گلی ماندگار|
طی روزهای گذشته خبری مبنی بر انتقال نوزاد زنده به سردخانه بیمارستان و متوجه شدن این وضعیت توسط پدر نوزاد باعث شد تا یک بار دیگر مساله خطای پزشکی به سر تیتر خبرها تبدیل شود. اتفاقی که در بسیاری از موارد اصلا رسانه‌ای نشده و در بسیاری از موارد هم متاسفانه قبول خطای پزشکی اغلب زیر سایه حمایت از پزشکان و اصل بی‌اعتماد نکردن مردم نسبت به جامعه پزشکی به محاق می‌رود. البته اینکه ثابت کردن خطای پزشکی مساله‌ای بسیار سخت و پیچیده است و تنها در پرونده‌هایی که شواهد آشکار داشته باشد می‌توان به نتیجه رسید امری کاملا بدیهی است اما آیا واقعا مسوولانی که باید به این امور رسیدگی کنند به تمامی تمام توان خود را برای جلوگیری از ضایع شدن حق بیمار به کار می‌گیرند.
در نمونه آخری که اتفاق افتاده آیا واقعا انتقال نوزاد به سردخانه را نمی‌توان خطای پزشکی نامید یا حداقل درصدی از خطای پزشکی در این امر سهیم نبوده است. مساله اینجاست که وقتی مسوولان اعلام می‌کنند که خطای پزشکی در این زمینه محرز نشده است، این سوال پیش می‌آید چطور ممکن است نوزادی که پدرش او را در سردخانه در حال تکان دادن دست و پا دیده و حتی پزشکان ابتدا این مساله را منکر شده‌اند و بعد با اصرار پدر متوجه واقعی بودن ماجرا شده‌اند، به دلیل خطای پزشکی جان خود را از دست نداده است.
اصولا چه کسی باید به این مساله رسیدگی می‌کرده، چه کسی باید فوت نوزاد را تایید می‌کرده تا نوزاد به سردخانه فرستاده شود، اینکه نوزاد بعد از خارج شدن از سردخانه برای احیا فرستاده شده و البته در نهایت جان خود را از دست داده است تقصیر چه کسی است. پدر و مادر که تصمیم گرفته‌اند در این بیمارستان بنا به شرایط اضطراری نوزاد خود را به دنیا بیاورند یا تقصیر کادر درمان که در این زمینه کوتاهی کرده‌اند. از هر طرف به این ماجرا نگاه کنیم رد پای خطای پزشکی به وضوح در آن دیده می‌شود و این در حالی است که مسوولان وزارت بهداشت همچنان بر این باور هستند که قصور پزشکی در این زمینه تایید نشده است.
هنوز قصور پزشکی تایید نشده
مدیرکل مرکز نظارت و اعتباربخشی امور درمان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، گفت: پرونده مرگ نوزاد نارس در بیمارستان امام سجاد(ع) شهریار توسط معاونت درمان دانشگاه علوم پزشکی ایران در دست بررسی بوده و هنوز قصور پزشکی در این مورد تایید نشده است.
سلیمان حیدری افزود: پس از بررسی دقیق و کارشناسی در مورد پرونده مرگ نوزاد نارس متولد شده در بیمارستان امام سجاد(ع) شهریار، نتیجه نهایی توسط دانشگاه علوم پزشکی ایران به وزارت بهداشت ارسال خواهد شد. وی اظهار داشت: بر اساس نتیجه نهایی، چنانچه تخلف یا جرم از سوی هریک از عوامل بیمارستان امام سجاد(ع) در این زمینه انجام شده باشد، رسیدگی قانونی لازم توسط مرجع ذیصلاح صورت خواهد گرفت. همچنین به گفته پدرام پاک آیین سخنگوی وزارت بهداشت، پرونده نوزاد نارسی که بنا به اعلام کادر درمان بیمارستان امام سجاد(ع) شهریار فوت شده به دنیا آمده و پدر وی مدعی زنده بودن او بعد از تولد شده است، در اختیار پزشکی قانونی قرار گرفته تا وضعیت و علت دقیق مرگ نوزاد در بررسی‌های علمی روشن شود. او افزود: در این زمینه گزارش و شرح حال جامعی با جزییات تهیه و به پزشکی قانونی ارسال شده است و تا اعلام پاسخ پزشکی قانونی، اظهارات گوناگون درباره وضعیت و علت فوت نوزاد، قطعیت و ارزش اثباتی ندارد.
مرور یک اتفاق
در اسفند ماه سال 1401 خانمی 60 و چند ساله برای برداشتن غده‌ای در روده خود به یکی از بیمارستان‌های خصوصی تهران مراجعه می‌کند، غده برداشته می‌شود، بیمار بعد از سه روز که جواب پاتولوژی غده خارج شده به دست پزشک می‌رسد و پزشک اعلام می‌کند که این غده بدخیم نیست و بیمار می‌تواند با خیال راحت به زندگی عادی‌اش ادامه دهد، از بیمارستان مرخص می‌شود. اما تنها دو روز بعد از ترخیص وقتی فرزندش قصد داشته تا پانسمان او را تعویض کند متوجه خروج مدفوع از محل بخیه‌ها می‌شود.
بیمار دوباره به بیمارستان برده می‌شود و در برابر اضطراب و استرس اطرافیان کادر درمان خیلی راحت می‌گویند اتفاق خاصی رخ نداده و نشتی کوچک است که با یک عمل جراحی درست می‌شود. بیمار دوباره به اتاق عمل می‌رود، بیهوش می‌شود، تحت عمل جراحی قرار می‌گیرد و دوباره بعد از چند روز با دستور پزشک از بیمارستان مرخص می‌شود، این در حالی است که همان شب از محل بخیه‌ها مقادیر زیادی عفونت خارج می‌شود، فرزندان این فرد با بیمارستان تماس می‌گیرند و در نهایت به آنها می‌گویند این اتفاق طبیعی است و طی چند روز آینده برطرف می‌شود اما...
تنها 15 روز بعد از اولین عمل جراحی خانواده‌ای که خوشحال از خوش‌خیم بودن غده جراحی شده مادرشان نقشه روزهای خوش پیش رو را می‌کشیدند، مرگ مادرشان پرونده تمام خوشی‌هایشان را برای همیشه بست. هیچ‌کس به آنها پاسخگو نبود، باید برای اثبات تمام اتفاقات به پزشکی قانونی می‌رفتند و شکایت می‌کردند و طی پروسه‌ای که البته از عهده خانواده داغدار بر نمی‌آمد. این تنها نمونه‌ای از مرگ یک انسان به دلیل آنچه ما خطای پزشکی می‌دانیم و البته مسوولان حوزه بهداشت و درمان محرز شدن آن را تنها به طی کردن پروسه‌ای طولانی مربوط می‌کنند.
خطای پزشکی و پرستاری اجتناب‌ناپذیر است
تمام این اتفاقات در حالی رخ می‌دهد که به گفته بسیاری از متخصصان حوزه بهداشت و درمان نبود کادر درمان به میزان کافی در بیمارستان‌ها خطای پزشکی را به امری اجتناب ناپذیر تبدیل کرده است. در حالی که هنوز استاندارد لازم برای حضور پرستار در اکثر بیمارستان‌های کشور رعایت نمی‌شود خطای پرستاری نیز یکی دیگر از اتفاقاتی است که در بیمارستان‌ها رخ می‌دهد و اغلب هم رسانه‌ای نمی‌شود و حتی شاید بازماندگان بیمار درگذشته متوجه نشوند که بیمار آنها به دلیل خطا جان خود را از دست داده است.
به‌طور مثال چند سال پیش در یکی از بیمارستان‌های دولتی تهران هم مردی 40 و چند ساله به دلیل خطای پرستاری جان خود را از دست داد اما همسر و دو فرزند 10 و 15 ساله‌اش هیچ‌وقت متوجه نشدند که این مرگ به دلیل خطای پرستاری رخ داده است. این مرد در بخش مراقبت‌های ویژه بستری بوده طبق دستور پزشک هر 10 دقیقه یک بار باید علایم حیاتی او مورد بررسی قرار می‌گرفته اما از آنجایی که تعداد پرستاران حاضر در این بخش نسبت به بیماران بسیار کم بوده این بیمار نیم ساعت بدون بررسی پرستار باقی مانده و در واقع پرستاران وقتی متوجه وخامت حال او می‌شوند که صدای آلارم‌های دستگاه در بخش می‌پیچد و البته دیگر کاری از دست کسی بر نمی‌آمده. این خانواده در یک لحظه عزیزترین عضو خود را از دست می‌دهند، زنی بی‌سرپرست می‌شود و دو بچه پدر خود را از دست می‌دهند، دلیل مرگ وخامت حال بیمار بیان می‌شود و تمام.
کمبود 100 هزار پرستار شوخی نیست
محمد شریفی مقدم، دبیرکل خانه پرستار در این باره به تعادل می‌گوید: کمبود 100 هزار پرستار در سیستم درمانی کشور شوخی نیست. این مساله به راحتی می‌تواند جان بیماران را به خطر بیندازد. در واقع وزارت بهداشت و درمان باید هر چه سریع‌تر در این رابطه اقدام‌های لازم را به انجام برساند.
او درباره اتفاق فوت نوزادی در بیمارستان سجاد شهریار می‌افزاید: در این بین هم پزشک و هم پرستار مسوول هستند، اینکه چه اتفاقی در این رابطه رخ داده تنها کسانی می‌توانند نظر بدهند که شاهد و ناظر بر ماجرا بوده‌اند، اما از این دست اتفاقات به دلیل کمبود کادر درمان اجتناب ناپذیر است. تا زمانی که ما به استانداردهای لازم در مورد کادر درمان بیمارستان‌ها نرسیم نمی‌توانیم مانع از بروز این اتفاقات شویم.
شریفی مقدم در ادامه می‌گوید: خطای پزشکی یا پرستاری فقط مختص کشور ما نیست، در بسیاری از کشورها این مساله رخ می‌دهد، حتی کشورهایی که استانداردهای لازم برخوردارند، این مساله
اجتناب ناپذیر است اما در برخی موارد این موضوع می‌تواند به دلایل ذکر شده افزایش داشته باشد و البته در بسیاری از موارد هم هیچ کس قادر به اثبات آن نباشد.
برای جان انسان‌ها ارزش قائل شویم
سال‌های متمادی است که مساله و مشکلات موجود در سیستم سلامت کشور به چشم می‌خورد، اما طی چند سال اخیر با توجه به موج مهاجرت پزشکان و پرستاران این معضل بیش از پیش خود را نشان داده و باعث شده تا بسیاری از مراکز درمانی در این زمینه با مشکل مواجه باشند. به هر حال رسیدگی به بیمار و محافظت از جان آنها بر عهده وزارت بهداشت و درمان است، اینکه شرایط استفاده بهینه از خدمات درمانی را برای مردم فراهم کند، اینکه دارو به میزان لازم و البته با قیمت مناسب در دسترس مردم باشد، همه و همه وظایفی است که متاسفانه وزارت بهداشت و درمان هیچگاه به خوبی نتوانسته آن را به انجام برساند.
