گروه جهان
دولت ونزوئلا سال دشوار 2017 را با تظاهرات گسترده در اعتراض به کمبود مواد غذایی و ناتوانی دولت در واردات اقلام ضروری به پایان رساند و در یکی از ناآرامی‌ها در آستانه سال نو میلادی، زنی باردار به ضرب گلوله نیروهای امنیتی کشته شد. اما باوجود همه سختی‌ها در ونزوئلا در سال گذشته، انتظار می‌رود روند اتفاقات در سال 2018 خیلی بدتر باشد. گزارش‌های جدیدی از موارد متعدد سرقت در مواجهه با کمبود مواد غذایی و کالاهای ضروری منتشر شده است.
نرخ تورم در پایان سال گذشته به 2 هزار و 616 درصد رسید که بالاترین نرخ تورم در جهان بود و انتظار می‌رود امسال نیز افزایش بیشتری داشته باشد. بدتر از همه این است که تولیدات نفت خام ونزوئلا در پی سوءمدیریت و فساد تقریبا به کمترین‌سطح در 3دهه گذشته کاهش یافته که این مساله این کشور امریکای لاتین را از بزرگ‌ترین منبع درآمدش محروم می‌کند و به زجر و ناراحتی مردمش می‌افزاید.
به گزارش فارن‌پالسی، بی‌تفاوت ماندن در مقابل خبرهای فاجعه‌آمیز هر روزه از ونزوئلا دشوار است. به هر حال ونزوئلای زمان چاویسم، جنبشی که توسط هوگو چاوز قدرتمند پایه‌ریزی شده بود، وخیم‌ترین فاجعه قرن را شاهد بود و در 5 سال گذشته انتظار سقوط آن می‌رفت. اما آنچه 2018 را با سال‌های گذشته متفاوت می‌کند، 2 عامل مهم است که پیش‌تر وجود نداشتند: اولی سیاست‌های فعالانه‌تر امریکا در قبال ونزوئلا در دوران ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ است و دومی، تغییر شرایط سیاسی در امریکای‌لاتین.
ترامپ به وضوح نشان داده که با سیاست‌های منفعلانه دولت باراک اوباما در قبال ونزوئلا موافق نیست. در یک سال گذشته واشنگتن تحریم‌ها علیه شخصیت‌های حقیقی ونزوئلایی دخیل در نقض حقوق بشر، فساد، نقض دموکراسی و قاچاق موادمخدر را تشدید کرده است. تا امروز بیش از
30 مقام ونزوئلا ازجمله نیکلاس مادورو رییس‌جمهوری این کشور و معاونش در دوره ترامپ هدف تحریم‌های امریکا قرار گرفته‌اند که 4 مورد از این تحریم‌ها مربوط به همین ماه است. آنچه اهمیت دارد این است که دیگر کشورها همچون کانادا، کلمبیا، اتحادیه اروپا و مکزیک نیز اکنون در تحریم مقامات ونزوئلایی مسیر امریکا را دنبال می‌کنند. به‌علاوه، واشنگتن در ماه آگوست یک‌سری تحریم‌های مهم اقتصادی را علیه دولت مادورو اعلام کرد تا مانع از استقراض ونزوئلا از وام‌دهندگان امریکایی شود و بدین‌ترتیب به یکی از آخرین راه‌کارهای نجات ونزوئلا از بحران آسیب زد. در آن زمان استیون مونشن وزیر خزانه‌داری امریکا در آن زمان گفت: «مادورو دیگر نمی‌تواند از نظام مالی امریکا برای تسهیل غارت اقتصاد ونزوئلا به بهای جان ونزوئلایی‌ها استفاده کند.» تاثیر آن تحریم‌ها امروز در ونزوئلا کاملا مشهود است و دولت مادورو نمی‌تواند از پس نیازهای اساسی کشور بر بیاید. تحول دیگری که قابل توجه است، تحریم‌های اخیر علیه چهار مقام نظامی ونزوئلاست که نشان می‌دهد دولت ترامپ تصمیم‌گرفته فشارها را بر ارتش متمرکز کند. ارتش ونزوئلا در چند سال گذشته با الگو‌برداری از کوبا گستره فعالیت خود را در اقتصاد افزایش داده و مسوولیت‌های بسیاری در اداره نهادهای دولتی متقبل شده است. ارتش ونزوئلا اکنون به صورت مستقیم از فعالیت اقتصادی این کشور سود می‌برد. از این رو، کاشتن تخم نفاق در داخل ارتش ونزوئلا اقدامی هوشمندانه محسوب می‌شود. در حالی که وفاداری مقامات رده بالای ارتش به دولت مادورو از طریق قائل شدن مزیت‌های اقتصادی خریداری شده است، رده‌های متوسط و نیروهای رده پایین در معرض مشکلات اقتصادی گریبان‌گیر عموم مردم، آسیب‌پذیر هستند. گزارش‌ها درباره موارد گسترده نقض اخلاقیات ماه‌هاست که به گوش می‌رسد. آنهایی که نگران سرنوشت خود هستند و از فساد عمومی در دولت خسته شده‌اند احتمالا به مسوولیت خاص خود در قبال قانون اساسی کشور می‌اندیشند. «اکونومیست» نوشت: «نیروهای نظامی هستند که درباره آینده مادورو تصمیم می‌گیرند و مردم به‌طور مستقیم در این زمینه نقشی نخواهند داشت. اگر ارتش حمایت خود را از رژیم کاراکاس دریغ کند، تغییرات به سرعت آشکار می‌شوند. اگر نه، گرسنگی و فشار بر مردم ادامه خواهد داشت.»
در همین حال، تغییر در سیاست‌گذاری‌های امریکا تغییرات گسترده در ماهیت منطقه را در پی داشته است و این تحولات می‌توانند بر سرنوشت چاویسم تاثیر بگذارند. برای مادورو، تکیه کردن به دولت‌های دوست برای فراهم‌کردن پوشش دیپلماتیک لازم برای ادامه استبداد، به دلیل تغییرات در حال وقوع سیاسی در منطقه و حرکت امریکای لاتین به سمت رهبری عمل‌گرایانه و تجارت دوست، سخت‌تر می‌شود. این روند که با ریاست‌جمهوری موریسیو ماکری در انتخابات 2015 آرژانتین، پیروزی پدرو پابلو کوژینسکی در انتخابات 2016 در پرو و پیروزی مجدد سباستین پینرا در انتخابات اخیر شیلی همراه بود، رای‌دهندگان نشان دادند که خواستار روی کار آمدن رهبرانی هستند که هیچ سنخیتی با پروژه‌های ایدئولوژیکی مشابه چاویسم ندارند. انتظار می‌رود در 6 انتخابات پیش رو در برزیل، کلمبیا، کاستاریکا، مکزیک و پاراگوئه در سال 2018 نیز نتیجه مشابهی حاصل شود.
مساله مهم این است که تغییر شرایط از محکومیت زبانی استبداد در ونزوئلا به اعمال تحریم‌های مالی و انزوای دیپلماتیک، همچنان ادامه خواهد داشت. به‌طور قطع اعمال فشارها در از بین بردن مشروعیت دولتی که برای قانون اساسی هیچ ارزشی قائل نمی‌شود، نقش کلیدی خواهد داشت و در عین حال هزینه‌های اقتصادی را برای رژیم مادورو افزایش می‌دهد. با توجه به قابلیت دوام آوردن چاویسم در زیر فشار، پیش‌بینی نتیجه نهایی دشوار است؛ اما آنچه در سال 2018 به‌طور قطع قابل مشاهده خواهد بود این است که شرایط در ونزوئلا وخیم‌تر می‌شود، دولت درآمدهای کمتری خواهد داشت و تعداد دوستان مادورو در منطقه کمتر خواهد شد. معلوم نیست که ونزوئلا امسال شاهد انتخابات ریاست‌جمهوری باشد، اما این مساله احتمالا اهمیت چندانی نخواهد داشت چرا که دوره چاویسم در نهایت به سر آمده است.
