قاچاق کالا از نمونه پدیده‌هایی است که در طول سالیان و دهه‌های گذشته، خسارات بسیاری را به اقتصاد کشور تحمیل کرده است. البته نباید این واقعیت را نیز نادیده انگاشت که با وجود آثار و پیامد‌های مخرب قاچاق کالا در سالیان اخیر، تلاش‌های بسیاری برای مقابله و مبارزه با قاچاق عملیاتی شده و توفیقات بسیاری نیز در این خصوص حاصل شده، اما برای جامعه و کشوری که سودای پیشرفت و توسعه اقتصادی را در سر می‌پروراند، وضع موجود (از حیث قاچاق کالا) رضایت بخش به نظر نمی‌رسد و انتظار می‌رود با اتخاذ تدابیر هوشمندانه، میزان قاچاق کالا در کشور، به حداقل ممکن کاهش یابد.
قاچاق، آفتی که بدنه تولیدی کشور را
به نابودی می‌کشد
صادق خزایی، یکی از فعالان عرضه صنعتی و در تشریح ابعاد و زوایای پیدا و پنهان پدیده شوم قاچاق برای نظام تولیدی کشور اظهار کرد: بار‌ها این واقعیت به گوش رسیده که به واسطه ورود هر کالا و محصول قاچاق در داخل کشور به همان میزان، فرصت‌های شغلی و بُنیه و توان تولیدی کشور دچار خسران و نارسایی خواهد شد. وی افزود: واردات غیرقانونی کالا یا همان محصولات قاچاق به این معنا است که نیاز داخلی کشور و تقاضای موجود در بازار از طریق محصولات و اقلام خارجی تامین شود و بالتبع در چنین شرایطی، تولید داخلی دچار ضعف خواهد شد و تحت الشعاع اقلام و محصولات خارجی قرار خواهد گرفت. این فعال صنعتی و تولیدی در ادامه بیان کرد: این یک امر طبیعی است که تامین کالا و محصول مورد نیاز جامعه در هر بخش و عرصه‌ای از محل تولید داخلی، چرخ رونق تولید داخلی را به حرکت در می‌آورد و حرکت آن را با سرعت و شتاب فزاینده‌تری همراه می‌سازد. خزایی گفت: در چنین شرایطی، نیاز به نیروی انسانی برای فعالیت در عرصه تولیدی مضاعف خواهد شد و بخش قابل توجهی از متقاضیان و جویندگان کار و اشتغال قادر خواهند بود با جذب در مراکز تولیدی و صنعتی به ایفای نقش مبادرت ورزند. وی افزود: به تعبیری دقیق‌تر، تحقق شعار سال و دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده در خصوص رونق تولیدی، مستلزم مقابله و مبارزه با قاچاق کالا خواهد بود، در غیر این‌صورت با عرضه کالا‌ها و محصولات خارجی در بازار که نمونه مشابه داخلی آن وجود دارد، نظام تولیدی کشور با چالش‌های عدیده‌ای مواجه می‌شود، چالش‌هایی که قطع به یقین به مثابه آفتی برای نظام تولیدی کشور به شمار می‌رود و در چنین شرایطی، تحقق شعار سال و تامین منویات مقام معظم رهبری در این خصوص، با مانع و نارسایی مواجه خواهد شد.
اولویت برخورد با قاچاقچیانی باشد
که با کانتینر اقدام به واردات غیرقانونی می‌کنند
چندی پیش، ناصر موسوی لارگانی، نایب‌رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی در ارتباط با نقش مخرب قاچاق بر اقتصاد و لزوم مقابله حداکثری با آن، اظهارکرد: مقام معظم رهبری همواره بر موضوع جلوگیری از واردات بی‌رویه و همچنین مبارزه با قاچاق تاکیداتی ویژه داشته‌اند و در صورت اجرای سیاست‌های مقتضی در این راستا بطور قطع رونق تولید نیز به نحو شایسته‌ای محقق خواهد شد. به زعم وی، در صورت رونق تولید، بستر برای اشتغالزایی نیز فراهم خواهد شد (و به واقع با رونق تولید، توفیقات اقتصادی متعددی در بخش‌های گوناگون حاصل می‌شود) . لارگانی می‌گوید: در این میان، اولویت‌گذاری در برخورد با قاچاقچیان کالا‌ها امری مهم و ضروری است و باید اقدامات سلبی و برخورد‌های مقتصی به نحوی انجام پذیرد که مقابله و مبارزه اصلی بر افراد و گروه‌هایی متمرکز شود که در اوزان سنگین و با حجم‌هایی بالا و با کانتینر به واردات کالا‌ها و محصولات خارجی بصورت غیرقانونی اقدام می‌کند.
توجه به ویژگی‌های جغرافیایی، عنصر مهم در مقابله با قاچاق
برای برخورد مطلوب و موثر با قاچاق کالا باید پیش نیاز‌ها و الزامات آن نیز تامین شود، در غیر این صورت با غفلت و کم توجهی به مولفه‌های اثرگذار در این بخش، حصول توفیق حداکثری در این امر (مقابله با قاچاق) ناممکن یا سخت و دشوار خواهد بود. کشور ایران از نمونه حوزه‌های جغرافیایی در جهان به شمار می‌رود که به نسبت دیگر کشورها، با شدت هر چه بیشتری با این پدیده منحوس و نامبارک مواجه است و به تعبیر صحیح‌تر در بسیاری از جوامع و کشور‌های جهان، اساسا پدیده قاچاق، محلی از اعراب ندارد.وسعت جغرافیایی ایران با بیش از یک میلیون و ۶۴۸ هزار کیلومتر مربع باعث شده تا شاهد عرصه‌ای وسیع و فراخ در ایران، از حیث جغرافیایی باشیم و بالتبع در چنین وسعتی، تمرکز بر مبادی ورودی و شهر‌ها و مناطق مرزی از اهمیت افزون‌تری برخوردار است، زیرا اساسا کالا‌ها و محصولات قاچاق با عبور از مرز‌های کشور در بازار این مرز و بوم عرضه می‌شوند. افزایش سطح نظارت‌ها در مناطق و گمرکات کشور، تعبیه تجهیزات نظارتی و کنترلی همچون دستگاه‌های ایکس ری برای بالا بردن دقت نظارت و تسریع فرآیند کنترل، از دیگر ضروریاتی است که در کاهش ورودی کالای قاچاق و افزایش ضریب مقابله و مبارزه با این پدیده، نقشی مهم و تعیین‌کننده ایفا می‌کند. پیرو اهمیت و توجه به ویژگی‌های جغرافیایی استان‌ها و شهر‌های ایران در برخورد و مقابله با قاچاق کالا، چندی پیش، عبدالمحمد زاهدی، استاندار قزوین در جلسه کمیسیون برنامه‌ریزی، هماهنگی و نظارت بر مبارزه با قاچاق کالا و ارز استان که در استانداری قزوین برگزار شد، بیان کرد: قزوین اگرچه در قالب استان‌های مرزی قرار نمی‌گیرد، اما از وجهی دیگر در مسیر قاچاق کالا قرار دارد. میزان تعدد و تکثر انبارها و سوله‌های مستقر در شهرستان‌ها و استان‌های کشور از دیگر مولفه‌های اثرگذار در پیچیدگی مقابله با این پدیده و افزایش یا کاهش قاچاق کالا به شمار می‌رود. استاندار قزوین در این خصوص، در جلسه مذکور تصریح کرد: بنای ما مانع‌تراشی در مسیر فعالیت عادی و طبیعی انبارها و بُنکداران در سطح استان قزوین نیست، ولی باید از تعداد انبارها و میزان کالا‌های موجود در استان مطلع باشیم تا در مواقع مقتضی با سرعت و شتاب هر چه بیشتری تصمیم‌گیری و اقدام کنیم. غرب استان تهران نیز از نمونه حوزه‌های جغرافیایی به شمار می‌رود که تعداد سوله‌ها و انبار‌های مستقر در آن نسبتا بالا به نظر می‌رسد و به واسطه همین ویژگی، موضوع مبارزه با قاچاق کالا در این حوزه را از همیت بسزایی برخوردارکرده است. البته برای کنترل و نظارت بر انبارها، از سوی دستگاه‌های ذی‌ربط، سامانه‌هایی نیز تعریف و طراحی شده‌اند که به واسطه آن نظارت و کنترل بر انبارها و سوله‌ها، تسهیل می‌شود.
از لزوم همسویی دستگاه‌ها تا فرهنگ‌سازی در مبارزه با قاچاق
همسویی و همگرایی دستگاه‌های ذی‌ربط یکی دیگر از ضروریات مقابله و مبارزه با قاچاق کالا به شمار می‌رود در غیر این صورت بخش قابل توجهی از وقت، هزینه و انرژی نیرو‌ها و دستگاه‌های مربوطه را مصروف مواردی می‌سازد که تمرکز و دقت نظارت در این حوزه (مقابله با قاچاق) در حوزه مسوولیتی نهاد‌های ذی ربط تضعیف خواهد شد.
بدون تردید هر آنچه قوای سه گانه در این حوزه هماهنگ‌تر عمل کند، به همان میزان، توفیقات در بخش مبارزه و مقابله با قاچاق کالا افزون‌تر خواهد شد. محمد رضا مصلحی، یکی از اعضای اتاق بازرگانی ضمن اشاره به اهمیت تدابیر نظارتی و کنترلی در برخورد و مقابله با پدیده قاچاق اظهار کرد: مهم‌ترین مولفه در برخورد با این پدیده شوم را باید در فرهنگ‌سازی و نگاه و نگرش جامعه مصرف‌کننده نسبت به خرید کالای ایرانی جست‌وجو کرد. وی افزود: هیچ تردیدی وجود ندارد که میزان واردات کالای قاچاق در کشور، معلول و تابعی از میزان تقاضای موجود در بازار است و در صورت توجه و تمرکز فزاینده‌تر جامعه مصرف‌کننده داخلی به کالا‌ها و محصولات داخلی، میزان تقاضا برای خرید محصولات و اقلام قاچاق کاهش می‌یابد و در چنین شرایطی حتی در صورت عبور صد‌ها هزار تن کالا و محصول قاچاق از مبادی ورودی کشور به بازار‌های داخلی، تقاضایی برای خرید و تهیه آن وجود نخواهد داشت و در چنین شرایطی، واردکننده یا به تعبیر صحیح‌تر، قاچاقچیانی که به‌صورت غیرقانونی به واردات کالا‌های خارجی مبادرت می‌ورزند با شکست و خسارت مواجه خواهند شد و قطعا به تکرار چنین پدیده شومی اقدام نخواهند کرد.مصلحی یادآور شد: بدون تردید، آموزش، اطلاع‌رسانی و آگاهی بخشی نقش موثری در فرهنگ‌سازی در راستای توجه و عنایت به کالا‌های ایرانی ایفاء می‌کند و با نگاه ملی و فراگیر عمومی جامعه به تولیدات داخلی، میزان کالای قاچاق و میزان هزینه کرد برای مقابله و مبارزه با این پدیده شوم که رونق تولید را به چالش می‌کشد، به حداقل ممکن کاهش پیدا خواهد کرد.
