گروه بورس |محمد امین خدابخش|
در پایان معاملات روز گذشته رشد نماگرهای بورس و فرابورس به‌طور تقریبا پایداری ادامه یافت و غلبه تقاضا بر عرضه در بسیاری از گروه‌ها توانست به رشد قیمت در نمادهای بسیاری منجر شود. در این روز اگرچه نماگر اصلی بازار سرمایه بیشترین اثر را از نمادهای سنگین وزن گروه‌های شیمیایی و فلزی پذیرفت با این حال رشد نمادهای کوچک‌تر بازار به حدی بود که توانست شاخص کل هموزن را با 1.51 درصد افزایش برای اولین‌بار در تاریخ محاسبه این نماگر به کانال 110 هزار واحدی برساند.
با نگاهی به نحوه تغییرات قیمت‌ها در دو ماه اخیر اینطور استنباط می‌شود که حالا و پس از آنکه خیال اکثریت فعالان بازار نسبت به متغیرهای سیستماتیک راحت‌تر شده است، سرمایه‌گذاران با ریسک گریزی کمتری روند قیمت‌ها را دنبال می‌کنند. چنین رویکردی سبب شده تا با نزدیک شدن به پایان سال و داغ شدن بحث افزایش سرمایه‌ها شاهد رونق بیشتری در نمادهای کوچک بازار باشیم.
طی روزهای گذشته بسیاری از نمادها بالاخص آنهایی که به واسطه حجم کم سهام شرکت نسبت به کلیت بازار از قابلیت نوسان بیشتری برخوردارند، با تقاضای بالایی مواجه شده‌اند. همین امر سبب شده تا سرمایه‌گذاران به‌خصوص آنهایی که ریسک پذیرتر هستند یا افق سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدتی‌تر دارند، با مشاهده صف خرید در این نمادها سیلی از نقدینگی را به سوی سهام یاد شده گسیل کنند. به دنبال این اتفاق آمار ورود نقدینگی حقیقی هر روز رشد بیشتری را نشان می‌دهد و حتی در صنایعی مانند سیمان رکورد آماری از این دست طی روز معاملاتی اخیر شکسته شده است.
در این میان آنچه توجه بسیاری را به خود جلب کرده، رشد شتابان قیمت در گروه‌هایی است که اگرچه ممکن است دارایی‌های بسیاری در صورت‌های مالی خود داشته باشند، اما عواملی همچون وضعیت صنعت، تغییرات فصلی و آمار ضعیفی همچون P/E تقریبا بالا در عمل به عنوان متغیری منفی در بررسی بنیادی آنها لحاظ می‌شود. چنین شرایطی سبب شده تا به رغم صف خریدهای ادامه دار، سرمایه‌گذاران با تجربه‌تر بازار درگیر جو هیجانی معاملات این روزها نشوند با دیده تردید به صعود قیمت‌ها در برخی از صنایع کوچک بازار بنگرند.
سیمانی‌ها زیر تیغ ریسک
یکی از گروه‌هایی که در یک ماه گذشته افزایش بهای چشمگیری همراه بوده و طی روزهای گذشته تقریبا تمامی نمادهای آن به جز تعداد معدودی صف خرید بوده‌اند، گروه سیمانی است. افزایش تقاضا در این صنعت به حدی بوده که تنها طی یک ماه گذشته یعنی از تاریخ 28 آبان ماه تا روز سه‌شنبه، شاخص سیمان به میزان 45 درصد رشد داشته است. چنین رشدی آن هم در شرایطی که کمبود گاز به دلیل فصل سرما عملا فعالیت بخشی ازتولید‌کنندگان را قطع کرده و سایرین هم به جای گاز کوره‌های خود را با مازوت گرم می‌کنند، حداقل در چهارچوب دیدگاه بنیادی غیرمنطقی به نظر می‌رسد.
حتی اگر این عامل را هم در نظر نگیریم، آلودگی هوا به‌خصوص در شهرهای بزرگ عامل دیگری است که گزارش‌های ماهانه صنعت سیمان را به شکلی جدی تهدید می‌کند. طی روز گذشته سازمان حفاظت از محیط زیست خبر از توقیف دو واحد تولیدی کارخانه سیمان تهران به دلیل آلایندگی فعالیت آن خبر داد؛ دلیلی که می‌تواند به راحتی سایر واحدهای فعال در این صنعت را با ریسک تعطیلی مواجه کند.
صعود گروه انبوه‌سازی دوشادوش سیمانی‌ها
از سیمانی‌ها که بگذربم، دیگر گروه پیشتاز این روزها گروه انبوه‌سازی است که نمادهای ساختمانی را در خود جای داده است. این گروه نیز تقریبا دوشا دوش سیمانی‌ها توانسته طی یک ماه گذشته رشد کند. جریان تقاضا به حدی در نمادهای این گروه کوچک قوی بوده که توانسته است شاخص صنعت مربوطه را در یک ماه گذشته از سطح 1 هزار و 831 واحدی به 2 هزار و 586 واحد برساند. همانطور که پیشتر نیز در بسیاری از تحلیل‌ها مطرح شده است، رکود تورمی حاکم بر صنعت ساختمان به حدی است که انتظار نمی‌رود، شرکت‌های فعال در صنعت یاد شده حداقل در آینده نزدیک شاهد رونق باشد.
عواملی از این دست سبب شده تا ابهامات موجود در رشد قیمت این نمادها بیش از پیش افزایش یابد و رونق معاملات آنها به سوالی مهم برای بسیاری از سرمایه‌گذاران بدل شود.
به همین منظور «تعادل» ضمن بررسی وضعیت بازار، به خصوص در دو صنعت یاد شده در گفت‌وگو با روزبه شریعتی، دلایل رشد شتابان قیمت در نمادهای آنها را مورد واکاوی قرار داد.
در این گفت‌وگو شریعتی ضمن اشاره به زاویه دید متفاوت بخشی از سرمایه‌گذاران نسبت به نمادهای سیمانی گفت: دلیل اینکه چرا سیمانی‌ها در حال حاضر با رشد مواجه‌اند باید گفت که فعالان با تجربه بازار به خوبی می‌دانند فعالیت صنعت سیمان در حال حاضر به گونه‌ای نیست که درخور تقاضای اینچنینی در بازار سهام باشد. با این حال باید توجه داشت که دلیل تقاضا در این نمادها رویکرد بنیادی بازار نسبت به آنها نیست. در واقع در این صنعت به جز دو الی سه نماد هیچ یک از نمادها وضعیت بنیادی جذابی ندارند.
این کارشناس بازار سهام در ادامه گفت: باید توجه داشت که بحث‌های غیر عملیاتی در نمادهای سیمانی از اهمیت زیادی برخوردار است. در حال حاضر ارزش دفتری دارایی‌های اغلب شرکت‌های سیمانی بسیار پایین است. همین امر سبب شده تا این گروه همزمان با ورود نقدینگی به جریان معاملات بازار سرمایه بیش از پیش مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار بگیرند.
شریعتی افزود: آنچه در این نمادها بسیار از اهمیت برخوردار است میزان بالای دارایی‌های ارزیابی پذیر آنهاست. در حال حاضر خالص نقدینگی حقیقی وارد شده به این گروه به‌شدت افزایش یافته است به‌طوری که طی معاملات روز سه شنبه ارزش آن از 15 میلیارد و 600 میلیون تومان نیز بیشتر شده است.
این کارشناس بازار سرمایه در ادامه گفت: در حال حاضر خبر موثقی از وضعیت افزایش سرمایه‌ها در این گروه در دسترس نیست. ممکن است برآیند نظر سرمایه‌گذاران در این زمینه آنها را به افزایش تقاضا در نمادهای یاد شده سوق داده باشد. روزبه شریعتی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از دلایلی که در حال حاضر زیر مجموعه‌های «شستا» در بازار با رشد قیمت مواجه‌اند، لزوم به روز شدن قیمت دارایی‌های این شرکت سرمایه‌گذاری است. باید توجه داشت که «شستا» برای آنکه بتواند با قیمتی معقول در بورس عرضه شود، نیازمند آن است که ارزش بازار دارایی‌های آن مخصوصا آنهایی که زمان زیادی از آخرین ارزیابی شان می‌گذرد، به روز شود. برای این کار بسیاری از دارایی‌ها بورسی این شرکت باید با افزایش بهای سهام مواجه شوند. تجدید ارزیابی دارایی‌های آنها یکی از راه‌هایی است که به واقعی شدن بهای دارایی‌های آن کمک می‌کند.
این تحلیلگر بازارهای مالی افزود: یکی از مهم‌ترین دلایل رشد قیمت در نمادهای ساختمانی نیز همبستگی سنتی آنها با سیمانی‌ها است. تقریبا هر زمانی که سیمانی‌ها با افزایش تقاضا رو به رو می‌شوند نمادهای گروه انبوه‌سازی نیز از رویکرد بازار اثر می‌پذیرند و روی تابلوی معاملات رشد می‌کنند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا افزایش میزان وام مسکن و جعاله می‌تواند منجر به رونق معاملات سهام ساختمانی‌ها شود گفت: باید به این نکته توجه داشت که اغلب نمادهای ساختمانی بازار به صورت عمده و با قراردادهای تجاری مشخص کار می‌کنند. همین امر موجب می‌شود تا تقاضا برای آنها تاثیر زیادی از سیاست‌گذاری‌های مقامات پولی نپذیرد و اثر تغییرات در میزان وام‌های یاد شده روی آنها اندک باشد.
شریعتی در پاسخ به این سوال که آیا حجم عظیم نقدینگی وارد شده به نمادهای سیمانی و ساختمانی می‌تواند برای آنها دردسر ساز شود، گفت: قطعا این بازار همانطور که این‌گونه رشد می‌کند، در صورت غلبه عرضه می‌تواند با اصلاح سنگینی مواجه شود. با این حال پاسخ به این سوال که چه نمادهایی از این واقعه بیشتر آسیب می‌بینند عملا غیرممکن است. باید به خاطر داشت هر نمادی که بیش از حد رشد قیمت داشته باشد، دیر یا زود محکوم به افت قیمت خواهد بود.
وی در پایان با اشاره به این شبهه که بازار در وضعیت حبابی قرار دارد، گفت: اگر بخواهیم P/E TTM (نسبت قیمت به درآمد در چهار فصل اخیر) بازار را در نظر بگیریم هم‌اکنون در سطح 7 واحد قرار دارد. انتظار می‌رود با انتشار گزارش‌های 9 ماهه به دلیل افزایش سودآوری شرکت‌ها این نسبت اصلاح شود. بنا براین در حال حاضر نمی‌توان گفت که کلیت بازار وارد حباب شده است. مضاف بر اینکه ارزش‌گذاری بسیاری از شرکت‌ها در حال حاضر نه بر مبنای عملکرد مالی بلکه بر مبنای ارزش دارایی‌ها انجام می‌شود. در این میان اما برخی از شرکت‌های کوچک بازار وارد مرحله حباب شده‌اند که به دلیل نامشخص بودن تعداد دقیق آنها نمی‌توان نظر دقیقی در مورد نسبت آنها به کل بازار سهام داد.
