اجرای پرونده الکترونیک سلامت به همراه برنامه پزشک خانواده، یکی از راه‌های کاهش هزینه‌های بهداشت و درمان در کشور است، موضوعی که نمایندگان مجلس هم بر آن تاکید داشته و پیش از این اعلام کرده بودند که وزارت بهداشت وعده اجرای برنامه پرونده الکترونیک سلامت تا پایان سال 97 را داده است. حیدرعلی عابدی سخنگوی کمیسیون بهداشت ودرمان مجلس درباره این موضوع بیان کرد: الکترونیکی شدن پرونده بیماران، تهیه راهنمایی بالینی و اجرایی طرح پزشک خانواده جزو برنامه‌های است که اگر در کنار یکدیگر قرار بگیرند، بطور حتم منجربه ساماندهی خدمات بهداشتی ودرمانی در کشورمی‌شود. اجرایی طرح الکترونیکی شدن پرونده بیماران می‌تواند به نوعی اصلاح هم پوشانی بودن بیمه‌ها را رقم بزند و از سوی دیگر نیز اگر طرح پزشک خانواده بر طبق برنامه ششم توسعه بطورکامل اجرایی شود، می‌تواند در کاهش هزینه‌ها درمانی و بهداشتی به نحو مطلوب در کشور صرفه جویی شود.»
هدف از اجرای این برنامه چیست
هدف از اجرای برنامه پزشک خانواده، چیدمان خاص واحدهای تامین‌کننده خدمات سلامت است تا همه افراد جامعه از سرانه سلامت و اجرای اصل عدالت در سلامت بهره مند شده و پرداخت هزینه‌های اضافی توسط مردم حذف شود. انجام معاینه‌های دوره‌ای و پیگیری وضعیت سلامت افراد جامعه و ثبت سوابق بیماری افراد توسط پزشک خانواده در پرونده سلامت آنان، دسترسی سریع و آسان و شبانه روزی مردم به خدمات اولیه سلامت است. در برنامه پزشک خانواده، هر فرد باید دارای پرونده الکترونیک سلامت داشته باشد و اطلاعات اولیه سلامت افراد باید در این پرونده ثبت شود. بعد از هر بار ویزیت، اطلاعات بیمار و اقدامات درمانی انجام شده برای او در این پرونده الکترونیک درج می‌شود و در نتیجه همه سوابق درمانی افراد در اختیار تصمیم‌گیرندگان سلامت قرار می‌گیرد. برنامه پزشک خانواده با نظام ارجاع گره خورده است و پزشکان خانواده که جمعیت مشخصی را تحت نظر دارند در صورت نیاز بیماران را برای دریافت خدمات تخصصی و فوق تخصصی به متخصصان ارجاع می‌دهند و سطح سوم خدمات این برنامه ارجاع به به بیمارستان‌های فوق تخصصصی و خدمات بستری است و همه این خدمات باید به پزشک خانواده مسوول فرد بازخورد داده شده و در پرونده بیمار ثبت شود.
