کارشناسان و فعالان اقتصادی عقدیه دارند که افزایش قیمت دلار نیمایی و موضوع بودجه سال آتی و تعیین نرخ‌ها می‌تواند تاثیر بسزایی در بورس و روند معاملات داشته باشد. فاصله قیمت بین دلار نیمایی و آزاد برای بورس بسیار مهم است چرا که در برخی روزها فاصله قیمتی دلار بازار آزاد و نیمایی به محدوده 10 هزار تومان رسیده بود و این تفاوت قیمت شدید در بلندمدت سیگنال منفی برای بازار سرمایه است. از سوی دیگر قیمت دلار نیمایی روند افزایشی را به صورت آرام شروع کرده که عدم تعیین قیمت و روند صعودی ادامه‌دار ممکن است به بورس آسیب بزند. مساله مهم تعیین قیمت دلار در بودجه است که می‌تواند روند معاملات بورس را تغییر دهد.
از سوی دیگر وضعیت گاز نیز می‌تواند تاثیر مهمی داشته باشد چرا که هر سال صنایع با قطعی گاز مواجه‌اند. به همین واسطه بازار سرمایه نیز زیان می‌کند یعنی میزان تولید صنایع کاهش می‌یابد و این کمبود محصول قیمت آن را بالا میبرد این افزایش قیمت به بورس هم می‌رسد؛ اما نکته اساسی اینجاست که این افزایش قیمت در بورس به واسطه ارزندگی نیست و به واسطه کمبود محصول است. در نتیجه این افزایش قیمت به ماهیت بورس آسیب وارد می‌کند. از سوی دیگر نرخ گاز صنایع نیز برای بورس مهم است و می‌تواند روی قیمت پایانی محصول و وضعیت آن در بورس تاثیر بگذارد.
مجید عشقی؛ رییس سازمان بورس در پاسخ به سوالی در خصوص وضعیت بازار سرمایه در لایحه بودجه گفت: از ابتدای کار تدوین لایحه بودجه سال آینده پیشنهادات بورسی مطرح و بندهای لازم نیز در نظر گرفته شده است. مجلس شورای اسلامی هم قول همکاری داده و امیدواریم لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ بهتر از سال ۱۴۰۱ باشد. در لایحه بودجه سال آینده در حوزه انرژی شرکت‌ها افزایش قیمت نخواهیم داشت.
عشقی با اشاره به فعالیت حقوقی‌ها در بازار اظهار کرد: جلسه به حقوقی‌ها به صورت مستمر ادامه دارد. عمده معاملات حقوقی‌ها بلوکی است و خرید و فروش آنها به صورت مستمر رصد می‌شود.
در سوی دیگر در گزارش رسانه‌ها آمده است که «انتشار جزییات بودجه در نیمه دوم هر سال با خبرسازی‌های زیادی همراه است. در روزهای اخیر نیز با تغییر روند شاخص بورس، یک چشم فعالان بازار به نرخ دلار و کامودیتی‌ها و چشم دیگر به خبر‌هایی است که از بودجه سال ۱۴۰۲ منتشر می‌شود. تحلیلگران بازار سرمایه پیش‌بینی می‌کنند که جزییات لایحه بودجه تاثیر زیادی بر روند صنایع در ماه‌های آتی خواهد داشت.
بودجه دولت هر سال توسط سازمان برنامه و بودجه کشور، تهیه و تنظیم می‌شود و دولت موظف است تا ۱۵ آذر ماه لایحه بودجه را به مجلس تسلیم کند. در روزهای اخیر و با نزدیک شدن به موعد تقدیم لایحه بودجه، مسعود میرکاظمی رییس سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد دولت در بودجه ۱۴۰۲ هیچ برنامه‌ای برای افزایش قیمت حامل‌های انرژی ندارد و افزایش ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی منابع هدفمندی یارانه‌ها با توجه به عدم افزایش قیمت حامل‌های انرژی در سال جاری و سال آینده، موهوم است و عدم تحقق اهداف را به دنبال خواهد داشت.
نمایندگان مجلس نیز تاکید کردند که پیش از ابلاغ لایحه بودجه، قانون برنامه هفتم توسعه تهیه و ابلاغ شود. میرکاظمی اعلام کرد پیش‌نویس بودجه هفته آینده برای بررسی و تصویب به دولت ارسال می‌شود. او در سخنان خود به این نکته اشاره کرد که طبق قانون، تا ۱۵ آبان ماه بودجه شرکت‌های دولتی به مجلس تحویل داده شده است.
گمانه‌زنی درباره میزان افزایش حقوق کارمندان
در این میان ارقام پیشنهادی سازمان برنامه و بودجه نیز منتشر شد که گمانه‌زنی‌های زیادی را به دنبال داشت. در این ارقام پیشنهادی صادرات نفت ۲/۱ میلیون بشکه در روز با قیمت ۷۰ دلار و با نرخ تسعیر ارز برمبنای ETS اعلام شده که در سال جاری با قیمت ۶۰ دلار بوده و نرخ ETS نیز در سال جاری ۲۳ هزار تومان است اما برای سال آینده ۲۶ هزار تومان پیشنهاد شده است.
متوسط افزایش حقوق کارمندان ۲۰ درصد پیشنهاد شده و بودجه عمرانی نیز که در سال جاری ۵۱۹ هزار میلیارد تومان بود، برای سال آینده با کاهش شدیدی به ۲۸۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. این ارقام پیشنهادی و خبر عدم رشد قیمت حامل‌های انرژی باعث شده تا فعالان بازار بیش از پیش چشم به تاثیرات احتمالی بودجه سال آینده بر بازار سرمایه داشته باشند.
لایحه بودجه چه تاثیراتی بر بازار سهام دارد؟
در لایحه بودجه علاوه بر پیش‌بینی هزینه‌ها و درآمد‌های دولت و طرح‌های دولتی، عناوینی مثل نرخ تعرفه‌های اعمالی بر کالا‌های وارداتی، نرخ مالیات بر کسب‌و‌کار، بودجه عمرانی و مسائل متعدد دیگری مطرح می‌شوند که می‌توانند باعث ایجاد تغییرات مهمی در سودآوری شرکت‌های بورسی شوند. هر ساله در بودجه کشور، قیمت فروش نفت به پالایشگاه‌ها اعلام می‌شود که معمولا ۹۵ درصد قیمت فوب ناحیه خلیج‌فارس است. در صورتی که این مقدار کمتر شود، تاثیرات مثبتی بر سودآوری پالایشی‌ها خواهد داشت. قیمت فروش خوراک پتروشیمی‌ها به خصوص نرخ خوراک گاز طبیعی که هر سال در بودجه تصویب می‌شود، بر هزینه‌های شرکت‌های پتروشیمی تاثیر خواهد گذاشت که با نرخ تصویب قیمت دلار در بودجه مشخص می‌شود.شرکت‌های استخراج کانه‌های فلزی به دلیل انتفاع از حق بهره‌برداری از منابع طبیعی موظف هستند هر ساله بخشی از فروش خود را به خزانه‌داری کشور واریز کنند که با تغییر این میزان، سودآوری این شرکت‌ها به‌شدت تحت تاثیر قرار خواهد گرفت.
نرخ مالیات در بودجه
نرخ مالیات‌ها در بودجه برای صنایع مختلف ممکن است هر سال تغییر داشته باشد. این تغییر نرخ مالیات نیز می‌تواند برای صنایع تغییرات شدیدی را در سودآوری آنها ایجاد کند. بخشی از بودجه دولت هر ساله به عمران و آبادی کشور اختصاص می‌یابد که افزایش این میزان نیز می‌تواند باعث رشد فروش شرکت‌های سیمانی و فولادی شود و حتی تاثیراتی را بر صنعت انبوه‌سازی دارد.
علاوه بر این موارد، انتشار جزییات لایحه بودجه می‌تواند باعث پیش‌بینی بهتر متغیر‌های اقتصاد کلان مثل تورم یا رشد اقتصادی شود که خود بر تصمیمات فعالان بازار در خصوص محل سرمایه‌گذاری اثرگذار است. اوراق بدهی نیز که هر ساله با توجه به مصوبات لایحه بودجه منتشر می‌شود تاثیرات زیادی بر تورم و شرایط اقتصادی کشور دارد. میزان مصوب انتشار این اوراق برای سال آینده نیز از بخش‌های مهم لایحه بودجه به شمار می‌رود که تاثیر بالایی بر بازار بورس نیز خواهد داشت.
بورس زیر سایه خبرهای سیاسی
بورس را می‌توان بازاری تاثیرپذیر از اخبار سیاسی و اقتصادی دانست. به واسطه وجود اخبار سیاسی و اقتصادی و حتی اجتماعی، بورس تهران می‌تواند تغییرات و نوسان زیادی را تجربه کند. این روزها همه بازارها خصوصا نرخ دلار روند افزایشی به خود گرفته و شاخص کل بازار نیز پله‌پله بالا می‌رود. در ایران همواره آنچه اتفاق می‌افتد با آنچه از آمار و اعداد منتشر می‌شود متفاوت است. بنابراین به نظر نمی‌رسد که سیاست سرکوب نرخ ارز با ادعای وجود منابع ارزی بیش از نیاز مفید واقع شود، زیرا این فنر آنچنان فشرده است که میل به آزاد شدن دارد.
اقتصاددانان معتقدند که با توجه به افزایش دلار آزاد و به تبع آن دلار نیما، بحث بودجه و نرخ آن در ۱۴۰۲ بسیار مهم و حیاتی است. بنابراین باید توجه داشت که اگر در بودجه ۱۴۰۲ چندین نرخ ارز تعریف شود و گپ قیمتی دلار نیما و آزاد بالا باشد، شرایط مطلوبی برای بازار سرمایه رقم نخواهد خورد.
همچنین در حال حاضر شرایط حاکم بر اقتصاد و از طرفی گپ قیمتی بالای دلار نیما و آزاد موجب شده تا فعالان بازارهای مالی به این باور برسند که شرایط برای کاهش گپ قیمتی فراهم بوده و بازار سرمایه می‌تواند تحلیل‌های خود را با دلار نیمای بالاتر به‌روزرسانی کند. اگر گپ قیمتی نیما و آزاد همچنان بالا بماند و حتی شروع به رشد بیشتر کند، صادر‌کنندگان تمایلی به فروش ارز در سامانه نیما نخواهند داشت. این موضوع خود بانک مرکزی را با چالش کمبود ارز روبرو می‌کند. همین موضوع موجب شده تا تحلیلگران شرایط را برای نزدیک شدن دلار نیما و آزاد مطلوب ارزیابی کنند.
این روزها با توجه به ارزنده بودن قیمت سهام در بازار سرمایه و رشد سایر بازارهای موازی، فعالان این حوزه ریسک سرمایه‌گذاری در بازار سهام را پذیرفته و عملگرا بودن را به نظاره‌گر بودن ترجیح داده‌اند. با این حال انتشار لایحه بودجه که در آینده‌ای نزدیک اتفاق خواهد افتاد می‌تواند باعث شکست روند صعودی بازار سهام شود یا باعث حمایت از بازار و صنایع خاصی باشد.
