سبقت گرفتن شرکتهای کوچک از بزرگان

صنعت خودروسازی در بازار سرمایه با ارزش بازار حدود ۱۷هزار میلیارد تومان، معادل ۵,۵درصد ارزش کل بازار بورس تهران را در اختیار دارد و هفتمین صنعت بزرگ بازار سرمایه به شمار میرود. این صنعت یکی از تاثیرگذارترین صنایع در بورس ایران بوده و در سه سال گذشته بر اساس روند شاخص این صنعت بازار تعیین مسیر شده است. علاوه بر این صنعت خودروسازی به همراه صنعت قطعهسازی و بخشهای خدماتی خودرو از اشتغالزاترین صنایع کشور بوده بهطوری که نزدیک به یک میلیون نفر در بیش از یک هزار بنگاه مشغول به کار هستند. بر اساس آمار سالهای اخیر، ارزش افزوده صنعت خودرو ۲۰درصد بوده است، حال آنکه ارزش افزوده فولاد، لوازم خانگی و نساجی به ترتیب ۸، ۳ و ۲ درصد برآورد شده است. همچنین صنعت خودروسازی سهم ۳.۶درصدی در تولید ناخالص داخلی کشور را در اختیار دارد. از ویژگیهای این صنعت میتوان به دسترسی به انرژی و نیروی کار ارزان، حمایت دولت به دلیل اشتغال بالا و در نتیجه انحصار اشاره کرد. با این وجود در سالهای ۹۳و ۹۴ این صنعت با بحران شدیدی روبهرو شده که در حال حاضر با وجود آغاز روند رو به رشد بهطور کامل از آن بحران خارج نشده است.
به گزارش «تعادل» بعد از اینکه دولت یازدهم تعامل با خارج را سرلوحه کار خود قرار داد، شرکتهای خودروساز از نخستین صنایعی بودند که از این فضا بهره برده و با سرمایهگذاران خارجی به گفتوگو نشستند و قراردادهای خوبی نیز با شرکتهای معظم خارجی منعقد کردند؛ هرچند این قراردادها بلندمدت بوده و برای به بار نشستن این قراردادها باید منتظر ماند، اما سبب خوشبینیهای زیادی در این صنعت شده است. بنا به گفته معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت بعد از برجام فرصتی طلایی برای تعامل بین شرکتهای ایرانی و شرکای خارجی آنها پیش آمد و این صنعت با تلاش گسترده و قابل ستایش توفیقات خوبی را هم برای خودروسازان و هم برای قطعهسازان فراهم آورد. در حال حاضر شرکتهای رنو، پژو، سیتروئن، فولکس، فیات و بنز قرارداد و تفاهمنامه با شرکتهای خودروسازی برای تولید خودروهای سبک، سنگین و قطعات منعقد کردهاند.
شرکتهای خودروسازی تا سال ۹۴ با زیانهای شدیدی روبهرو بودند. نکته اصلی در تولید شرکتها نبود، بلکه مشکل بر سر فروش محصولات بود. درواقع شرکتهای خودروسازی از لحاظ تولید مشکلی نداشتند اما برای فروش محصولات خود دچار مشکلات اساسی شده بودند، زیرا با راهاندازی کمپین عدم خرید از محصولات خودروسازی داخلی به دلیل کیفیت پایین محصولات سبب شد تا شرکتها با مشکلات جدی روبهرو شوند. اما در سال ۹۵، شرکتها تا حدودی از این وضعیت خارج شده و زیان انباشته برخی شرکتها به سود تبدیل شد.
رشد میزان فروش در سال ۹۶
بررسی پیشبینیهای انجام شده از سوی پنج شرکت خودروساز حاضر در بورس تهران برای سال ۹۶ نشان میدهد که بهطور میانگین رشد ۳۰درصدی را تجربه خواهند کرد که بالاترین رشد متعلق به شرکتهای زامیاد و پارسخودرو با داشتن ۴۴درصد رشد است. در مقابل، ایران خودرو به عنوان بزرگترین شرکت خودروساز ایرانی با کاهش ۹درصدی کمترین میزان رشد فروش را در بین شرکتهای خودروساز دارد. در این مورد دو فرضیه وجود دارد؛ اول اینکه این شرکت خودروساز به دلایل فنی (مثلا کمبود قطعه) دچار کاهش تولید شده و دوم اینکه شرایط رکودی بازار اجازه بالا رفتن تیراژ را نداده است.
بهای تمام شده کالا
این گروه از هزینهها، هزینههایی هستند که شرکت برای تولید محصولات خود مصرف میکند و به آنها هزینه عملیاتی گفته میشود. این هزینهها بهصورت مستقیم منتج به تولید شده یا زمینههای لازم برای تولید را فراهم میکند.
بر این اساس عناصر تشکیلدهنده بهای تمام شده کالا در سه گروه قرار میگیرد. اول از همه مواد اولیه مستقیم هستند که بخش اصلی هزینههای تولید محصول را تشکیل میدهند. دومین بخش هزینهها به دستمزد مستقیم تولیدی برمیگردد که شامل حقوق و دستمزد پرداختی به پرسنل واحد تولید میشود که نتیجه عملکردشان مستقیما به تولید محصول میانجامد.
هزینههای سربار سومین عنصر تشکیلدهنده بهای تمام شده کالا به شمار میرود. در واقع سایر هزینههای تولیدی غیر از مواد اولیه مستقیم و دستمزد را هزینههای سربار میگویند. به عنوان مثال هزینه تعمیرات و نگهداری ماشینآلات تولیدی.
این گروه از هزینهها برای ادامه تولید مورد نیاز هستند اما نمیتوان این هزینهها را جزو به جزو به محصول خاصی تخصیص داد. نکته حایز اهمیت در بخش هزینه بهای تمام شده کالا، اطلاع از این موضوع است که بیشترین بخش بهای تمام شده شرکت مورد بررسی در کدام ردیف قرار دارد. دانستن این موضوع در پیشبینی عملکرد آینده شرکت تاثیرگذار است. برای مثال بیشترین بخش هزینه شرکتهای سیمانی مربوط به بخش هزینههای انرژی است؛ لذا با علم به این موضوع مثلا تغییر در نرخ بهای انرژی میتواند در چشمانداز کلی در خصوص صنعت و تصمیمگیری برای سرمایهگذاری کمک کند.
هزینه بهای تمام شده فروش خودروسازان
پنج شرکت خودروساز مورد بررسی برای سال ۹۶ پیشبینی کردند که هزینه بهای تمام شده فروش رشد حدود ۳۰درصدی را تجربه میکند اما تنها شرکتی که در سال ۹۶ وضعیت منفی دارد شرکت ایران خودروست که هم فروش و هم بهای تمام شده فروش آن روندی منفی دارد. ایران خودرو اعلام کرده است که فروش سال ۹۶ شرکت ۹درصد کاهش خواهد داشت و از رقم ۲هزار و ۵۷۶ میلیارد تومان به ۲هزار و ۳۳۸ میلیارد تومان تنزل خواهد یافت که در نتیجه آن بهای تمام شده فروش شرکت افتی ۱۲ درصدی خواهد داشت و از رقم ۲ هزار و ۳۵۸ میلیارد تومان به ۲ هزار و ۸۱ میلیارد تومان خواهد رسید.
هزینههای مالی
این گروه از هزینهها شامل هزینههای دریافت وام و تامین مالی شرکت است که بر عهده آن خواهد بود. این هزینهها اهمیت خاصی دارند لذا طبقهبندی مستقلی نسبت به سایر هزینهها دارند. بخش بزرگی از این هزینهها شامل هزینه بهره و سایر هزینههای مرتبط با تحصیل وام است. این حساب شامل هزینه سود وامهای دریافتی، هزینه کارمزد وامها، هزینه تمبر و سفته، هزینه جریمه دیرکرد وامها و هزینههای متفرقه مالی است که در واقع برای تامین وجوه نقد لازم پرداخت میشود. شرکتهای خودروساز در سال ۹۶ اعلام کردهاند که هزینههای مالی آنها کاهش خواهد داشت که نشان از آن دارد که تامین مالی آنها به سمت بهبود بوده و شرکتها با بهبود شرایط، کمتر به بدهیهای کلان نیاز دارند.
بر اساس صورتهای مالی پیشبینی سال ۱۳۹۶ شرکتهای زامیاد، پارس خودرو و سایپا به ترتیب ۱۸، ۱۱ و ۱۱درصد رشد در هزینه مالی خواهند داشت که با توجه به افزایش فروش قابل توجه این شرکتها منطقی به نظر میرسد. در مقابل شرکتهای سایپا آذین و ایرانخودرو هزینههای مالی خود را ۲۰ و ۸ درصد کاهش دادهاند.
سود خالص
سود خالص پنج شرکت خودرویی مورد بررسی در سال ۹۶ رشد قابل توجهی خواهد داشت. بر این اساس شرکت سایپا آذین اعلام کرده است که با رشد ۱۶۰۶درصدی به سود خالص ۹میلیارد و ۱۴۵ میلیون تومان خواهد رسید. همچنین شرکت زامیاد نیز با رشد ۸۹۳درصدی سود خالص ۴میلیاردی و سایپا با رشد ۱۴۱درصدی به سود خالص ۵۵۳ میلیارد تومانی خواهد رسید. اما ایرانخودرو با کاهش ۲۷درصدی به سود خالص ۱۵۹میلیارد تومانی خواهد رسید.
سود هر سهم
یکی از عوامل مهم برای تحلیل شرکتهای بورسی، پیشبینی سود هر سهم یا EPS شرکت است. در سال ۹۶ شرکتهای خودروسازی اعلام کردند که سود قابل توجهی را برای سهامداران محقق خواهند کرد، تا جایی که شرکت سایپا آذین اعلام کرده است که در سال ۹۶ رشد ۱۲۸۰ درصدی را تجربه خواهد کرد و از سود پنج ریالی در سال ۹۵ به ۶۹ ریال در سال ۹۶ خواهد رسید. همچنین شرکت زامیاد نیز پیشبینی کرده است که رشدی ۶۰۰ درصدی خواهد داشت و از سود یک ریالی به هفت ریال خواهد رسید. شرکت پارس خودرو نیز گفته است که با رشد ۴۰۰ درصدی از سود هفت ریالی سال ۹۵ به مبلغ ۳۵ ریال در سال ۹۶ خواهد رسید. در نهایت شرکت سایپا نیز سود خود را با ۳۳ درصد رشد پیشبینی و اعلام کرده است که از رقم ۱۰۶ریال به ۱۴۱ریال میرسد. در مقابل غول خودروسازی ایران گفته است که از سود سال ۹۵ عقب مانده و با ۲۷ درصد کاهش سود سال ۹۶ را پیشبینی کرده و از رقم ۱۴۳ ریال به ۱۰۴ ریال خواهد رسید.
