روایت مثبت از بهبود محیط کار

گروه صنعت | وضعیت شاخص فضای کسب وکار در بهار 98 نسبت به زمستان 97 هر چند با اندکی بهبود گزارش می‌شود، اما همچنان نسبت به بهار سال گذشته، شرایط نامساعدی را سپری می‌کند. نتایج حاصل از پایش ملی محیط کسب وکار ایران در بهار 1398، رقم 6.17 را به عنوان شاخص کل نشان می‌دهد که نسبت به رقم 6.27 در زمستان 1397 حکایت از شرایط مساعدتری دارد. داده‌های به دست آمده از این تحلیل، رشد 0.1 درصدی شاخص فضای کسب و کار را روایت می‌کند و بیانگر آن است که از دید فعالان اقتصادی مشارکت‌کننده در این پایش، در اکثر استان‌ها، وضعیت بیشتر مولفه‌های موثر بر محیط کسب‌وکار ایران در بهار 98، تا حدودی بهتر شده است. همچنین بر اساس این تحلیل و از نگاه فعالان اقتصادی «غیرقابل پیش بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، «بی ثباتی سیاست‌ها، قوانین و مقررات و رویه‌های اجرایی ناظر به کسب و کار» و «دشواری تأمین مالی از بانک ها» سه مولفه اثرگذار در شرایط نامساعد کسب و کار هستند. این در حالی است که در 4 دوره نخست اجرای این طرح، «دشواری تأمین مالی از بانک‌ها» به عنوان نامساعدترین مولفه کسب‌وکار ارزیابی شده بود، اما در 7 دوره پاییز 1396 تا بهار 1398، «غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات»، نامساعدترین مولفه کسب‌وکار ارزیابی شده بودند. این موضوع نشان می‌دهد، از زمان آغاز تنش‌های ارزی در پاییز 96، فضای کسب‌وکار با مساله بی‌ثباتی در قیمت مواد اولیه مواجه شده و این موضوع به غیرقابل پیش‌بینی شدن فعالیت اقتصادی دامن زده است. در مقابل نیز «محدودیت دسترسی به حامل‌های انرژی»، «محدودیت دسترسی به آب» و «محدودیت‌های دسترسی به شبکه تلفن همراه و اینترنت» از جمله مولفه‌های مناسب محیط کسب وکار کشور نسبت به سایر مولفه‌ها هستند.  بر اساس یافته‌های طرح پایش ملی کسب‌وکار در بهار1398، که از سوی اتاق ایران منتشر شد، استان‌های «کردستان، چهارمحال و بختیاری و سیستان و بلوچستان»، بدترین وضعیت را در محیط کسب‌وکار دارند. در مقابل، استان‌های «آذربایجان غربی، مازندران و گیلان» دارای بهترین وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به سایر استان‌ها ارزیابی شده‌اند. نکته قابل تامل اینکه عدد شاخص برای حدود 55 درصد استان‌های کشور از عدد شاخص ملی فضای کسب وکار کمتر بوده است. همچنین اختلاف عدد شاخص وضعیت محیط کسب وکار در بهترین و بدترین استان حداکثر معادل 1.18 واحد است که نشانگر عدم وجود تفاوت قابل توجه در وضعیت عدد شاخص استان‌ها نسبت به یکدیگر است. از سوی دیگر، با توجه به تقسیم رشته فعالیت‌ها در سه بخش عمده کشاورزی، صنعت و خدمات در این پایش، فعالان اقتصادی سراسر کشور در بهار 1398 وضعیت محیط کسب‌وکار در بخش کشاورزی (6.05) و بخش صنعت (6.14) را به ترتیب، مساعدترین و نامساعدترین محیط کسب‌وکار ارزیابی کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، در هر سه بخش کشاورزی، صنعت و خدمات، غیرقابل پیش‌بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات نامساعدترین مولفه بوده و در مقابل محدودیت دسترسی به شبکه تلفن همراه و اینترنت در بخش کشاورزی و محدودیت دسترسی به آب ر بخش‌های صنعت و خدمات مساعدترین مولفه‌ها بوده‌اند. در بین رشته فعالیت‌های اقتصادی رشته‌های «آب‌رسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت‌های تصفیه»، «فعالیت حرفه‌ای، علمی و فنی» و «سایر فعالیت‌های خدماتی» دارای بدترین وضعیت کسب‌وکار بوده و رشته فعالیت‌های «خدمات مربوط به تأمین جا و غذا»، «املاک و مستغلات» و «استخراج معدن» بهترین وضعیت کسب‌وکار را در مقایسه با سایر رشته فعالیت‌های اقتصادی در کشور داشته‌اند.  بر اساس نتایج به دست‌آمده از طرح پایش ملی کسب‌وکار، بنگاه‌های با 101 تا 200 نفر کارمند، 5.68 محاسبه شده، که دارای بهترین وضعیت و بنگاه‌های با تعداد 6 تا 10 کارمند 6.21 محاسبه شده است که دارای بدتری وضعیت محیط کسب‌وکار نسبت به سایر بنگاه‌ها ارزیابی شده‌اند. این موضوع نشان می‌دهد، وضعیت برای بنگاه‌های کوچک دشوارتر از بنگاه‌های نسبتا بزرگ اقتصادی است.

همچنین در بنگاه‌هایی که فعالیت اقتصادی آنها زیر 2 سال است، مساعدترین محیط کسب و کار نسبت به سایر بنگاه‌ها با میانگین 6.06 اعلام شده و بنگاه‌های اقتصادی 11 تا 15 سال سابقه فعالیت اقتصادی هم با میانگین 6.35 دارای نامساعدترین وضعیت محیط کسب و کار هستند. بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی شین، شاخص ملی محیط کسب‌وکار ایران در بهار 1398، عدد 6.29 (عدد 10 بدترین ارزیابی است) را نشان می‌دهد؛ بطوری‌که میانگین ارزیابی محیط نهادی شامل محیط سیاسی، محیط آموزشی و علمی، محیط فرهنگی، محیط فناوری و نوآوری، محیط حقوقی و ساختار دولت عدد 6.18 و میانگین ارزیابی محیط اقتصادی شامل محیط اقتصاد کلان، محیط مالی، محیط جغرافیایی و ساختار تولید عدد 6.44 است. نگاه اجمالی نشان می‌دهد، همانند فصل گذشته محیط جغرافیایی با عدد 5.31 و محیط مالی با عدد 8.73 به ترتیب مساعدترین و نامساعدترین محیط‌ها بر اساس نظریه عمومی کارآفرینی شین بوده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد، مولفه غیرقابل پیش بینی بودن و تغییرات قیمت مواد اولیه و محصولات بیشترین سهم را در ایجاد محیط نامناسب برای فعالان اقتصادی در محیط مالی داشته است. شاخص ملی کارآفرینی شین نسبت به فصل زمستان 1397 منفی 0.85 درصد را نشان می‌دهد که به معنی بهتر شدن جزئی در شرایط کارآفرینی در فصل بهار 1398 نسبت به فصل زمستان سال 1397 است.