نجفقلی خان معروف به «صمصام‌السلطنه» فرزند حسینقلی خان ایلخانی بختیاری سال ۱۲۶۷هـ.ق در بختیاری تولد یافت. در کودکی سواد و دانشی متوسط در میان ایل آموخت و به رویه تربیت ایلی سوارکاری و تیراندازی را فرا گرفت به طوری که یکی از ورزیده‌ترین افراد ایل در زدوخوردهای پارتیزانی شد. در ۱۳۲۰هـ. ق از طرف مظفرالدین شاه لقب صمصام‌السلطنه و مقام ایلخانی را دریافت کرد.
در نهضت مشروطیت، سردار اسعد بختیاری با هماهنگی آزادیخواهان و علما از اروپا به ایران آمد و برادر خود صمصام‌السلطنه و سایر سران بختیاری را به اتحاد و اتفاق دعوت و آنها را برای حمله به اصفهان و تهران آماده کرد. در دوران استبداد صغیر، صمصام‌السلطنه به اتفاق ضرغام‌السلطنه با هزار سوار بختیاری به اصفهان حمله کرد و به آسانی شهر اصفهان را به تصرف درآورد و پس از فتح تهران، صمصام‌السلطنه حاکم اصفهان و
چهارمحال بختیاری شد و سپاه بختیاری به رهبری سردار اسعد تهران را فتح کرد و مشروطیت را به پیروزی رساند.
صمصام‌السلطنه نزدیک یک سال در اصفهان به سر برد، آنگاه به دعوت سردار اسعد و سایر سران بختیاری که امور کشور در دست آنها بود به تهران آمد و در زمره رجال موثر کشور درآمد و دو دوره حساس نخست‌وزیر ایران بود. در تیر ماه ۱۲۹۰ در کابینه سوم سپهدار تنکابنی به وزارت جنگ منصوب شد و یک ماه بعد از طرف مجلس دوم به نخست‌وزیری رسید. مدت نخست‌وزیری اول صمصام‌السلطنه متجاوز از یک سال و نیم به طول انجامید و در مجموع 5 کابینه تشکیل داد. در دو کابینه خود وزارت جنگ را
برعهده داشت. در کابینه سوم، وزارت کشور را اداره می‌کرد. دوران حکومت صمصام‌السلطنه از ادوار مهم تاریخ ایران است که مهم‌ترین آنها اولتیماتوم دولت روس بود. روس‌ها به موجب اولتیماتوم ازجمله اخراج مستر مورگان شوستر خزانه‌دار کل ایران و مستشار مالی را سریعا خواسته بودند. روس‌ها بخشی از ایران را اشغال کردند و صمصام‌السلطنه با پشتیبانی و حمایت ناصرالملک نایب‌السلطنه، اولتیماتوم دولت روس را قبول کرد ولی مجلس دوم اولتیماتوم روس را رد کرد. صمصام، مجلس را منحل و خود در اجرای مفاد اولتیماتوم کوشید و شوستر و سایر مستشاران امریکایی را از ایران اخراج کرد و مادام که رییس دولت بود، انتخابات را تجدید نکرد. صمصام‌السلطنه برای بار دوم در اردیبهشت ۱۲۹۷ به نخست‌وزیری منصوب شد و دو کابینه تشکیل داد و هر در دو کابینه وزارت داخله را بر عهده گرفت. یکی از اقدامات دولت صمصام‌السلطنه، صدر اعظم احمدشاه، لغو کاپیتولاسیونی بود که در نتیجه قراردادهای بین ایران و روسیه تزاری پدید آمده بود. این اقدام جسورانه در هفتم مرداد 1297 در پی انقلاب کبیر روسیه و خلاص شدن ایران از شر دولت تزاری روس صورت گرفت.
