چگونه «فسیل‌های زنده» دریای خزر نابود می‌شوند
ماهیان خاویاری یا استورژن یکی از با ارزش‌ترین گونه‌های آبزیان به شمار می‌روند که از قدمتی چند صد میلیون ساله برخوردارند و سابقه آنها به عصر ژوراسیک بازمی‌گردد و به علت این سابقه تاریخی فسیل زنده نام گرفته‌اند. تاکنون ۲۵گونه از این ماهیان در دنیا شناسایی شده‌اند.
یکی از اماکن مهم زندگی این ماهیان، دریای خزر است و در حدود ۸۵ تا ۹۰درصد کل صید جهانی این ماهیان، مربوط به این دریا است. در حوضه دریای خزر روی هم رفته ۶ گونه ماهیان خاویاری زیست می‌کنند که پنج گونه آنها رودکوچ هستند؛ یعنی در دریا تغذیه و رشد می‌کنند و پس از رسیدن به بلوغ و تولید مثل وارد آبهای شیرین رودخانه‌های بزرگ حوزه این دریا می‌شوند. پنج گونه از انواع ماهیانی که در دریای خزر زیست می‌کنند شامل فیل ماهی(بلوگا)، تاس ماهی ایرانی (قره برون)، تاس ماهی روسی(چالباش)، ازون برون(سوروگا) و شیپ هستند.
هدف از صید ماهیان خاویاری صید ماهی ماده با خاویار است. بیشترین میزان خاویار تولیدی ایران مربوط به ۳ گونه قره برون، تاس ماهی روسی و ازون برون است و مقدار خاویار تولیدی از گونه‌های فیل ماهی و شیپ کمتر از ۳ گونه دیگر است اما بطور عمده بیشترین میزان صید و استحصال خاویار را قره برون تشکیل
می‌دهد.
گوشت ماهیان خاویاری دارای ارزش اقتصادی قابل ملاحظه‌یی است و در بخش فرآورده‌های شیلاتی از گوشت آنها در صنایع کنسروسازی، از پوست آنها در صنایع چرم‌سازی و از کیسه شنای آنها در صنایع چسب‌سازی استفاده می‌شود. شایان ذکر است که خاویار ایران برحسب شرایط خاص فیزیکی و شیمیایی آب نسبت به خاویار چهار کشور حاشیه دریای خزر از مرغوبیت و کیفیت بالاتری برخوردار است.
از آنجا که طی دو دهه گذشته میزان صید ماهیان خاویاری و استحصال خاویار دریای خزر بیشترین روند نزولی را نسبت به سنوات گذشته داشته است، در این گزارش به بررسی میزان تولید و دلایل کاهش خاویار در دریای خزر پرداخته می‌شود.
صید ماهیان خاویاری در بخش جنوبی دریای خزر قبل از سال ۱۳۲۴ توسط قرماق و طی سال‌های ۱۳۲۴ الی ۱۳۳۴ عمدتا توسط تورهای پنبه‌یی و پس از آن به وسیله دام‌های کاپرونی انجام می‌گرفت. هم‌اکنون نیز صید این ماهیان صرفا با دام‌های شناور و ثابت گوش گیر) با ابعاد و چشمه‌های مختلف در نوار ساحلی و مصب رودخانه‌ها در ۵ ناحیه شیلاتی صورت
می‌پذیرد.
در سال ۱۲۱۹شمسی صیادان روسی در استان گیلان (عمدتا رودخانه سفیدرود) ۱۰۱۱۱۲ عدد ماهی خاویاری صید کردند. درحالی که در سال ۱۲۵۹شمسی حدود ۳۰۰نفر اتباع روسی اواخر بهمن ماه روزانه از ۶۰۰ تا ۸۰۰ عدد، در ماه مارس، روزانه ۲۰۰۰ عدد و در ماه آوریل، روزانه از ۳۵۰۰تا ۳۸۰۰عدد ماهی(ازجمله تاس ماهیان) را صید می‌کردند. در گذشته عمده صید ماهیان خاویاری در حوزه جنوبی دریای خزر مربوط به رودخانه سفیدرود بود بطوری که محققین معتقدند صیدگاه سفیدرود که بر کناره رودخانه سفیدرود مستقر بود، سالانه حدود ۵۰ تن استحصال خاویار داشت و عمدتا صیدگاه‌های تاس ماهیان در جوار رودخانه‌ها تاسیس می‌گردید.
در دوران گذشته و با شکل‌گیری شیلات ایران، پره کش‌ها به صورت پیمانکار عمل کرده و با پذیرش شرایط معینی حدود ۴۰درصد ماهیان صید شده را تحویل شیلات می‌دادند. با توجه به اهمیت اینگونه ماهیان و دخالت سازمان‌های بین‌المللی و قرار گرفتن اینگونه ماهیان تحت پیمان سایتس) پیمان تجارت بین‌المللی گونه‌های جانوری و گیاهان وحشی در معرض خطر انقراض) که سهمیه‌بندی صید را برای کشورهای ساحلی دریای خزر به دنبال داشت، روند کاهش ذخایر کُند شد و امید برای حفظ ذخایر آنها افزایش یافت؛ اما طی سال‌های اخیر بررسی روند صید و بهره‌برداری از ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر و همچنین تکثیر مصنوعی و بازسازی ذخایر آنها، متاسفانه مبین کاهش چشمگیر ذخایر طبیعی تاس ماهیان در دریای خزر، (انقراض ماهیان خاویاری) نابودی رودخانه‌ها، رشد فزآینده صید غیرمجاز و توسعه منابع آلوده‌کننده این اکوسیستم منحصر به فرد بوده است
طی دو دهه اخیر ذخایر ماهیان خاویاری در جهان و در دریای خزر به‌شدت کاهش یافته و میزان صید آن از ۳/۱۶ هزار تن در سال ۱۹۹۰ با ۷/۹۷ درصد کاهش، به مقدار ۳۸۰ تن در سال ۲۰۰۹ رسیده است.
در سال ۱۳۸۹ در سی ودومین اجلاس کمیسیون منابع زنده دریای خزر در باکو و با توافق پنج کشور ساحلی خزر، صید تجاری ماهیان خاویاری براساس تصمیم سران ایران، روسیه، جمهوری آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان برای ۵ سال ممنوع شد. پس از اتمام این دوره مجددا به مدت دو سال ممنوعیت صید توسط کنوانسیون سایتس اعلام شد و پس از تمدید مجدد از سال ۲۰۱۶ به مدت ۵ سال دیگر ممنوعیت صید تجاری اعمال گردید. هدف از ممنوعیت صید تجاری، ایجاد فرصت برای تکثیر مجدد و احیای آنها در دریا بیان شد و مقرر شد صید خاویاری در زمان ممنوعیت صید فقط برای کارهای تحقیقاتی و تکثیر و بازسازی ذخایر پرورش بچه ماهی انجام گیرد.
میزان استحصال خاویار در سال ۱۳۷۱ حدود ۶/۲۶۱تن و در سال ۱۳۷۵ حدود ۱۵۵تن بود که متاسفانه در سال ۱۳۹۴ با حدود ۱۰۰درصد کاهش به ۴/۱تن رسیده است. تمامی گونه‌های ماهیان خاویاری دریای خزر در معرض خطر و برخی از گونه‌ها مانند شیپ در آستانه انقراض نسل قرار دارند.
توجه و نگرش به میزان صید ماهیان خاویاری در سال ۱۳۷۵و مقایسه آن با میزان صید آن در سال ۱۳۹۴ با وجود کاهش صید ۹۸ الی تقریبا ۱۰۰درصدی این ماهیان این مهم را جلوه‌گر می‌کند که انقراض این ماهیان درحال وقوع است و با توجه به وضع حاکم بر حفاظت و احیای این ذخایر با ارزش و متاسفانه عدم هماهنگی علمی و عملی و در نتیجه اقدام همگام پنج کشور بهره‌بردار حاشیه دریای خزر، شاهد کاهش هر چه بیشتر این ماهیان در سال‌های آتی خواهیم بود.
میزان استحصال خاویار نیز که با میزان صید ارتباط مستقیم دارد، طی دوره‌های مورد بررسی، تقریباً وضعیتی مشابه میزان صید را داشته و کاهش شدیدی را نشان داده است.
درصد صید گونه‌ای ماهیان خاویاری از سال ۱۳۷۱تا ۱۳۹۲ متغیر بوده است. در سال ۱۳۷۱ بیشترین سهم صید مربوط به گونه ازون برون با ۶/۴۴درصد بود. در این سال سهم تاس ماهی ایرانی ۲/۲۷درصد، تاس ماهی روسی ۶/۱۷درصد، فیل ماهی ۶/۹درصد و شیپ ۹/۰درصد بود. در سال ۱۳۸۰ این روند شامل افزایش سهم تاس ماهی ایرانی و کاهش سهم ازون برون در صید بود. به طوری که تاس ماهی ایرانی ۲/۶۴ درصد، ازون برون ۲/۱۹درصد، فیل ماهی ۱/۱۰درصد، تاس ماهی روسی ۶/۳درصد و شیپ ۹/۲درصد از سهم صید تاس ماهیان را دارا بودند.
- عمده‌ترین عواملی که موجب کاهش شدید ذخایر ماهیان خاویاری و وضعیت نامساعد و غیرقابل قبول در دریای خزر شده‌اند، عبارتند از:
۱- تغییرات آب و هوا و کاهش کیفیت محیطی
۲- فقدان مدیریت هماهنگ و کارآمد روی ذخایر مشترک در بین۵ کشور حاشیه دریای خزر
۳- فشار صید غیرقانونی و خلأ نبود قوانین جامع و بازدارنده جهت پیشگیری از صید غیرمجاز و برخورد سلیقه‌یی و چندگانه با مرتکبین صید غیرمجاز
۴- روند رو به تخریب رودخانه‌ها و دریا به عنوان محل تخم‌ریزی و زیستگاه این ماهیان و نقش آنها در کاهش ذخایر و روند نزولی حجم توده زنده ماهیان خاویاری
۵- هجوم شانه‌دار به دریای خزر
۶- عدم تکثیر مناسب و کافی ماهیان خاویاری در کشورهای حاشیه خزر
۷- فقدان شناخت مناسب و پایین بودن آگاهی عمومی از مسائل زیست محیطی و بی‌توجهی جوامع محلی به آن
۸- نبود استراتژی بلندمدت بهره‌برداری پایدار ماهیان خاویاری
۹- نبود سیستم کارآمد حفاظت از منابع به دلایل متعدد. در این میان صید بی‌رویه و صید غیرقانونی یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار بر ذخایر است.
فرصت‌ها
۱- وجود ۵ گونه از مهم‌ترین ماهیان خاویاری جهان در دریای خزر
فیل ماهی، تاس ماهی روسی، تاس ماهی ایرانی، ازون برون و شیپ، ماهیان خاویاری دریای خزر هستند. این دریا روزگاری ۹۰-۸۵درصد از تولید ماهیان خاویاری و خاویار جهان را تامین کرد که در سال‌های اول قرن بیستم، تولید به میزان ۲۹ هزار تن بود. می‌توان با استفاده از این فرصت و همکاری کشورهای حاشیه دریای خزر ذخایر ماهیان خاویاری را بازسازی کرد و تجارب گذشته گواهی بر این توانایی است.
۲. وجود مراکز تکثیر و پرورش و تجربه طولانی در زمینه تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری در طول سواحل ایران
در سال ۱۳۵۰ نخستین مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری با طراحی و همکاری کارشناسان شوروی در نزدیکی سد سنگر تاسیس شد. در سال ۱۳۶۹ مجتمع تکثیر و پرورش شهید مرجانی که کار ماهیان گرمآبی را انجام میداد به ماهیان خاویاری اختصاص یافت. از سال ۱۳۷۵ مجتمع تکثیر و پرورش شهید رجایی در سمسکنده ساری فعالیت خود را تغییر داد و به کار ماهیان خاویاری پرداخت. در سال ۱۳۷۷ مرکز تکثیر و بازسازی ذخایر ماهیان خاویاری گرگان شروع به کار کرد.
کارگاه سیاهکل که کار تکثیر و تولید بچه ماهیان استخوانی دریای خزر را عهده‌دار بود، تغییر کاربری داد و به امر ماهیان خاویاری پرداخت. مرکز دیگری نیز در نزدیکی دهانه سفید رود در منطقه کیاشهر حدود ۸۰ درصد از کارهای عمرانیاش به پایان رسیده است. طی سال‌های ۱۳۸۸-۱۳۷۹ سهم هر یک از استان‌های گیلان، مازندران و گلستان از تولید کل بچه ماهیان خاویاری به‌ترتیب ۴/۳۹، ۳/۲۴ و ۳/۳۶درصد بوده است. در۱۰ساله مذکور در استان گیلان ۵۳۶۳۹، مازندران ۳۳۰۱۰، گلستان ۴۹۳۹۹ و در مجموع ۱۳۶۰۴۸ بچه ماهی خاویاری تولید و به رودخانه‌ها رهاسازی شده است. بهره‌گیری از این فرصت و بهینه کردن فرآیند تکثیر و زیرساخت‌های موجود در این مراکز و تامین مولدین مورد نیاز برای این مراکز و در کنار آنها مبارزه با صید غیرقانونی و قاچاق می‌تواند در افزایش ذخایر ماهیان خاویاری کارگشا باشد.
۳- تجربه حدود صدساله تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری و وجود کارشناسان خبره.
۴- امکان پرورش مولدین از بچه ماهیان تولیدی یا از ماهیان نارس صید ضمنی پره‌ها و دام‌ها
۵- وجود مراکز دانشگاهی و تحقیقاتی و موسسه تحقیقات بین‌المللی تاس ماهیان دریای خزر با کارشناسان خبره و کاربردی کردن پروژه‌ها
یکی از مهم‌ترین نیازهای تحقیقات کشور، وجود مراکز ویژه پژوهشی برای ماهیان خاویاری بود که خوشبختانه این مهم در سطح کشور وجود دارد. این مراکز می‌توانند با کادری متخصص، مجرب و دانش‌آموخته سبب توانمندی بخش شیلاتی(اجرا) شوند و راهکارهای برون‌رفت از مشکلات را ارائه کنند.
۶- وجود یگان حفاظت منابع آبزیان
۷- سرمایه‌گذاری دولت برای بازسازی ذخایر
خوشبختانه دولت ایران حتی در بدترین شرایط اقتصادی، اعتبارات لازم را برای این امر فراهم کرده است.
۸- ایجاد سازمان‌های مردم نهاد(سمن‌ها)
این سازمان‌ها نقش عمدهای در موضوعات گوناگون در کشورهای درحال رشد دارند. هم‌اکنون در ایران سمن‌هایی در رابطه با محیط زیست ایجاد شده‌اند که اقدام به پاکسازی محیط‌های طبیعی از پسماندهای انسانی می‌کنند، اینگونه سمن‌ها در امر حفاظت ذخایر ماهیان خاویاری نیز می‌توانند فعال شوند.
۹- هماهنگ کردن سیاست‌های تکثیر، پرورش و صید ماهیان خاویاری
۱۰- بازار جهانی خاویار ایران
در گذشته اتحاد شوروی خاویارهای خود را با خاویار خریداری شده از ایران به عنوان خاویار ایران به بازارهای جهانی عرضه می‌کرد. این شهرت و کیفیت هنوز پابرجاست. امریکا به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده خاویار در جهان، اروپای غربی و ژاپن همچنان خواستار خاویار ایران هستند و این فرصتی است که در صورت عدم توجه به آن، آینده بازار خاویار ایران را دچار تهدید جدی خواهد کرد.
۱۱- وجود قوانین برای حفاظت از ذخایر ماهیان خاویاری
وجود ماده(۲۶) قانون قاچاق کالا و ارز مبنی بر اینکه صید، عمل آوری، تهیه، عرضه، فروش، حمل، نگهداری و صدور خاویار و ماهیان خاویاری که میزان و مصادیق آن توسط سازمان شیلات تعیین می‌شود، بدون مجوز این سازمان مشمول مجازات قاچاق کالای ممنوع است و همچنین قانون موافقتنامه حفاظت و بهره‌برداری بهینه از منابع زنده آبی دریای خزر که در رابطه با حفاظت ذخایر ماهیان دریای خزر تدوین شده است، هرچند در عمل به سبب مشکلات اجتماعی - اقتصادی موجود به خوبی اجرا نمی‌شود، اما این قوانین می‌توانند منجر به تشدید مجازات قاچاق خاویار شده و تا حدودی از شدت صید تاس ماهیان بکاهد.
تهدیدها
۱- خطر انقراض ماهیان خاویاری
به دلایلی مانند احداث آب سازه‌ها، صید غیرقانونی و شدید، آلودگی آب رودخانه‌ها و دریا، از میان رفتن مکان‌های تکثیر طبیعی ماهیان و بازده اندک تکثیر و رهاکرد بچه ماهیان؛ چهار گونه فیل ماهی، شیپ، ازون برون و تاس ماهی روسی جزو گونه‌های در خطر انقراض به ثبت رسیده‌اند.
(طبق آمار و واقعیت‌های موجود اگر شرایط کنونی(صید غیرمجاز، از بین رفتن مکان‌های تکثیر طبیعی، آلودگی‌های محیط رودخانه‌ها و دریا، کاهش تکثیر مصنوعی، کمبود مولدین و. .) ادامه یابد، میزان صید ماهیان خاویاری بالغ و تولید خاویار در سال ۱۴۰۴ به حدود صفر خواهد رسید. زمانی که ماهیان بطور مستقیم به رودخانه‌ها رهاسازی می‌شوند نرخ بازماندگی آنها ۳-۱درصد است، کاهش ذخایر ماهیان خاویاری در دریای خزر یکی از تهدیدات جدی برای صید و صیادی آنها است.
۲- از بین رفتن مکان‌های تکثیر طبیعی ماهیان خاویاری
به دلایلی ازجمله احداث آبسازه‌ها سدسازی، انحراف آب رودخانه برای مقاصد کشاورزی و احداث پل‌ها، سبب نابودی مناطق تکثیر طبیعی ماهیان خاویاری دریای خزر شده است.
۳- صید غیرقانونی و شدید ماهیان خاویاری در رودخانه‌ها و دریا
کارشناسان و پژوهشگران زیادی دلیل اصلی کاهش شدید ذخایر ماهیان خاویاری را صید غیرقانونی این ماهیان می‌دانند. اگر صید غیرقانونی و بی‌رویه ماهیان خاویاری ـ همچنانکه تاکنون تجربه شده است ـ ادامه یابد به زودی شاهد از بین رفتن این ماهیان در دریای خزر خواهیم بود. در نتیجه صید زیاد ماهیان خاویاری زیر سن بلوغ توسط دام‌های نایلونی صید ماهیان استخوانی، پشتوانه ذخایر ماهیان خاویاری مورد تهدید قرار گرفت. دام‌های گوشگیر نایلونی ماهیان استخوانی، ماهیان خاویاری نابالغ را که بیشتر در سنین ۱۰-۴سالگی قرار دارند، از ذخایر حذف می‌کنند. هر ۸/۱۲رشته دام ماهیان استخوانی در گیلان یک ماهی کوچک خاویاری را میکشند، این مقدار برای استان مازندران یک ماهی در برابر هر ۵/۱۹رشته دام است. در طول ۱۴روز و انجام ۱۱۵گشت دریایی، ۱۷ماهی خاویاری نارس در ۴۶۸رشته دام صیادان غیرمجاز کشف شد.
برآوردهای انجام شده توسط کارشناسان شیلات استان مازندران حاکی است که در طی سال‌های ۱۳۵۹-۱۳۶۹ حدود ۱۲میلیون بچه ماهی خاویاری توسط دام‌های ماهیان استخوانی نابود شده‌اند. در سال ۱۳۸۸ یک میلیون رشته دام ماهیان استخوانی و ۱۵۷هزار رشته دام ماهیان خاویاری صیادان غیرمجاز توسط یگان حراست کشف و ضبط شد، با احتساب اینکه این تعداد دام فقط نیمی از دام‌های غیرمجاز باشند، می‌توان برآورد کرد که اگر هر دام در هر ده روز یک بچه ماهی یا ماهی نارس تاس ماهیان را صید کرده باشند در سال مذکور ۳/۲میلیون ماهی خاویاری از چرخه حیات خارج شده‌اند.
صید غیرقانونی ماهیان خاویاری ۱۰-۶ برابر بیش از صید با مجوز است. کارشناسان دریای خزر، اینگونه صید در سال‌های ۲۰۰۴-۲۰۰۶ را در تمامی کشورهای ساحلی ۱۲-۱۰ هزار تن، برآورد کرده‌اند که در روسیه فدرال این تخمین ۲۷۰۰تن در سال ۲۰۰۴ است که ۵۵۰ تن خاویار حاصل آن بوده است و این باورکردنی نیست که بخش اعظم این خاویار به بازارهای جهانی وارد شده است. صید غیرمجاز یکی از بزرگ‌ترین تهدیدهای ذخایر ماهیان خاویاری است بنابراین از نظر بنیادی الزم است که از صید غیرقانونی در تمامی مناطق خزری پیشگیری شود. صید غیرمجاز، نتیجهای جز مرگ ذخایر ماهیان خاویاری دریای خزر را در پی نخواهد داشت. صید غیرقانونی مهم‌ترین تهدید و فاکتور اثرگذار بر جمعیت ماهیان خاویاری است.
۴- تجارت جهانی خاویار قاچاق
براساس برآورد سالانه از طریق فرودگاه جان اف کندی نیویورک ۳۱هزار پوند (حدود ۱۴تن) خاویار قاچاق به امریکا وارد می‌شود، تخمین دیگری نشان داده است که یک شرکت واردکننده خاویار در امریکا در سال ۱۹۹۹ طی شش ماه ۲۱هزار پوند خاویار به امریکا وارد کرده که فقط ۱۸۸۰ پوند آن قانونی بوده است. روزانه حدود ۱۰۰تن گوشت قاچاق ماهیان خاویاری در مسکو به فروش می‌رسد، بهای خاویار قاچاق بسیار ارزان‌تر از خاویار قانونی است (به ترتیب ۵/۵۷ و ۱۷۷دلار امریکا)، قیمت هر کیلو خاویار قانونی در فروشگاه‌های آزاد فرودگاه مسکو ۸۵۸ دلار است. در سال ۲۰۰۴ مقدار ضبط و توقیف گوشت تاس ماهیان در روسیه ۲۰۰تن بوده است که براساس تخمین‌ها فقط ۱۰درصد کل صید غیرمجاز است، برآوردها حاکی است که سالانه حدود ۶۰۰ تن خاویار قاچاق استحصال می‌شود و این یعنی صید ۶ هزار تن تاس ماهیان از منطقه ولگا. خاویار قاچاق جمهوری آذربایجان به ترکیه و از طریق ترکیه به کشورهای اروپایی ارسال می‌شود. خاویار از ایران به امارات متحده عربی و در برخی اوقات به جمهوری آذربایجان و از آنجا به ترکیه قاچاق می‌شود، خاویار قاچاق روسیه، ابتدا به سنت پترزبورگ و از آنجا به بنادر اروپایی و به ویژه بندر آنتورپ در بلژیک و بندر روتردام در هلند فرستاده می‌شود.
هرچند مقررات سایتس اجازه این تجارت را نمی‌دهد، اما کماکان این روند متوقف نشده است. در طی سال‌های اخیر در کشورهای حاشیه دریای خزر، خاویار قاچاق را به عنوان خاویار پرورشی، صادر کنند. سازمان‌های جهانی مسوول باید از صدور و ورود خاویار قاچاق به هر نقطه از دنیا جلوگیری کرده و برای آن جریمه‌های سنگین وضع نمایند. عدم توجه به این تهدید، به دلیل سود حاصله از فروش این کالا سبب فشار بیشتر بر ذخایر تخریب شده ماهیان خاویاری دریای خزر خواهد شد.
۵- عدم امکان تامین مولدین کافی
۶- افزایش نرخ بیکاری ساحل‌نشینان در ایران و سایر کشورهای حوزه دریای خزر
۷- نداشتن امکانات لازم و تجهیزات کافی
۸- سوءاستفاده از خلاهای قانونی
در مبارزه با صید غیرقانونی و فشار مقامات استان‌های ساحلی برای عدم اجرای قوانین صید غیرمجاز قوانین لازم برای مبارزه با صید غیرقانونی که مسبب اصلی کشتار بچه ماهیان خاویاری و ماهیان جوان هستند، وجود دارد، اما اراده کافی در مسوولان نهادهای اجرایی و قضایی برای پیشگیری از این جرم و مبارزه با آن وجود ندارد. در مواردی که مجرمی به مراجع قضایی معرفی می‌شود، با تخفیف‌های بسیار روبرو می‌گردد.
۹- توجه کشورهای حاشیه دریای خزر به سرمایه‌گذاری‌های زودبازده، مانند نفت و توریسم
کشورهای حاشیه دریای خزر یعنی آذربایجان، روسیه، قزاقستان و ترکمنستان، تمامی کوشش خود را بر سرمایه‌گذاری در صنایع اکتشاف نفت و گاز به کار می‌گیرند. جمهوری آذربایجان در حال ساخت بزرگ‌ترین جزیره مصنوعی جهان، روبروی باکو با بلندترین آسمانخراش دنیاست. این کشور برنامه‌ریزی کرده است که تا سال ۲۰۲۰ سالانه ۲۰میلیون گردشگر خارجی را جذب نماید. این ثروت طبیعی و زیبایی‌های منطقه به قدری پرجاذبه و سودآور است که ثروت اصلی دریای خزر یعنی ماهیان خاویاری را به بوته فراموشی سپرده است
۱۰- در معرض خطر بودن جایگاه بازارخاویار وحشی ایران
در جهان ممنوعیت صید تجاری ماهیان خاویاری و خاویار که با هدف بازسازی ذخایر انجام شده ممکن است در صورت عدم اقدامات الزم در جهت توسعه صنعت آبزی‌پروری ماهیان خاویاری منجر شود که به صنعت خاویار ایران در بازار جهانی آسیب وارد شود. ازاین رو، تولید خاویار پرورشی مرغوب می‌تواند همچنان خاویار ایران را در آینده با خاویار پرورشی کشورهای پیشرو در صنعت پرورش، قابل رقابت نماید. ارزیابی مستمر بازار جهانی و برگزاری نشست‌های تخصصی و تدوین برنامه‌های اجرایی کوتاه‌مدت و بلندمدت برای حفظ جایگاه خاویار ایران امری اجتناب‌ناپذیر است.
