علی صائمی
بررسی روند توسعه تعاونی‌های کشاورزی از نظر تعداد و اعضا در کشور دانمارک نشان می‌دهد که برای افزایش توان رقابت و استفاده از صرفه‌جویی‌های منتج از مقیاس دوره1964- 1996 مزارع تعاونی‌های کشاورزی در یکدیگر ادغام و تشکیل نیروی اقتصادی عظیم‌تری را داده‌اند، به‌طوری که از نظر تعداد کاهش ولی حجم فعالیت آنها افزایش یافته است. درصد سهم آنها از بازار تولیدات کشاورزی موید این نکته است. تعاونی‌ها در کشور دانمارک به چهار گروه عمده کشاورزی، مصرف‌کنندگان، شهری و سایر خدمات تقسیم می‌شوند. تعاونی‌های کشاورزی در این کشور سهم بالایی از بازار را به خود اختصاص می‌دهند، در فوریه سال1996 مجموع فروش تعاونی‌های فوق معادل 12میلیارد دلار امریکا بوده است.
مراحل توسعه تعاونی‌های دانمارک
1861- 1995
قبل از سال1860: شرایط برای توسعه موفقیت‌آمیز تعاونی‌ها ایجاد شد.
1880 -1860: عقاید تعاونی از کشور انگلستان وارد شد. تعاونی‌های مصرف‌کنندگان در شهرها و روستاها تشکیل شد.
18/1914-1880: تعاونی‌های لبنیات و کارخانه‌های فرآورده‌های گوشتی تشکیل و به سرعت رشد یافتند. اولیه اتحادیه‌های ملی تعاونی برای خرید مشترک، صادرات و عرضه تشکیل شدند.
45/1940-1918: برخی از تعاونی‌های مهم ورشکسته شدند. رشد در تعدادی از تعاونی‌ها ادامه یافت. برخی نیز وارد فعالیت‌های جدیدی شدند.
1972 - 1945: انطباق ساختارها، تشکیلات و تولید تعاونی‌ها شتاب گرفت. رشد در فروش و افزایش سهم بازار در اغلب فعالیت‌های تعاونی ادامه یافت. دانمارک برای مراکز تجاری که براساس اصول تعاون سرمایه‌گذاری می‌شوند، قانون خاصی ندارد. اینگونه مراکز نیز تابع همان قوانین و مقررات دیگر بخش‌های اقتصادی هستند. موسسات بازرگانی زیرنظر شرکت‌های تعاونی که توسط آنها اداره می‌شوند موظف به پرداخت مالیات هستند اما به دلیل ساختار خاص شرکت، مبنای مالیاتی «سود شرکت» بر مبنایی متفاوت با شرکت‌های دیگر است که با مسوولیت محدود فعالیت دارند و از این‌رو به‌طور جداگانه محاسبه می‌شود. در دانمارک، بین بخش تعاونی و دیگر سازمان‌های تجاری چندان تفاوت بارز و مشخصی وجود ندارد. برخی شرکت‌ها از تک‌تک اصول اساسی تعاون تبعیت می‌کنند. اما برخی دیگر از شرکت‌ها، هرچند کلیه این اصول را به کار نمی‌بندند، اما ویژگی بسیار مشابهی با ساختار تعاونی دارند و از این‌رو خود را هم‌قطاران فعال در نهضت تعاون دانمارک می‌دانند. نظام تعاونی از اواخر قرن نوزدهم به این سو، از اهمیت ویژه‌یی برای کشاورزی دانمارک برخوردار شد. به‌طوری که کشاورزان دانمارکی به‌صورت سنتی اصطلاح
«نهضت تعاون» را برای معرفی شبکه موسسات تجاری وابسته به صنعت و جامعه روستایی، همچون کارخانه لبنیات، کشتارگاه، شرکت‌های عرضه محصولات کشاورزی یا شرکت‌های مصرف و غیره به کار می‌برند. جنبش تعاون کارگران که اکنون به‌دلیل پذیرش آن ازسوی دیگر گروه‌های جامعه به‌عنوان «جنبش تعاون شهری» معروف است، پا به پای جنبش اولیه تعاون، همراه با تعاونی‌های خرده‌فروشی و تولید در خدمت منابع اعضا بودند و بخشی از جنبش کارگری را تشکیل می‌دادند.
وضعیت حاکم در دانمارک
بدون تردید، تعاون در کشور دانمارک بسیار مدیون جنبش‌های بین‌المللی است که شرح آن در گذشته رفت. با این وجود، حال‌وهوای خاص دانمارک قرن نوزدهم، خود قوه محرکه نهایی را برای به حرکت درآمدن نظام تعاون وارد کرد. درحالی که شرکت‌های تعاونی خرده‌فروشی از فعالیت‌های پیشگامان انگلیسی الهام می‌گرفتند و با همان سبک و سیاق عمل می‌کردند، نهال جنبش کشاوری با همه اهداف عملی خود و مستقل از روند توسعه تعاون در دیگر کشورها نشو و نمو یافت.
