«بودجه ایران به نفت وابستگی شدیدی دارد» این را همه می‌دانیم. اما مرز به مخاطره افتادن این بودجه اکنون آنقدر نزدیک شده که سخنگوی دولت از«کاهش سقف بودجه درصورت ادامه روند کاهش قیمت نفت خام» سخن می‌گوید. صندوق بین‌المللی پول در گزارشی از نیاز ایران به قیمت 130دلار برای نفت برای رسیدن به تعادل در اقتصاد می‌گوید. اما اعتقاد مسوولان چیست؟ درحالی که در روزهای گذشته برخی از مسوولان رده بالای وزارت نفت از «عدم نگرانی» برای ادامه‌دار شدن سقوط قیمت‌ها سخن می‌گفتند، روز گذشته محمدباقر نوبخت از نگرانی هیات دولت برای قیمت‌ها صحبت کرده است. واکنش وزرات نفت ایران به قیمت‌ها موضوع گزارش بسیاری از رسانه‌های بین‌المللی بود.
به گزارش «تعادل» رویترز درگزارشی صحبت‌های بیژن زنگنه، وزیرنفت ایران مبنی بر تحمل قیمت‌های پایین‌تر نفت را «نزدیکی ایران به مواضع عربستان» تلقی کرده است. اکنون و با سخنان روز گذشته سخنگوی دولت و اشاره او به «تاکید ریاست‌جمهوری درباره کاهش قیمت‌ها درجلسات هیات دولت» بازار حتما تحت تاثیر قرار خواهد گرفت. روز گذشته قیمت نفت برنت و WTI تحت تاثیر همین صحبت‌ها افزایش یافت. این تاثیر ممکن است به برگزاری نشست اضطراری اعضای اوپک منجر شود. نشستی که در آن برای کاهش سقف تولید تصمیم گرفته شود. سقف تولید اعضای اوپک اکنون 30میلیون بشکه در روز است، آخرین تصمیم اعضای اوپک برای کاهش قیمت‌ها به دسامبر سال 2008 بازمی‌گردد.
با شروع نخستین موج‌های کاهش قیمت نفت در اوایل ماه گذشته بیژن زنگنه، وزیرنفت ایران از نخستین وزرای اوپک بود که نسبت به این وضعیت واکنش نشان داد. صحبت‌های او در آن بازه زمانی مبنی بر لزوم کنترل تولید در اوپک درکنار واکنش دبیرکل اوپک به سقوط قیمت در بازه زمانی چند روزه روندی صعودی به قیمت‌ها داد. اما بعد از ادامه‌دار شدن این روند و کاهش قیمت نفت اوپک به زیر 86 دلار که به نوعی مرزی روانی برای قیمت محسوب می‌شد واکنش‌ها تغییر کرده است. به گزارش «تعادل» تلگراف در همین زمینه می‌نویسد: «وزیر نفت ایران پیش از این نیز در گفت‌وگو با شانا اظهار کرده بود که نیازی به برگزاری نشست اضطراری سران اوپک وجود ندارد.» این روزنامه ادعا می‌کند این اظهارنظر بیژن زنگنه با صحبت‌های پیشین او در ماه گذشته که بر لزوم «مدیریت و کنترل تولید نفت» در اوپک به دلیل کاهش قیمت‌ها صحبت کرده بود، تفاوت دارد. البته شایان ذکر است صحبت‌های بیژن زنگنه که در تلگراف به آن اشاره شده است به الزام برگزاری نشست اضطراری ارتباط نداشت. برخی مدعی هستند این تغییر در واکنش وزیرنفت اقتضای وضعیت فعلی بازار است؛ چراکه سناریویی که اکنون با نقش‌آفرینی‌های عربستان در
بازار نفت اتفاق افتاده با وضعیت بازار در ماه گذشته که زنگنه از لزوم مدیریت تولید در آن سخن گفته بود، متفاوت است. صحبت‌های روزجمعه نوبخت اما باب جدیدی در این وضع می‌گشاید. سخنگوی دولت در این زمینه اظهار کرده است: « درصورت استمرار سقوط قیمت نفت، منابع درآمدی کشور کاهش خواهد یافت، اگرچه آخرین آمار از متوسط قیمت فروش نفت در بازارهای جهانی حدود 104دلار بوده اما معمولا با چند ماه وقفه آثار اقتصادی کاهش یا افزایش قیمت در بودجه خود را نشان می‌دهد.» پیش از این نیز کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با «تعادل» از به مخاطره افتادن بودجه با ادامه‌دار شدن روند کاهشی قیمت‌ها صحبت کرده بودند.
احتمال درخواست نشست اضطراری اوپک
درحالی که به ادعای رسانه‌های بین‌المللی صحبت‌های روزچهارشنبه بیژن زنگنه موج روانی در بازار در ادامه سقوط قیمت‌ها ایجاد کرده است، صحبت‌های روز گذشته نوبخت درباره درخواست ایران برای برگزاری جلسه اضطراری اوپک قطع به یقین حداقل برای کوتاه‌مدت در بازار تاثیر خواهد گذاشت. نوبخت در این باره اظهار کرده است: «علاوه بر اینکه با آقای زنگنه در این زمینه صحبت کردم، رییس‌جمهور نیز تاکیداتی در این رابطه داشت. آقای زنگنه بخشی از برنامه‌های خود را که درحال اجراست برای هیات دولت توضیح داد.» به گفته وی ایران از همه پتانسیل و ابزارهای موجود که بخشی از آن اقتصادی و بخشی سیاسی است برای حل این مشکل استفاده خواهد کرد. رسانه‌هایی که اغلب تریبون کشورهای مصرف‌کننده نفت مانند انگلیس هستند درگزارش روز اخیر خود به تحلیل وضع موجود پرداخته‌اند. تلگراف درهمین زمینه می‌نویسد: «قیمت نفت برنت روز چهارشنبه تحت تاثیر بحران روانی قیمت قرارگرفت. این بحران به این واسطه اتفاق افتاد که وزیر نفت ایران گفت که تولید‌کنندگان اوپک درخاورمیانه تا پیش از اجلاس سران اوپک در ماه نوامبر کاهش تولید نخواهند داشت». در ادامه این گزارش آمده است: «نفت خام معیار
در معادلات لندن بعد از اظهارنظر بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران با 1دلار و 40سنت کاهش به مرز 90.8 دلار (پایین‌ترین قیمت از ژوئن 2012) رسید. همچنین نفت خام امریکا بعد از این صحبت‌ها در روز چهارشنبه به حدود 87 دلار در هر بشکه کاهش یافت».
تولید نفت اوپک اکنون 30میلیون بشکه است و آن‌طور که شواهد حکایت می‌کند تا 28نوامبر سال جاری و نشست اعضای اوپک در وین این سقف تغییر نخواهد کرد. آخرین زمانی که سازمان کشورهای صادرکننده نفت خام تصمیم به کاهش سقف تولید خود گرفت به دسامبر 2008 بازمی‌گردد.
موقعیت تاریخی ایران در اوپک مانند شاهین است
روزنامه تلگراف در گزارش خود درحالی که قدرت ایران در اوپک را به «شاهین» تشبیه می‌کند، می‌نویسد: «ایران به‌طور تاریخی شاهین اوپک بوده و نظر بیژن زنگنه در وضع کنونی معامله‌گران بازار را شگفت‌زده کرد.» اشاره این روزنامه به انتظار فعالان بازار نفت از جمهوری اسلامی برای فشار به اوپک برای برگزاری اجلاس اضطراری است.
مساله‌یی که حالا در میان صحبت‌های سخنگوی دولت دیده می‌شود. افزایش تولید نفت خام در امریکا و بازگشت دوباره لیبی به بازار نیز وضع کنونی را تقویت کرده است.
به هر حال تحلیلگران بر این باور هستند که کشورهای عضو اوپک سقف تولید خود در ماه نوامبر را کاهش خواهند داد.
هم‌اکنون نیز اخبار از این حکایت می‌کند که نیجریه یکی از اعضای اوپک که البته تولید چندانی ندارد، صادرات نفت خام خود به امریکای شمالی را در راستای تعادل بازار قطع کرده است.
احتیاج ایران به نفت 130دلاری
به گزارش «تعادل» رویترز نیز درگزارشی می‌نویسد: اشاره مسوولان ارشد وزارت نفت ایران به تحمل قیمت‌های پایین‌تر به نوعی نزدیک شدن آنها به مواضع عربستان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج‌فارس تلقی می‌شود. رویترز در این گزارش با اشاره به وابستگی بودجه ایران به نفت اظهار می‌کند که دارنده سنتی مقام دومی در کشورهای عضو اوپک از نخستین کشورهایی بود که به سقوط قیمت‌ها واکنش نشان داد و درخواست مقابله با آن را مطرح کرد. منبعی نزدیک به مقامات وزارت نفت ایران به رویترز می‌گوید: «در چنین فصلی از سال طبیعی است که با افت قیمت مواجه باشیم. رویترز در ادامه اشاره می‌کند که تحریم‌ها قدرت ایران را برای تولید و صادرات نفت خام تحت تاثیر قرار داده و برای اقتصادی که تا این اندازه به نفت متکی است این آسیبی جدی بوده است.
رویترز می‌نویسد، صندوق بین‌المللی پول در گزارشی اظهار کرده که ایران برای رسیدن به تعادل در اقتصاد خود احتیاج به فروش نفت با قیمت بشکه‌یی 130دلار دارد.
این قیمت بعد از لیبی در میان کشورهای عضو اوپک بیشترین مقدار بوده است.
