عبور بودجه پزشکان از سقف مصوب
عملکرد اعتبارات هزینه‌ای دانشگاه‌های علوم پزشکی بالای ۱۰۰ درصد است
گروه اقتصاد کلان|
مطابق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در سال ۹۵ به تعداد ۲۸دستگاه اجرایی با وجود برخورداری از اعتبار مصوب تملک دارایی‌های سرمایه‌یی هیچ اعتبار تملک دارایی‌های سرمایه‌یی به آنها اختصاص داده نشده است. به عبارت دیگر درصد تخصیص تملک دارایی‌های سرمایه‌یی ۲۸دستگاه اجرایی، صفر درصد بوده است. در مقابل در این سال ۱۶دستگاه اجرایی کشور بیش از ۱۰۰درصد(تا ۱۵۰درصد بیشتر از میزان مصوب) اعتبار دریافت کرده‌اند. براساس این گزارش اکثریت قریب به اتفاق دستگاه‌های اجرایی که دارای درصد تخصیص اعتبارات هزینه‌یی بالای یکصد درصد هستند جزو دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی هستند. اطلاعات مربوط به گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در زمینه میزان دریافت اعتبارات دستگاه‌ها می‌تواند شناخت مهمی در زمینه اولویت‌های دولت در اختیار عموم قرار دهد.
عملکردهای سال گذشته در بودجه ۹۷
به گزارش«تعادل» مرکز پژوهش‌های مجلس در یک گزارش به عملکرد بودجه سال‌های ۹۴و ۹۵ پرداخته است. از آنجا که لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ کل کشور به انتشار رسمی برخی اطلاعات عملکرد بودجه عمومی دولت در سال ۱۳۹۵ از سوی دولت نیز پرداخته است این گزارش نیز درصدد محاسبه عملکرد(درصد تخصیص) بودجه عمومی با تمرکز بر عملکرد دستگاه‌های اجرایی ملی برآمده است. لازم به تاکید است، اطلاعات عملکرد ارائه شده به منزله اعتبارات پرداخت شده به دستگاه‌های اجرایی ملی و استانی توسط خزانه‌داری کل کشور است. لذا منظور از تخصیص اعتبارات در این گزارش، پرداخت اعتبارات هزینه‌یی یا تملک دارایی‌های سرمایه‌یی پس از مصوبه کمیسیون تخصیص و پرداخت خزانه‌داری کل است. اگرچه براساس مبانی قانونی و کارکردهای دستگاه‌های نظارتی مبنای تحلیل عملکرد اعتبارات باید گزارش تفریغ بودجه سال ۱۳۹۵ دیوان محاسبات باشد اما از آنجا که اطلاعات تفصیلی گزارش تفریغ بودجه در دسترس نیست، اطلاعات ارائه شده در لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ برای تحلیل عملکرد و محاسبه درصد تخصیص اعتبارات مورد استفاده قرار گرفته است.
این گزارش ابتدا یک سری از ویژگی‌های متمایز بودجه ۹۷ را مورد توجه قرار داده که یکی از مهم‌ترین آنها تفکیک اعتبارات اختصاصی به هزینه‌یی اختصاصی و سرمایه‌یی اختصاصی است. در لوایح سال گذشته ستون اعتبار اختصاصی هر دستگاه(که برابر با رقم درآمد اختصاصی دستگاه در جدول ۵ ماده واحده است) به صورت یک ستون مجزا برای هر ردیف در جدول ۷ ماده واحده ارائه می‌شد اما در لایحه بودجه سال ۱۳۹۷ اعتبار اختصاصی دستگاه‌های اجرایی ضمن تفکیک به اعتبار اختصاصی هزینه‌یی و اعتبار اختصاصی تملک دارایی‌های سرمایه‌یی ذیل ستون‌های کلی هزینه‌یی و تملک دارایی سرمایه‌یی ارائه شده است.
این گزارش می‌گوید بدیهی است که این تفکیک در راستای ارتقای شفافیت است اما این تغییر رویه باید منضم به ارائه اطلاعات بیشتر درخصوص عملکرد هزینه‌کرد درآمدهای اختصاصی سال‌های گذشته باشد. علاوه بر این لایحه بودجه سال ۱۳۹۹ کل کشور در قسمت عملکرد سال ۱۳۹۷ باید حاوی اطلاعات دقیق عملکرد منابع و مصارف اختصاصی نیز باشد چراکه تخصیص اعتبارات هزینه‌یی و تملک دارایی‌های سرمایه‌یی با تخصیص درآمدهای اختصاصی ماهیت متفاوتی دارد. مطابق گزارش یاد شده در این موضوع تخصیص اعتبارات از محل درآمدهای اختصاصی در عملکرد اعتبارات هزینه‌یی و تملک دارایی‌های سرمایه‌یی لحاظ نشده است چون به عنوان مثال وزارت امور اقتصادی و دارایی با کد دستگاه ۱۱۰۰۰۰ دارای ۷۳۶میلیارد تومان اعتبار از محل درآمد اختصاصی بوده است. اما عملکرد اعتبارات هزینه‌یی و تملک دارایی‌های سرمایه‌یی این دستگاه اجرایی به ترتیب به میزان ۱۰۸و ۱۵میلیارد تومان بوده است.
بودجه عمرانی ۹۵ بهتر از ۹۴
در ادامه، گزارش مرکز پژوهش‌ها به مقایسه عملکرد دو بودجه سال‌های ۹۴و ۹۵ می‌پردازد که مطابق اطلاعات آن در سال ۹۴ منابع بودجه عمومی دولت به میزان ۲۰۳هزارمیلیارد تومان محقق شده است که میزان تحقق آن در مقایسه با میزان ۲۲۰هزارمیلیارد تومان مصوب قانون بودجه سال ۱۳۹۴ کل کشور معادل ۹۲,۴درصد می‌شود. همچنین در این سال اعتبارات هزینه‌یی به میزان ۱۷۰هزارمیلیارد تومان ۱۰۰.۴درصد و اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی به میزان ۲۶هزارمیلیارد تومان(۴۹.۷۵درصد) تخصیص داده شده است. اعتبارات تملک دارایی‌های مالی نیز به میزان ۲.۸هزارمیلیارد تومان(۱۵/۹۱درصد) تخصیص داده شده است.
اما در سال ۱۳۹۵ منابع بودجه عمومی دولت به میزان ۲۸۶هزارمیلیارد تومان محقق شده که تحقق آن در مقایسه با میزان ۲۹۴هزارمیلیارد تومان مصوب قانون بودجه سال ۱۳۹۵ کل کشور به مقدار ۹۷,۴درصد می‌شود. عملکرد اعتبارات هزینه‌یی در سال ۱۳۹۵ به میزان ۲۰۷هزارمیلیارد تومان بوده که در مقایسه با رقم مصوب ۲۲۰هزارمیلیارد تومان مقدار ۹۳.۹درصد تخصیص داده شده است. همچنین عملکرد اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی در این سال به میزان ۳۴هزارمیلیارد تومان و به مقدار ۵۷.۳ درصد تخصیص داده شده‌اند. اعتبار مصوب ۶۰ هزار میلیارد تومان بوده است.
عملکرد اعتبارات تملک دارایی‌های مالی در سال ۱۳۹۵ به میزان ۳۴هزارمیلیارد تومان که در مقایسه با رقم مصوب ۳۷هزارمیلیارد تومان ۹۳درصد تخصیص می‌یابد.
با توجه به اینکه درصد تحقق منابع بودجه سال ۱۳۹۵ در مقایسه با تحقق منابع بودجه سال ۱۳۹۴ بیشتر شده است، تخصیص اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی و مالی افزایش اما تخصیص اعتبارات هزینه‌یی کاهش یافته است.
وضعیت کلی عملکرد دستگاه‌های اجرایی ملی
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس اطلاعات دقیقی از تخصیص اعتبارات(درصد تحقق) بودجه‌یی به دستگاه‌های مختلف کشور در سال‌های ۹۴و ۹۵ ارائه کرده است. این اطلاعات می‌تواند به عنوان مستنداتی در زمینه اولویت‌های دولت اهمیت یابد. به طور مثال در سال ۹۴ دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی تربت حیدریه، بابل، نیشابور، گیلان، بوشهر، مازندران بیش از مقدار مصوب بودجه(بالای ۱۰۰درصد تخصیص) دریافت کرده‌اند. علاوه بر اینها مجتمع عالی زرند، سازمان تامین اجتماعی نیروهای مسلح، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی و بنیاد شهید و امور ایثارگران هم جزو دستگاه‌هایی هستند که در سال ۹۴ بیش از ۱۰۰درصد اعتبار دریافت کرده‌اند.
براساس این گزارش در سال ۱۳۹۵ نیز اکثریت قریب به اتفاق دستگاه‌های اجرایی که دارای درصد تخصیص اعتبارات هزینه‌یی بالای ۱۰۰درصد هستند، دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی- درمانی بودند.
مطابق این گزارش تعداد ۲۸دستگاه اجرایی با وجود برخورداری از اعتبار مصوب تملک دارایی‌های سرمایه‌یی در سال ۱۳۹۵ هیچ اعتبار تملک دارایی‌های سرمایه‌یی به آنها اختصاص داده نشده است. به عبارت دیگر درصد تخصیص تملک دارایی‌های سرمایه‌یی ۲۸دستگاه اجرایی صفر درصد بوده است.
در سال ۱۳۹۵ اعتبارات هزینه‌یی کلیه دانشگاه‌های علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی سراسر کشور در بازه ۱۰۷تا ۱۰۹درصد تخصیص داده شده است. با این وصف که اعتبارات هزینه‌یی تعداد ۵۲ دانشگاه از ۶۵ دانشگاه علوم پزشکی کشور دقیقا ۱۰۸,۴درصد تخصیص داده شده است.
اعتبارات هزینه‌یی تعداد ۵۱ مرکز آموزشی و دانشگاه در سال ۱۳۹۵ معادل ۹۵درصد تخصیص داده شده و اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی تعداد ۸۶ دستگاه اجرایی در سال ۱۳۹۵ زیر ۳۰درصد تخصیص داده شده است. عملکرد اعتبارات سایر دستگاه‌های اجرایی از نظم و قاعده خاصی تبعیت نمی‌کند و اظهارنظر کارشناسی دقیق در مورد نحوه و روند تخصیص اعتبارات هزینه‌یی و تملک دارایی‌های سرمایه‌یی کلیه دستگاه‌های اجرایی نیازمند اطلاعات بیشتر و ارائه مستندات تفصیلی توسط دیوان محاسبات کشور، دستگاه اجرایی یا سازمان برنامه و بودجه کشور است.
این گزارش می‌گوید، نکات فوق نشان می‌دهد تخصیص اعتبار به دستگاه‌های اجرایی(چه در اعتبارات هزینه‌یی و چه در اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی) بیش از آنکه بر مبنای مصوبات مجلس انجام شود بر مبنای اولویت‌های مورد نظر دولت انجام می‌شود.
در هر حال بررسی اطلاعات تفصیلی عملکرد اعتبارات دستگاه‌های اجرایی، سوالاتی از این سنخ به ذهن متبادر می‌سازد که چرا برخی از دستگاه‌های اجرایی در سال‌های ۱۳۹۴و ۱۳۹۵(دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی تربت حیدریه- بهداشت و درمان با کد ۱۲۴۱۰۲) بالای ۱۰۰درصد تخصیص اعتبارات هزینه‌یی دارند؟
آیا عوامل دیگری همچون قدرت چانه‌زنی در اخذ اعتبارات موثر است؟ چرا در مورد برخی از دستگاه‌های اجرایی درحالی که اعتبارات هزینه‌یی آنها با درصدی نزدیک به ۱۰۰درصد یا بالاتر تخصیص داده شده اما درصد تخصیص اعتبارات تملک دارایی‌های سرمایه‌یی آنها حدود ۵ درصد است؟ همانند دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، درمانی تربت حیدریه- بهداشت و درمان.
