در 21 آگوست ۱۹۴۰ خبر مرگ لئون تروتسکی -از بنیانگذاران شوروی و مغز متفکر ارتش سرخ- در رسانه‌های دنیا منتشر شد. سال‌ها بود که اختلافات شدید او با استالین -رهبر وقت شوروی- برای خودش و اطرافیان او دردسرساز شده بود.
لئون تروتسکی عامل اصلی پیروزی انقلاب بلشویکی روسیه، در نهم آوریل 1879 میلادی در اوکراین در جنوب‌غربی روسیه به دنیا آمد. او در سال 1902 میلادی در لندن با لنین آشنا شد و پس از گرایش به مارکسیسم، در سایر مراحل اقدامات لنین، یار و همرزم او بود. تروتسکی پس از پیروزی انقلاب کمونیستی به مدارج بالایى رسید و ارتش سرخ شوروی را ایجاد کرد. او با سازماندهی این ارتش، بالاترین نقش را در تثبیت پیروزی انقلاب روسیه پس از رهبری لنین برعهده داشت. هدف او از تشکیل ارتش سرخ شوروی که در آغاز، یک نیروی غیرمنظم از داوطلبان بلشویک بود، ایجاد یک نیروی مستقل از ارتش تزاری برای مقابله با قیام احتمالی بعضی فرماندهان و واحدهای ارتش تزاری در برابر رژیم جدید بود. تروتسکی مبتکر نظریه «انقلاب مداوم» است و بر این اساس، معتقد به صدور انقلاب مارکسیستی شوروی به خارج از روسیه بود و تقویت حرکتهای انقلابی را در سراسر جهان از طرف دولت شوروی ضروری میدانست. در این راستا، شهرت تروتسکی در تاریخ سیاسی شوروی سابق به خاطر اختلافات ایدئولوژیکی او با استالین است.
پس از مرگ لنین، تروتسکی خواستار ادامه مشی لنین در جهانی کردن انقلاب کمونیستی بود ولی استالین به سوسیالیسم و کمونیسم برای یک کشور اعتقاد داشت. تروتسکی که عقایدش علیه استالین، بعدها موجب ظهور اندیشه تروتسکیسم در صحنه سیاسی جهان شد، رهبری جناح مخالف استالین را در درون حزب کمونیست پس از مرگ لنین برعهده گرفت و طرفداران او از تندروترین مارکسیستها به‌شمار میرفتند. او سستی و رخوتی را که عارض نهضت کمونیسم شده بود به باد مذمت و انتقاد میگرفت و مخالفت با مساله جهانی شدن کمونیسم را به منزله زیر پا نهادن اصول مارکس و لنین به‌شمار میآورد و آن را خیانت به انقلاب روسیه میدانست. تروتسکی و استالین که هر دو از همرزمان لنین و از مهم‌ترین چهرههای انقلاب روسیه بودند، پس از مدتی چنان دشمن یکدیگر شدند که تروتسکیسم و استالینیسم، دو واژه کاملا متضاد شده بود. واژههایى که یکی دم از ضرورت جهانی شدن قهری کمونیسم میزد و دیگری خواستار تقویت ارکان سوسیالیسم و کمونیسم در داخل مرزهای شوروی بود. تروتسکی در سال 1927، قبل از اجرای برنامه 5 ساله اقتصادی استالین، همراه با 75 نفر از اعضای موثر و بلندپایه حزب کمونیست، از کمیته مرکزی و سپس از عضویت در این حزب اخراج شد و به جمهوری قزاقستان تبعید گردید. تروتسکی در سال 1937 به رهبری شبکه توطئه علیه استالین متهم گشت و پس از محاکمه، به‌طور غیابی به مرگ محکوم شد.
تروتسکی در همین سال به مکزیک رفت تا اینکه در 21 آگوست 1940میلادی در آن کشور توسط یکی از عوامل استالین با ضربات تبر در 61 سالگی به قتل رسید. تروتسکی کتابها، رسالهها و مقالات جدلی فراوانی نگاشته که آثاری همچون ادبیات و انقلاب و تاریخ انقلاب روسیه جملگی حاکی از ذکاوت فوقالعاده اوست به‌طوری که دشمنانش نیز به این امر اعتراف دارند.
