دفاع سازمان برنامه از کسری 76 هزار میلیاردی تراز عملیاتی

سازمان برنامه و بودجه در گزارشی درباره کسری 76 هزار میلیارد تومانی تراز عملیاتی سال 1396، در خطاب به فارس آورده است: وجود کسری در تراز عملیاتی در اقتصاد ایران مسبوق به سابقه است که با عنایت به بودجه‌ریزی سنتی و وابستگی اقتصاد ملی به صادرات نفت قابل تحلیل است. اگر‌چه ترازها شاخص‌هایی برای ارزیابی بودجه‌های سنواتی هستند اما برای ارزیابی دقیق‌تر بودجه، بهتر است به اجزاء این ترازها توجه کرد. تراز عملیاتی حاصل «درآمدها منهای اعتبارات هزینه ای» است. اگر‌چه کسری تراز عملیاتی در دوره 1396- 1392 با رشد صعودی به بیش از 75 هزار میلیارد تومان رسیده است لکن سهم درآمدها در منابع عمومی کشور از 33 درصد به 36درصد رسیده و این در حالی است که سهم درآمدهای نفتی از 41درصد به 28درصد رسیده است.در همین دوره سهم هزینه‌ها نیز 5درصدکاهش داشته است. همچنین رشد متوسط سالانه طی دوره مذکور برای درآمدها 25 درصد و رشد متوسط سالانه اعتبارات هزینه‌ای 16درصد بوده است.

گفتنی است دولت طی سال‌های 1392 تا 1396 توانست بطور متوسط درآمدهای عمومی را 25 درصد افزایش دهد که یکی از دلایل اصلی آن کوشش مالیاتی بیشتر است. درصد بالایی از هزینه‌ها هم شامل حقوق و دستمزد است که اجتناب ناپذیر بوده و روند افزایشی تراز آن اگر چه مطلوب نیست ولی باید به دلایل افزایش هزینه‌ها به شرح ذیل نیز توجه کرد: توجه به بهبود معیشت کارکنان و بازنشستگان دولت‌ از طریق افزایش اعتبارات حقوق و مزایای مستمر متناسب با تورم که بطور متوسط از سال 1392 تا 1396 بالغ بر 16درصد در هر سال رشد یافت، تامین اعتبار لازم برای پرداخت افزایشات مزایای مندرج در قانون مدیریت خدمات کشوری (بندهای 5 و 10 ماده 68) و سایر مصوبات مراجع ذی‌صلاح از‌جمله اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان، توجه به همسان‌سازی حقوق و مزایای نیروهای مسلح با سایر کارکنان دولت و ....

همچنین یکی دیگر از موارد مهم توجه ویژه به تعهدات اجتماعی اعم از حمایتی، بیمه‌ای (بیمه‌درمان ایثارگران و اقشار فاقد بیمه و...) و سایر تعهداتی است که اسناد بالادستی تعریف کرده شامل رفاه اجتماعی، حمایت از اقشار محروم، معیشت و تامین اعتبار لازم برای رشد پرداختی مستمری‌بگیران و اقشار آسیب‌پذیر جامعه در جهت کمک به ارتقا معیشت آنان. در این راستا مستمری پرداختی از 70 هزار تومان در سال 1392، به 240 هزار تومان در سال 1396 بالغ شده‌ ‌است. همچنین عمده بدهی‌های بیمه درمان ایثارگران پرداخت شده است.

در اجرای قانون مدیریت خدمات کشوری و رشد 65 درصدی پایه حقوق بازنشستگان، منع استخدام رسمی در دولت و کاهش تعداد کسور پردازان به صندوق بازنشستگی کشوری، افزایش حقوق بازنشستگان متناسب با تورم رو به افزایش در دولت‌های قبل (‌قبل از سال 1392) و از طرفی منابع رو به کاهش صندوق‌های بازنشستگی، منجر به افزایش سهم دولت از پرداخت حقوق و بیمه بازنشستگان شده است. به گونه‌ای از سال 1391 تا 1396 پرداختی به صندوق‌های بازنشستگی کشوری و لشکری با رشد 115 درصدی به 5/48 هزار میلیارد تومان بالغ شد.

همچنین پرداخت مطالبات پاداش پایان خدمت فرهنگیان و بازنشستگان سایر دستگاه‌های اجرایی وجود دارد که در این راستا در سال 1395، بالغ بر 7200 میلیارد تومان و در سال 1396 بالغ بر 4700 میلیارد تومان پرداخت شده است. در کنار آن، می‌توان به جذب و تامین حقوق و مزایای نیروهای جدید اشاره کرد که مجوز استخدام آنها در دولت قبل (قبل از سال 1392) صادرشده ‌بود و تمامی مراحل گزینش و استخدام را طی کرده‌ بودند اما به کارگرفته نشده ‌بودند.

باید به اجرای طرح تحول سلامت هم توجه شود که به منظور کاهش میزان پرداخت از جیب مردم و ارایه خدمات به حاشیه‌شهرها و مناطق محروم برای تسهیل دسترسی عادلانه مردم به خدمات درمانی، تامین مواداولیه واردات دارو و اجرای طرح تحول سلامت برای کاهش سهم مردم از هزینه‌های درمان به کار رفت. اجرای این طرح منجر به رشد 110 درصدی اعتبارات این بخش از سال 1392 تا 1396 بوده‌ و پرداختی آن در سال 1396 به 5/34 هزار میلیارد تومان رسیده است.

توجه به آموزش و پرورش (سرانه دانش‌آموزی، پاداش پایان خدمت معلمان، یارانه مدارس شبانه‌روزی و ...) و تسویه بدهی‌های گذشته، آموزش عمومی و فنی و حرفه‌ای و آموزش عالی، افزایش سرمایه صندوق نوآوری وشکوفایی و حمایت از پژوهش و فناوری در کشور، توجه به صندوق‌های کشاورزی و صنعت با هدف تقویت تولید ملی، توجه به محیط زیست، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و تقویت اعتبارات بخش‌های مربوطه و توجه به هزینه‌های اجتناب ناپذیر بخش دفاعی، نظامی و انتظامی (شامل خوراک، پوشاک، سوخت و ...) و تقویت بنیه دفاعی کشور از دیگر مواردی است که به منجر به افزایش کسری تراز عملیاتی شده است.

این گزارش در ادامه به برخی از نتایج افزایش اعتبارات هزینه‌ای پرداخته است، ‌اعم از افزایش متوسط حقوق کل کارمندان دولت (رسمی و پیمانی) از یک میلیون و 470 هزار تومان به دو میلیون و 970 هزار تومان، افزایش حداقل حقوق کارمندان دولت از490 هزار تومان به یک میلیون و 350 هزار تومان، افزایش متوسط حقوق فرهنگیان از یک میلیون و 250 هزار تومان به دو میلیون و 850 هزار تومان، افزایش مستمری کمیته امداد و بهزیستی 71 هزار تومان به 240 هزار تومان، افزایش متوسط حقوق بازنشستگان از 920 هزار تومان به یک میلیون و 840 هزار تومان و...