گروه بانک و بیمه | محسن شمشیری|
به دنبال گشایش بازار ثانویه ارز و نرخ توافق شده دلار 8هزار تومانی بین صادرکنندگان و واردکنندگان، که برخی هم آن را 3257 تومان اعلام کرده‌اند، بازار سکه و طلا نسبت به این تحولات واکنش نشان داد و قیمت سکه طرح جدید با کاهش 56هزار تومانی به رقم ۲ میلیون و ۸۳۱ هزار تومان به فروش رسید.
به گزارش «تعادل» کارشناسان با واکنش مثبت نسبت به این نرخ 8 هزار تومانی معتقدند که این نرخ پایین‌تر از نرخ‌های حاشیه بازار است که در هفته‌های اخیر تا 9 هزار تومان نیز اعلام شده بود و در نتیجه ادامه این نرخ که نزدیک به حاشیه بازار است، می‌تواند باعث تشویق صادرکنندگان به عرضه بیشتر ارز به بازار ثانویه شده و در عین حال به ثبات نرخ در یک نرخ منطقی و معقول نزدیک به بازار کمک کند و در نتیجه باعث کاهش حباب بازار سکه خواهد شد.
در این راستا آغاز به کار بازار ثانویه سیگنال مثبتی به بازار ارز داده و موجب شد تا ثبات نسبی بر بازار حکمفرما شود. در حال حاضر بازار ثانویه فقط برای صادرکنندگان و وارکنندگان و گروه کالایی ردیف ۳ است و قرار شده که صادرکنندگان با واردکنندگان بر سر این نرخ به توافق برسند، بدون اینکه دولت در نرخ‌گذاری دخالتی داشته باشد. اما این نرخ بر سایر بازار کالاهای مختلف اثرگذاشته و روی بازار سکه و طلا نیز اثر مثبت خواهد گذاشت و باعث ثبات این بازار می‌شود. همچنین برخی صاحب‌نظران معتقدند که این تجربه در صورتی که استمرار داشته باشد، می‌تواند شمول بازار ثانویه را به سایر صادرات غیرنفتی گسترش دهد و در نتیجه باعث ثبات بیشتر، عرضه بیشتر ارز، نرخ‌های منطقی و کاهش التهاب بازار شود. همچنین به تدریج صرافی‌ها نیز وارد بازار شده و تعادل و روند طبیعی بازار را شاهد خواهیم بود.
عدم حضور ارز مسافرتی
از سوی دیگر نقص بزرگ بازار ثانویه، عدم تامین ارز بخش خدمات مانند مسافرت، حمل و نقل و بیمه و... است که هنوز وارد بازار ثانویه نشده و دولت برای ارز مسافرتی فعلا تمهیدات مناسبی را در نظر نگرفته است.
ورود صرافی‌ها به بازار خدمات
قرار است که دوباره صرافی‌ها ارز بخش خدماتی را تامین کنند و فعالیت آنها به رسمیت شناخته شود که قطعا سبب می‌شود تا ثبات به بازار بازگردد. به دنبال این تحولات هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم با ۳۰هزار تومان افت قیمت نسبت به روز یک‌شنبه به ارزش ۲ میلیون و ۶۵۴ هزار تومان داد و ستد شد. نیم سکه بهار آزادی با ۵ هزار تومان افت یک میلیون و ۳۸۳ هزار تومان و هر قطعه ربع بهار آزادی نیز با ۵ هزار تومان کاهش به ارزش ۷۱۷ هزار تومان، سکه گرمی بدون تغییر قیمت ۳۹۶ هزار تومان هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز با افت یک هزار و ۵۰۰ تومانی به ارزش ۲۳۳ هزار و ۵۰۰ تومان فروخته شد. در بازار ارز رسمی نیز هر دلار امریکا با ۸ تومان رشد نسبت به روز یک‌شنبه ۴ هزار و ۳۰۱ تومان قیمت خورد. همچنین هر یورو با ۱۰ تومان افزایش نسبت به روز یک‌شنبه ۵ هزار و ۵۶ تومان و هر پوند نیز با ۶ تومان کاهش ۵ هزار و ۷۰۰ تومان ارزش‌گذاری شد. دلار در سال جاری و بعد از ادامه نوسانات بازار ارز از سال گذشته در فروردین ماه دچار تغییراتی در سیاست‌گذاری معاملاتی شده بود، به‌طوری که دولت به یک‌باره تصمیم گرفت قیمت بازار آزاد که تا ۶۰۰۰ تومان پیش رفته بود و نرخی که در مرکز مبادلات ارزی به ۳۸۰۰ تومان می‌رسید را حذف و فقط یک نرخ برای آن اعلام کند. ۴۲۰۰ تومان نرخی بود که معاون اول رییس‌جمهور تاکید داشت غیر از آن را دولت به رسمیت نشناخته و معاملات با هر نرخی به جز آن برای دلار ممنوع و قاچاق است.
در حالی در ابتدای امر یعنی از ۲۱ فروردین ماه امسال با اجرایی شدن این سیاست، برخی مقامات مسوول تاکید داشتند که قیمت ۴۲۰۰ تومان برای دلار حداقل تا 6ماه بدون تغییر باقی خواهد ماند که فقط 40 روز دوام داشت و از ۳۰ اردیبهشت ماه یعنی حدود ۴۰ روز بعد از اینکه دلار فقط ۴۲۰۰ تومان روزانه قیمت می‌خورد، افزایش آن شروع شد و در فاصله ۵۰ روز گذشته حدود ۱۰۰ تومان به آن اضافه شده است. البته رییس کل بانک مرکزی به صراحت اعلام کرده بود که این نرخ می‌تواند با توجه به شرایط بازار و تقاضا دچار نوسان قیمتی شود و همین طور هم شد.
با قیمت‌گذاری بانک مرکزی دلار ۴۲۰۰ تومانی از این پس ۴۳۰۰ و احتمالا بالاتر قیمت خواهد خورد و این نرخ مرجع آن است، یعنی قیمتی که صادرکننده و واردکننده می‌توانند دلار خود را عرضه یا خریداری کند، متفاوت خواهد بود. این در حالی است که معاملات در سامانه نیما (سامانه نظام یکپارچه ارزی) و همچنین هر گونه معامله دیگر برای ارز نیز از جمله تقاضای ارز مسافرتی، دانشجویی، درمانی و... نیز از کانال بانک‌ها انجام می‌شود. بنابراین نرخ مرجع دلار برای صادرکننده یا فروشنده ارز، کمتر و برای خریدار بیشتر از این نرخ تعیین می‌شود. بر این اساس امروز که دلار ۴۳۰۱ تومان قیمت خورده است، بانک دلار را حدود ۴۲۷۹ تومان خریداری و ۴۳۲۲ تومان به متقاضی می‌فروشد. افزایش نرخ دلار دولتی در حالی ادامه‌دار شده که اخیرا ارز ناشی از ۲۰ درصد صادرات غیر نفتی نیز به معاملات سامانه نیما اضافه شده است، اما قیمت‌گذاری آن با نرخ ۴۲۰۰ یا ۴۳۰۰ تومان فعلی متفاوت بوده و به‌طور توافقی انجام می‌شود اما تاکنون هیچ اعلام شفافی در رابطه با قیمت ارز عرضه شده این صادرات انجام نشده است. همچنین در کنار این دو نرخ در بازار آزاد نیز معاملات هر چند به‌طور غیر شفاف انجام می‌شود و نرخ فعلی دلار به ۸۰۰۰ تومان و بالاتر می‌رسد. بر این اساس اختلاف حدود ۴۰۰۰ تومانی بین دو نرخ رسمی و غیررسمی مشهود است.
تحویل سکه‌های پیش‌فروشی طبق برنامه
از سوی دیگر علیرضا رواقی اردبیلی رییس اداره کل خزانه بانک ملی تاکید کرد: سکه‌های پیش فروش شده و ارزهای سپرده‌گذاری شده نزد این بانک به صورت تعهد شده در حال تحویل به مشتریان است و بر اساس برنامه از پیش اعلام شده انجام می‌شود و نگرانی خاصی وجود ندارد. وی همچنین با بیان اینکه بازپرداخت اصل و سود سپرده‌های ارزی با همان ارز تحویل شده به بانک را تضمین کرده است، افزود: سپرده‌گذاران به صورت روزانه در حال مراجعه به شعب هستند و شواهد کاملا نشان‌دهنده این است که بانک به تعهدات خود پایبند است.
تعیین نرخ توافقی ارز
پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که با افزایش عرضه ارز، روند نرخ به زودی کاهشی خواهد شد. در حال حاضر بازار ثانویه ارز از محل ۲۰ درصد صادرات کالاهای غیرنفتی که عمدتا شامل بخش خصوصی و اقلام خرد است، تامین می‌شود. واردکننده با صادرکننده با توافق روی نرخ را در سامانه جامع تجارت ثبت می‌کنند و در مرحله بعدی واردکننده با مراجعه به بانک گواهی ثبت آماری خود را می‌گیرد و سپس با مراجعه به صادرکننده مربوط، توافق نهایی خود را انجام می‌دهد؛ این توافق هم در سامانه جامع تجارت ثبت و عملیاتی می‌شود.
در بازار ثانویه ارز به صورت فیزیکی تحویل نمی‌شود؛ بلکه از حساب‌های صادرکننده به مقصدی که واردکننده برای واردات کالا نیاز دارد پرداخت می‌شود. در همین حال مدیرکل سیاست‌ها و مقررات ارزی بانک مرکزی از آغاز به کار بازار ثانویه ارز از روز سه‌شنبه خبر داد. مهدی کسرایی‌پور مدیرکل سیاست‌ها و مقررات ارزی بانک مرکزی در این زمینه گفت: با انجام معاملات مربوط به ۲۰درصد صادرات غیرنفتی و اختصاص ارز آن به واردات کالاهای مصرفی در سامانه نیما، به‌طور خودکار اطلاعات مربوط به نرخ توافق شده مبادله ارز در سامانه اطلاعات بانک مرکزی موسوم به سنا قابل دسترس خواهد بود. وی درباره ساز و کار تعیین نرخ و مبادله ارز در بازار ثانویه گفت: صادرکنندگان می‌توانند ارز حاصل از ۲۰ درصد صادرات غیر نفتی را با واردکنندگان کالاهای دسته سوم مبادله کنند. مدیرکل سیاست‌ها و مقررات ارزی بانک مرکزی گفت: دو طرف می‌توانند هم از سامانه‌های تجارت وزارت صنعت، معدن و تجارت استفاده کنند که در این صورت ارز و ریال و امتیاز واردات صادرکننده مورد مبادله قرار می‌گیرد یا اینکه این امکان در سامانه نیما نیز وجود دارد که این بخش از صادرکنندگان بتوانند ارز خود را در سامانه نیما به نرخ رقابتی که به صورت عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، بفروشند. صرافی‌ها نیز به عنوان واسطه بین واردکننده و صادرکننده عمل می‌کنند و برای نرخ توافقی بازار ثانویه سقفی تعیین نشده است.
در همین حال رییس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: گزارش راهکارها توسط مجلس به دولت ارائه شد و مسوولان دولتی نیز روی آن نظر دارند و رئوس آن در جلسه شورای هماهنگی اقتصادی قوا نهایی می‌شود. محمدرضا پورابراهیمی با بیان اینکه کمیته ضد تحریم در دولت و مجلس تشکیل شده است، گفت: اگر دولت در اقتصاد پای کار بیاید، همه ظرفیت‌ها در کنار آنها خواهد بود به شرط آنکه اراده خود را در ماموریت‌ها نشان دهد. رییس کمیسیون اقتصادی مجلس در خصوص مدیریت نقدینگی که آسیب به بازارهای طلا و سکه و ارز زده است، بیان داشت: اصلی‌ترین بحث به ساماندهی ترازنامه نظام بانکی بر می‌گردد و پس از آن روش‌های جذب نقدینگی است که باید بتوانیم آن را به سمت اقتصاد مولد، تولید و اشتغال هدایت کنیم. اینکه مجموعه‌یی از اقدامات در نظام بانکی و اجرایی صورت می‌گیرد و پیامد آن، اتفاقات را هدایت کند. گزارش راهکارها توسط مجلس به دولت ارائه شد و مسوولان دولتی نیز روی آن نظر دارند و رئوس آن در جلسه شورای هماهنگی اقتصادی قوا نهایی می‌شود. همچنین شاید موضوع تحریم‌ها و شوک ارزی برای اقتصاد ایران شرایطی را فراهم کند که همزمان با کارهای کوتاه‌مدت و میان‌مدت، کارهای پایه‌یی و اساسی انجام دهیم. به گفته رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، شوک ارزی در اقتصاد ایران فرصتی استثنایی برای رونق تولید کشور است به شرطی که مسوولان پای کار باشند. اکنون چینی‌ها اقدام به کاهش ارزش پول ملی خود در مقابل دلار کردند تا صادرات افزایش و واردات کاهش یابد. این نماینده مجلس در پاسخ به این سوال که چرا اشراف اطلاعاتی به حساب‌های بانکی وجود ندارد که شاهد خرید ۲ تن سکه از یک نفر در بازار هستیم، بیان داشت: در بخش ارز هم که چندین میلیارد دلار وارد بازار شد شبیه به خبر خرید سکه اتفاق افتاده است به دلیل اینکه آمار و اطلاعات دقیق نداریم در این بازار هم وضعیت همین است. باید مجموعه از اطلاعات و ضوابط وضع می‌شد که نشان از ضعف در بانک مرکزی است. عرضه ارز و سکه بدون ضابطه همین می‌شود که منابع از دست می‌رود و مقابله هم نمی‌توان کرد.
