گروه جهان| طلا تسلیمی|
کوبایی‌ها 24فوریه برای شرکت در همه‌پرسی بر سر قانون‌اساسی جدید این کشور پای صندوق‌های رای رفتند؛ اما کوبایی‌ها تنها درباره اصلاحات قانون‌اساسی تصمیم‌گیری نمی‌کنند چراکه دولت این رای‌گیری را به همه‌پرسی درباره نقش «قطعی» سوسیالیسم در کشور تبدیل کرده است. از جمله موارد حائز اهمیت در پیش‌نویس قانون اساسی جدید به رسمیت شناختن بازار آزاد، در عین تثبیت کمونیسم به عنوان ایدئولوژی رسمی سیاسی در کوباست. قانون‌اساسی جدید همچنین فعالیت رییس‌جمهوری را به دو دوره متوالی 5ساله محدود و یک سمت نخست‌وزیری برای رسیدگی به امور روزمره کشور ایجاد می‌کند. قانون‌اساسی کنونی در سال ۱۹۷۶ با ۹۷.۷درصد آرا مورد تایید قرار گرفت و از آن زمان تاکنون بطور جدی اصلاح نشده است.
مشارکت قابل‌توجه کوبایی‌ها در همه‌پرسی
رای‌گیری بر سر اعمال اصلاحات در قانون‌اساسی در زمینه‌های امور اقتصادی و اجتماعی با مشارکت قابل‌توجه مردم این کشور مواجه شد. به‌گزارش رویترز، کمیسیون ملی انتخابات کوبا اعلام کرد تا ساعت 5 بعد از ظهر یکشنبه (به وقت محلی) که یک ساعت پیش از پایان رای‌گیری بود، ۸۱درصد از جمعیت ۸.۷میلیونی افراد واجد شرایط آرای خود را به صندوق‌ها انداخته بودند. مقامات کوبا معتقدند که صرف شرکت در همه‌پرسی قانون‌اساسی به‌منزله تایید انقلاب کمونیستی سال 1959 است و موقعیتی ایجاد شده تا مردم این کشور احساس آزادی بیشتری داشته باشند. تاکنون گزارشی مبنی بر بروز حادثه در جریان این همه‌پرسی منتشر نشده، اگرچه برخی تصاویر منتشر شده در رسانه‌های احتماعی از ممانعت پلیس از تظاهرات گروه کوچکی از مخالفان در شرق کوبا و هاوانا حکایت داشتند.
مناظرات بر سر قانون‌اساسی مساله اصلی در فضای سیاسی کوبا در چند ماه گذشته بوده و این در حالی است که این کشور امریکای لاتین با رکود اقتصادی و همچنین رویارویی با ایالات متحده به عنوان متحد ونزوئلا، درگیر است. جان بولتون مشاور امنیت ملی کاخ‌سفید در توییتی برگزاری همه‌پرسی اصلاح قانون اساسی در کوبا را مورد انتقاد قرار داد و آن را «اقدامی دیگر از سوی دولت کوبا برای سرپوش گذاشتن بر اعمال فشارها» توصیف کرد. میگوئل دیاز-کانل رییس‌جمهوری کوبا گفت که این رای‌گیری در حالی برگزار می‌شود که تحولات در ونزوئلا نشان‌دهنده «تهدید امپریالیستی» پیش روی منطقه هستند. او پس از آنکه در صف منتظر نوبت خود برای انداختن رای بود، گفت: «ما امروز پیروز خواهیم شد. و این، یک پیروزی مهم برای ونزوئلا نیز محسوب می‌شود. فکر می‌کنم امریکایی‌های متکبر اشتباه کرده‌اند. مردم وقتی شاهد اقدامات شنیع آنها هستند بیدار می‌شوند و درمی‌یابند که چه چیزی پشت این نمایش بوده است.» رائول کاسترو رییس‌جمهوری پیشین کوبا که هنوز رهبری حزب کمونیست را بر عهده دارد، در قیاس با دیاز کانل در اختفای نسبی خبری پای صندوق رای رفت و با خبرنگاران صحبت نکرد.
کمپین یک‌جانبه
انتظار می‌رود مسیحی‌های انجیلی کوبا در پی نگرانی از گشایش مسیر برای ازدواج‌های خاکستری، علیه اصلاحات پیشنهادی در قانون‌اساسی رای دهند. کلیسای کاتولیک رم هم از این اصلاحات انتقاد کرده است. مخالفان و تبعیدی‌ها کمپین خود در رد اصلاحات پیشنهادی به دلیل تثبیت کمونیسم را در رسانه‌های اجتماعی پیش بردند. دولت سال گذشته و در زمان معرفی پیش‌نویس جدید قانون اساسی فضایی برای مناظره فراهم آورد، اما پس از تایید نسخه نهایی برای رای‌گیری از انحصار رسانه سنتی و فضای عمومی برای تشویق به تایید اصلاحات و سانسور نقطه‌نظرهای مخالف استفاده کرد. با وجود مخالفت‌های جسته و گریخته، ناظران خارجی و داخلی اعلام کرده‌اند انتظار دارند 70 تا 80درصد شرکت‌کنندگان در همه‌پرسی به قانون‌اساسی جدید رای مثبت دهند.
گشایش تدریجی کوبا
به‌گزارش الجزیره، در پیش‌نویس قانون‌اساسی جدید بازار آزاد و مالکیت شخصی به رسمیت شناخته و محدودیت‌هایی برای نقش و دوره ریاست‌جمهوری تعیین شده است. سمت نخست‌وزیری هم به سمت‌های دولتی اضافه می‌شود و مسوولیت تعریف شده برای آن نظارت بر امور روزمره کشور است. در نظام قضایی، پیش‌فرض بر بی‌گناهی گذاشته می‌شود و ممنوعیت تبعیض گسترش می‌یابد. حامیان اصلاحات می‌گویند که این قانون‌اساسی برای کوبای مدرن مناسب است و تحولات در این جزیره از زمان پایان جنگ سرد تاکنون را بازتاب می‌دهد.
کوبا که از تحریم‌های 60ساله ایالات متحده رنج می‌برد و به‌ویژه اخیرا در پی کاهش دسترسی به نفت در پی بحران اقتصادی در ونزوئلا دچار مشکل شده، در سال‌های اخیر درصدد ایجاد ثبات بیشتر در چشم‌انداز بلندمدت اقتصادی خود بر‌آمده است. رائول کاسترو در سال 2010 محدودیت‌های بازار را لغو و به توسعه کسب‌و‌کارهای خصوصی و سرمایه‌‌گذاری خارجی ترغیب کرد. این هفته هم دولت دیاز-کانل از اصلاحات برای امکان سرمایه‌گذاری‌های بیشتر در کارآفرینی از جمله از طریق تولید هنری خبر داده است. قانون‌اساسی جدید در حقیقت همه این تغییرات اخیر را تثبیت می‌کند.
اما منتقدان بر این باورند که این اصلاحات قادر به تغییر در ساختار سیاسی موجود نیست، چراکه در آن به مساله نظام تک‌حزبی و رای‌گیری مستقیم برای انتخاب رییس‌جمهوری پرداخته نشده است. آندرس پرتیرا تاریخ‌نگار کوبایی-امریکایی در واشنگتن گفت رای‌گیری علاوه بر همه‌پرسی بر سر قانون‌اساسی جدید، به‌منزله همه‌پرسی درباره دولت رییس‌جمهوری میگوئل دیاز-کانل است که از سال گذشته روی کار آمده. پرتیرا افزود درصد بالای رای «نه» به مثابه «پیروزی نمادین قابل‌توجه» برای اپوزیسیون کوباست: «حتی در میان حامیان دولت هم بر سر مسیری که باید پیش گرفته شود، تفاوت دیدگاه وجود دارد. اما تا زمانی که سیاست ایالات متحده در قبال کوبا تهاجمی باشد، همه این اختلاف دیدگاه‌ها در پی نیاز به اتحاد در برابر دشمن خارجی، نادیده گرفته می‌شوند.»
