فرصت طلایی پایتخت

 مجید اعزازی    دبیر گروه راه و شهرسازی

 اگر دولت اول حسن روحانی در کنار «ابر رکود تورمی» با بسیاری از معضلات اقتصادی و اجتماعی مانند فساد و آسیب‌های بزرگ محیط زیستی و در راس آنها خشک شدن دریاچه ارومیه مواجه بود، شهردار آینده پایتخت نیز با لیست بلندبالایی از معضلات شهری مواجه خواهد شد. تیم اقتصادی دولت روحانی در بزنگاه تاریخی سال ۱۳۹۲، همچون دولت‌های قبل از خود، فرصت‌های بزرگی برای از دست دادن نداشت و از همین‌رو، تا حدی که ممکن بود بر اسب سرکش تورم (برداشت پول از جیب فقرا و موتور ثبات‌زدا از اقتصاد) مهار زد و همزمان توانست با اعضای گروه ۱+۵ سر میز مذاکره بنشیند و به سند مورد توافق طرفین (برجام) دست یابد. سندی که اگر چه نقدهای به حق و ناحق زیادی به آن شده و می‌شود، اما در عین حال، تاکنون ثمرات زیادی برای اقتصاد ایران از جمله افزایش فروش نفت، انعقاد قرارداد همکاری با توتال، آزاد‌سازی پول‌های بلوکه شده ایران، بازگشت بسیاری از شرکای اروپایی اقتصاد، انعقاد قرارداد خرید بیش از ۳۰۰ فروند ایرباس و بویینگ و... به بار آورده است.

در این حال، بی‌راه نیست اگر بگوییم، شهر تهران در شرایط اقتصاد سال ۱۳۹۲ است. از سویی شهرفروشی و تراکم‌فروشی، ثمری جز خالی ماندن حدود ۶۰۰ هزار واحد مسکونی و تحمیل هزینه‌های پیدا و پنهان آن به پایتخت نشینان نداشته است و از سوی دیگر، تخریب باغ‌های غیر قابل جایگزین تهران همزمان با توسعه شبکه بزرگراه‌های شهری به نفع دارندگان خودرو شخصی به جای توسعه حمل و نقل عمومی به نفع اقشار ضعیف، نفس کشیدن شهروندان در تهران را به شماره انداخته است.

فرونشست زمین در نقاط مختلف تهران یکی دیگر از مشکلات احتمالی پایتخت در سال‌های پیش‌رو است. مشکلی که سال گذشته منجر به انفجار خطوط لوله گاز در خیابان پیامبر و در پی آن وقوع فرونشست‌های سریالی در سایر نقاط تهران شد. گزارش‌های پژوهشی بعدی نیز حاکی از این بود که ۶۰۰ کیلومترمربع از مناطق ۱۶ تا ۲۰ تهران در معرض فرونشست زمین قرار دارد که در صورت وقوع، حدود ۲۵ کیلومتر از طول کمربندی آزادگان، حدود ۲۸ کیلومتر از طول اتوبان قم، حدود ۲۱ کیلومتر از جاده ساوه، بخش‌هایی از فرودگاه مهرآباد تهران، بخشی از شبکه انتقال گاز در تهران، مخازن نفت، گاز و بنزین در مناطق بحرانی، پالایشگاه نفت در محدوده کهریزک، خطوط انتقال نیرو، بخش‌هایی از خطوط مترو در پنج منطقه جنوبی تهران را در معرض تهدید قرار می‌دهد.

 زلزله بزرگ احتمالی، ضعف مدیریت بحران و رهبری عملیات امداد و نجات در حوادثی همچون حادثه پلاسکو، آلودگی هوا، ترافیک، بافت‌های فرسوده، ناهمخوانی معماری شهری با نیازهای معلولان و سالمندان، کمبود فضای سبز، توسعه ناقص حمل و نقل عمومی و مترو فهرستی مجمل از معضلات کلان‌شهر تهران است. مشکلاتی که کار شهردار آینده تهران را از هم‌اکنون سخت کرده است. از همین رو، مجموعه مدیریت شهری پایتخت، اعضای شورای پنجم شهر تهران بطور اعم و شهردار آتی این شهر بطور اخص، فرصت‌های بزرگی برای از دست دادن ندارند. به ویژه شهردار آتی پایتخت راهی جز تکیه بر به‌کار‌گیری تدبیر در امور، استفاده از خرد جمعی صاحبنظران در حوزه‌های اقتصاد شهری، معماری و ساخت و ساز و...، تکیه بر علم و دانش تجربه‌شده بشری در حل مشکلات شهری و دوری از سیاسی‌کاری و سیاست‌زدگی ندارد. در چنین شرایطی، انتظار تکیه زدن فردی توسعه‌گرا، پاک‌دست، دارای روابط حسنه و تعاملی با دستگاه‌های مختلف دولتی و غیر دولتی، آشنا به منطق علم اقتصاد و امور مالی، بر کرسی شهرداری تهران توقع زیادی نیست. کسی که بتواند قابلیت زندگی در پایتخت ایران را ارتقا دهد.