عواقب ورود فاضلاب به کارون
گروه اقتصاد اجتماعی ریحانه جاویدی
آلودگی آب رودخانه کارون، موضوع جدیدی نیست. سال‌هاست کارون با انواع و اقسام آلودگی‌ها دست و پنجه نرم می‌کند و مردم خوزستان از آبی مصرف می‌کنند که مجموعه‌ای از آلاینده‌ها را در خود دارد؛ مایه حیات این‌بار حیات را از مردم می‌گیرد و سرطان را به جانشان می‌ریزد. سال 1393، کاوه جاسب، یکی از اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز، آلودگی رودخانه کارون را به عنوان یکی از عوامل اصلی افزایش بیماری سرطان در مردم استان خوزستان اعلام کرد اما از چهار سال پیش تاکنون هنوز فکری به حال سلامت آب این رودخانه که منبع اصلی تامین آب مردم است، نشده تا جایی که روز گذشته رییس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی ایران، خبر از آن داد که کارون به انگل سرطان مثانه آلوده است. چنین وضعیتی در حالی است که نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی هم معتقد است اگرچه تاکنون طرح‌ها بسیاری برای بهبودکیفیت آب مصرفی مردم انجام شده اما هیچ کدام از این طرح‌ها گره‌ای از آلودگی‌های کارون را باز نکرده و وضعیت این رودخانه همچنان بحرانی است.
محمدرضا قوام نصیری، رییس انجمن رادیوتراپی آنکولوژی ایران، روز گذشته در همایش بین‌المللی رادیوتراپی پیشرفته در کشورهای در حال توسعه، با بیان اینکه در خوزستان شاهد افزایش سرطان دستگاه ادراری و مثانه هستیم، اعلام کرد، آب کارون که مردم منطقه در آن شنا می‌کنند دارای انگل «شیستوزومیا» است. این انگل در رود نیل مصر نیز وجود دارد که باعث افزایش موارد ابتلا به سرطان مثانه شده است. اگرچه پیش از این هم مشخص شده بود که آب رودخانه کارون از عوامل افزایش آمار مبتلایان به سرطان در استان خوزستان است، با این وجود پیگیری‌های « تعادل» حکایت از آن دارد که مسوولان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، معتقدند هنوز گزارش مستندی از آلودگی آب این رودخانه به انگل سرطان مثانه، به آنها ارسال نشده است و مسوولان اداره کل محیط زیست استان خوزستان هم با بیان اینکه هر ماه آب این رودخانه را از سرشاخه تا انتها نمونه‌برداری می‌کنند، بر این نکته تاکید دارد که پایش‌های این اداره تنها از نظر آلاینده‌ها بوده و موارد اینچنینی باید از سوی وزارت بهداشت پایش شود. چنین وضعیتی در حالی است که علی ساری، نماینده مردم اهواز در مجلس شورای اسلامی، معتقد است وضعیت آب رودخانه کارون هنوز هم اسفناک است. او درباره این موضوع به تعادل گفت: « گزارش مستندی از آلودگی آب کارون به انگل سرطان مثانه به دست من نرسیده است اما کیفیت آب رودخانه کارون بسیار ضعیف است و در حال حاضر این رودخانه شرایط بدی دارد. علت اصلی این موضوع هم آن است که دبی آبی که وارد آن می‌شود پایین بوده، چرا که باید 350 میلیون متر مکعب آب به رود وارد شود اما اکنون 150 میلیون متر مکعب آب به کارون می‌ریزد که این وضعیت برای ادامه حیات رودخانه نگران‌کننده است.»
ساری درباره طرح‌هایی که تاکنون برای بهبود کیفیت آب انجام شده افزود: « آلودگی‌های کارون چند منشأ دارد که راه‌حل آنها عبارت است از بالا بردن حقابه، جمع‌آوری فاضلاب، توسعه و انتقال آب شرب مردم از رودخانه کارون به سد آب حیات و آب غدیر. تاکنون برای جمع‌آوری فاضلاب، 70 طرح انجام شده و طرح‌های دیگری هم در دست انجام است اما باید توجه کرد که تمام این طرح‌ها سبب بهبود وضعیت آب شرب مردم می‌شود نه بهبود کیفیت آب رودخانه کارون و تهدیدهای ناشی از آلودگی آب این رودخانه برای سلامت مردم همچنان به قوت خود باقی است. »
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی، بیان کرد: « اگر واقعا عزم بهبود وضعیت آب رودخانه کارون وجود دارد تنها راه آن است که میزان حقابه رود از سوی وزارت نیرو افزایش یابد. در کنار حقابه که از رود دریغ می‌شود، کاهش نزولات جوی هم بی‌تاثیر نیست اما از تمام اینها مهم‌تر طرح‌های انتقال آب است که برای خوزستان و کارون تبدیل به یک مشکل اساسی شده است. الودگی آب کارون سلامت مردم را هر روز تهدید می‌کند، فاضلاب‌ها هنوز به کارون می‌ریزد اما هیچ فکر چاره جدی برای این موضوع اندیشیده نمی‌شود.»
انگل مناطق گرمسیری
اگرچه آلودگی آب رودخانه کارون به انگل‌های مختلف از جمله انگل سرطان مثانه، تبدیل به یکی از تهدیدهای اساسی علیه سلامت مردم استان خوزستان شده است، اما متخصصان سرطان معتقدند در کنار مشکلات بهداشتی آب رودخانه کارون، نباید از عوامل اقلیمی غافل شد، ضمن اینکه آلودگی آب کارون به عوامل سرطان‌زا موضوع جدیدی نیست و از سال‌های قبل هم مطرح بوده است. منوچهر احمدی، متخصص رادیوتراپی و آنکولوژی، درباره این موضوع به تعادل می‌گوید: « در مناطق گرمسیری انگل‌های بسیاری در آب وجود دارد که ممکن است برخی از آنها در مثانه لانه گزینی کرده و به مرور زمان سبب بروز سرطان شوند اما این به معنی آن نیست که هر کسی چنین انگلی در بدنش باشد، حتما و قطعا به سرطان مبتلا می‌شود.»
او افزود: « آلودگی کارون به انگل، موضوع جدیدی نیست، بلکه از سال‌های دور هم آب این رودخانه آلوده بوده و انگل‌های بسیاری از جمله انگل‌های سرطان‌زا را در خود داشتند. با این وجود باید فکری به حال بهبود این وضعیت کرد.» احمدی معتقد است باید برنامه‌های تصفیه آب جدی گرفته شود و مردم و مسوولان به این باور برسند که آمیخته شدن فاضلاب با آب مصرفی مردم می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد. او بیان کرد: «چاره جلوگیری از بروز بیماری‌هایی مانند سرطان، ناشی از انگل‌های موجود در آب، این است که بطور مرتب آب تصفیه شود، باید حقابه رود کارون در رودخانه جریان پیدا کند تا آب از حالت راکد و ساکن خارج شود. از ظرف دیگر در مراحل تصفیه آب هم باید حتما مراحل انگل زدایی طی شود. مردم نباید از این آب برای مصارف شرب و شست و شو استفاده کنند چرا که این موضوع واقعا می‌تواند برای سلامت آنها خطر جدی داشته باشد آن هم در شرایطی که بروز سرطان در ایران تا این حد فراوان شده است.»
