گروه بورس حسن صادقی
شاخص کل بازار سهام مانند روزهای اخیر همچنان سیر نزولی خود را ادامه می‌دهد. به‌نظر می‌رسد، بورس تهران در برهه کنونی در دام نقدینگی فرو افتاده و کمتر سهامداری در این وهله، اندک آینده‌نگری نسبت به آینده بازار و خرید سهام دارد. شاخص کل قیمت و بازدهی نقدی بورس تهران در پایان معاملات دیروز با کاهش 174واحدی به رقم 80هزار و 741واحدی رسید. دیروز بورس تهران یکی از کم حجم‌ترین روزهای معاملاتی خود را همزمان با بروز ایراد فنی در سامانه معاملاتی تجربه کرد. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان بازار سرمایه عوامل سیاسی، تکنیکالی و بنیادی عوامل افت شاخص بوده که در کنار توقف گاه و بیگاه نمادها در بورس، ریسک خرید سهام افزایش یافته است.
تکرار مشکل سخت‌افزاری در معاملات دیروز
ناظر بازار سهام درحالی از آغاز معاملات رسمی بازار سهام با تاخیر نیم ساعت خبر داد که با فرا رسیدن همین زمان در پیغام مجدد از تعویق سفارش‌گیری و گشایش بازار در ساعت 10 خبر داد بی‌آنکه توضیحی در مورد تاخیرهای پی‌درپی در این بازار به سهامداران ارائه دهد. این درحالی است که مرتضی آنالویی، مدیرعامل شرکت مدیریت فناوری بورس تهران در گفت‌وگو با سنا درباره تاخیر شروع بازار گفت: سامانه نامک که برای سفارش‌گیری از کارگزاران ایجاد شده برای پیاده‌سازی ساختار جدید و توسعه این نرم‌افزار تغییراتی کرده که این تغییرات دیروز موجب شد تا این سامانه با تاخیر آغاز به کار کند.
وی با بیان اینکه در این بین سامانه‌های آنلاین تریدنگ بدون مشکل سفارش می‌‌گذاشتند، گفت: هسته معاملات هیچ‌گونه مشکلی نداشته و شاهد این موضوع، امکان سفارش‌گیری از کاربران آنلاین است. بعد از رفع مشکل نامک، سامانه یاد شده اقدام به سفارش‌گذاری کرده و سامانه معاملاتی در ساعت ١٠:١٠دقیقه آغاز به کار کرد.
اگرچه مدیرعامل شرکت مدیریت و فناوری بورس تهران همچنان از سیستم سخت‌افزاری ضعیف بورس تهران دفاع می‌کند اما تاخیر به وجود آمده در معاملات دیروز بازار سهام موجب کاهش کیفیت معاملات و حتی لغو برخی خریدها شده بود به طوری که معاملات گواهی سپرده کالایی ذرت در بورس کالای ایران ابطال شد. تمدید اضطراب‌های ناشی از نارسایی سیستم معاملاتی سازمان بورس و اوراق بهادار درحالی همچنان تداوم دارد که در روزهای اخیر پس از رایزنی‌های متعدد برای به روزرسانی سامانه معاملات و هسته معاملات بازار سهام دوباره به شرکت نرم‌افزاری آتوس سپرده شد اما همچنان مشکلات گذشته ادامه دارد.
آثار آینده مبهم برجام بر بازار
با این حال سیر نزولی ریزش شاخص‌های بازار در روزهای اخیر به گفته باقر خادمی، کارشناس بازار سرمایه از سه عامل نشات می‌گیرد. عوامل سیاسی، بنیادی و تکنیکالی هر یک در ریزش شاخص کل در روزهای اخیر سهم قابل توجهی داشته‌اند. این کارشناس بازار سرمایه درخصوص تاثیرات عوامل سیاسی در افزایش ریسک خرید سهام می‌گوید:«یکی از مهم‌ترین عواملی که موجب شده سهامداران از آینده سیاسی کشور در فضای بین‌الملل نگاه روشنی نداشته باشند، مواضع ضد و نقیض رییس‌جمهوری جدید امریکا در قبال معاهده برجام است. آینده برجام و تصویب تحریم‌های جدید سنای امریکا موجب شده تا سهامداران از آینده تحلیل روشنی نداشته باشند.»
خادمی در ادامه با اشاره به عوامل تکنیکالی در ریزش ارزش سهام برخی نمادها می‌گوید:«از سوی دیگر در دوره‌های اخیر ارزرش سهام برخی نمادها با رشد‌های چشمگیری همراه بودند و به هر حال براساس الگوهای تکنیکالی ریزش آنها پیش‌بینی می‌شد. از این منظر نیز شاخص کل بازدهی بورس تهران به تاثیرپذیری از این ریزش‌ها با افت روبه‌رو می‌شود که موضوعی کاملا طبیعی است.»
در ادامه این کارشناس می‌افزاید:«اما عاملی که از همه علت‌های گفته شده در ریزش ارزش سهام نقش داشته و مکانیسم‌های رشد شاخص کل را با اخلال رو به رو کرده، ناشی از افزایش ریسک سیستماتیک بازار است. به طور مثال با افزایش و تثبیت قیمت نفت انتظار می‌رود، نمادهای پالایشی با استقبال خریداران سهام روبه‌رو باشند یا قیمت‌های رو به افزایش فلزات اساسی در بازارهای جهانی، این سیگنال را به خریداران سهام می‌دهد که شرکت‌های معدنی و فولادی آینده روشنی را داشته باشند و بر همین اساس باید در این نمادها صف خرید پرقدرتی تشکیل شود اما بررسی معاملات دیروز بازار به خوبی نشان می‌دهد که هم پالایشی‌ها و هم فلزات اساسی با روند کاهنده و حتی با صف فروش به پایان رسیده‌اند.» خادمی دلیل اصلی کم رغبتی خریداران سهام را ناشی از توقف نمادها می‌داند و در این باره توضیح می‌دهد:«آنچه دیروز فعالان بازار سرمایه را از خرید سهام نگران کرده و موجب شده تا معاملات کم رونقی در بازار سهام رقم بخورد به افزایش توقف نمادها بازمی‌گردد. زمانی که سهامداران از آینده شرکتی که سهام آن را خریده‌اند، اطمینان ندارند که دارایی آنها نقدشوندگی خود را در روزها آتی حفظ خواهد
کرد یا نه چراکه با بسته شدن نماد، دارایی آنها بلوکه خواهد شد. بر همین اساس سهامداران ترجیح می‌دهند با عرضه سهام‌هایی که خریده‌اند قبل از آنکه بسته شوند، دارایی‌های خود را قبل از بلوکه شدن نجات دهند.»
این کارشناس با بیان اینکه در توقف نمادهای بورسی هیچ دلیل قانع‌کننده‌یی وجود ندارد و ناظران بازار به جای اینکه قبل از توقف هر نماد ابتدا اخطار دهند به سرعت نماد را متوقف می‌کنند، تصریح کرد:«زمانی که سازمان بورس و اوراق بهادار نمادی را متوقف می‌کند تنها کسانی که در این میان متضرر می‌شوند، سهامداران خرد هستند وگرنه شرکت و سازمان بورس زیانی نمی‌دهند. البته باید اذعان کرد که با بسته شدن نمادها هیچ اتفاق خاصی برای اصلاح شرکت‌ها روی نمی‌دهد.»
اغلب معامله‌گران بازار معتقدند در شرایطی که بازار سهام با استرس‌های روانی مختلف از بروز ناهنجاری‌های معاملاتی، افشا و تایید گزارش‌های حسابداری و مالی غیرواقعی برخی ناشران و در نهایت شوک حاصل از بازگشایی نماد معاملاتی بانک‌های بزرگ پس از برگزاری مجامع سالانه روبه‌روست، تزریق اضطراب از بابت توقف طولانی‌مدت نمادهای معاملاتی نه تنها اعتماد را از بازار سهام فراری خواهد داد بلکه بر وجهه بازار سرمایه در دورانی که از آن به عنوان پسابرجام یاد می‌شود، صدمه خواهد زد.
