گروه بانک و بیمه|احسان شمشیری|
به دنبال تحریم بانک مرکزی از سوی امریکا، کارشناسان، نمایندگان مجلس و مدیران اقتصادی و بانکی کشور، واکنش‌های مختلفی نسبت به این تحریم‌ها نشان داده و در این نکته اجماع نظر داشته‌اند که این برای دومین بار است که بانک مرکزی ایران تحریم می‌شود و چه در دور قبلی و چه در شرایط کنونی تاثیری بر اقتصاد و بازارها نخواهد داشت. زیرا امریکا از طریق تحریم‌های بانکی و ارزی، قبلا اثرات خود را بر بازارها گذاشته و تحریم جدید نمی‌تواند اثر مضاعف بر بازارها داشته باشد. به گزارش «تعادل»، رییس کل بانک مرکزی در واکنش به تحریم مجدد بانک مرکزی تاکید کرد: تحریم مجدد بانک مرکزی توسط دولت امریکا نشان می‌دهد که دست آنها برای پیدا کردن اهرم فشار علیه ایران تاچه حدی خالی است. اگر اینگونه اقدامات می‌توانست در پیشبرد خواسته‌های ظالمانه آن دولت موثر باشد، وضعیت اقتصادی کشور بسیار متفاوت با وضعیت فعلی بود.
دکتر عبدالناصر همتی افزود: ناکامی‌های مکرر دولت امریکا در یک سال و اندی گذشته نشان می‌دهد که این تحریم‌ها بی‌اثرتر از هر زمان دیگری شده‌اند و اقتصاد ایران، تاب آوری خود در مقابل تحریم‌ها را به همگان اثبات کرده است. موفقیت‌های اخیر بانک مرکزی و ثبات بازارنشان می‌دهد که خوشبختانه تجارت و مبادلات مالی کشور از راه‌هایی انجام می‌شود که از سوی امریکا غیرقابل تحریم است.
همتی افزود: خوشبختانه از دوره دور زدن تحریم‌ها به دوره تحریم ناپذیری تجارت خارجی عبور کرده‌ایم و وقت آن رسیده است که دولت امریکا از واقعیت‌‌ها درس بگیرد.
تحریم دوباره بانک مرکزی ایران؛ نامشروع و بی‌اثر
تحریم دوباره بانک مرکزی ایران توسط دونالد ترامپ واکنش‌هایی را در داخل ایران و سایر کشورها در پی داشته و این تحریم‌ها را نامشروع، خطرناک و بی‌اثر دانسته‌اند.
دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا اعلام کرد که تحریم‌های جدیدی را علیه برخی نهادهای مالی ایرانی اعلام کرده است. در بیانیه وزارت خزانه‌داری امریکا آمده است: «امروز دفتر کنترل دارایی‌های خارجی خزانه‌داری با توجه به اختیارات خود در زمینه مقابله با تامین مالی تروریسم تصمیم گرفت بانک مرکزی ایران، صندوق توسعه ملی ایران و شرکت اعتماد تجارت پارس را تحت دستورالعمل شماره ۱۳۲۲۴ به فهرست حامیان مالی تروریسم اضافه کند.»تحریم‌های جدید به دنبال حمله یمنی‌ها به تاسیسات نفتی شرکت آرامکو که به کاهش ۵۰ درصدی صادرات نفت عربستان منجر شد اعمال شده است، اما تحریم بانک مرکزی ایران در حالی اعلام می‌شود که یک سال پیش همزمان با بازگشت تحریم‌های رفع شده در برجام بانک مرکزی ایران تحریم شده بود. در واقع امریکا برای بار دوم بانک مرکزی را این‌بار به بهانه تأمین مالی تروریسم تحریم کرده است.تحریم‌های جدید امریکا واکنش مقامات ایرانی را در پی داشته و رییس کل بانک مرکزی این تحریم‌ها را بی‌اثر خوانده است. عبدالناصر همتی در این باره تاکید کرده است که تحریم مجدد بانک مرکزی توسط دولت امریکا نشان می‌دهد که دست آنها برای پیدا کردن اهرم فشار علیه ایران تاچه حدی خالی است.
اقدام امریکا نقض اصول شناخته شده بین‌المللی است
محمدجواد ظریف؛ وزیر امور خارجه ایران نیز که خود پیش از این مورد تحریم‌های امریکا واقع شده، تحریم بانک مرکزی را نشانه استیصال امریکا دانسته و بیان داشته است: «امریکایی‌ها هر تحریمی را که می‌توانستند علیه ایران انجام دادند. کاری که اکنون انجام می‌دهند، این است که بانک مرکزی را که قبلاً تحریم شده بود با عنوان دیگری تحریم می‌کنند.»ظریف با خطرناک و ناپذیرفتنی خواندن این اقدام امریکا، آن را نقض تمام تعهدات بین‌المللی نه‌تنها برجام بلکه نقض اصول شناخته‌شده بین‌المللی در مصونیت بانک‌های مرکزی عنوان کرده و تاکید کرده است: «وقتی یک موسسه را چندین بار با عناوین مختلف تحریم می‌کنند، نشان‌دهنده آن است که آنچه فکر می‌کردند با سیاست فشار حداکثری می‌توانند در ظرف چند ماه مردم ایران را به زانو درآورند، شکست خورده است.»ظریف تصریح کرده که امریکایی‌ها هرچه زودتر باید به این واقعیت اعتراف کنند و با یک روش آبرومندانه به این سیاست خود پایان دهند و گفته است: «اگر همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند توبه کنند و به میز مذاکره بازگردند، حتماً به نتایج بهتری می‌رسند تا اینکه بانک مرکزی را دو یا چند بار تحریم کنند.»
وزیر امور خارجه کشورمان در واکنش به اقدام امریکا برای تحریم مجدد بانک مرکزی ایران گفت: این اقدام نشان‌دهنده این است که سیاست فشار حداکثری به پایان خود نزدیک شده است. تحریم بانک مرکزی پیش از هرچیز نشان‌دهنده استیصال امریکا است، امریکایی‌ها هر تحریمی را که می‌توانستند علیه ایران انجام دادند، کاری که اکنون انجام می‌دهند، این است که بانک مرکزی که قبلا تحریم شده بود را با عنوان دیگری تحریم می‌کنند.
ظریف با خطرناک و ناپذیرفتنی خواندن این اقدام امریکا افزود: البته این اقدامشان نشان‌دهنده تلاششان برای مانع شدن از خریدهای بین‌المللی و رسیدن غذا و دارو به مردم ایران است. این اقدام، نقض تمام تعهدات بین‌المللی نه‌تنها برجام بلکه نقض اصول شناخته شده بین‌المللی در مصونیت بانک‌های مرکزی است.البته امریکایی‌ها در این زمینه متعهد به مقررات بین‌المللی نبودند و صرفا آنها را بر اساس منافعشان تعبیر کرده‌اند. این اقدام خطرناک است و از یک طرف هم نشان‌دهنده عدم تعهد امریکا به تعهدات بین‌المللی است.
وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، اضافه کرد: از طرف دیگر هم نشان‌دهنده این است که سیاست فشار حداکثری به پایان خود نزدیک شده است. وقتی یک موسسه را چندین بار با عناوین مختلف تحریم می‌کنند، نشان‌دهنده آن است که آنچه که فکر می‌کردند با سیاست فشار حداکثری می‌توانند در ظرف چند ماه مردم ایران را به زانو درآورند، شکست خورده است.ظریف تصریح کرد: امریکایی‌ها هرچه زودتر باید به این واقعیت اعتراف کنند و با یک روش آبرومندانه به این سیاست خود پایان دهند. اگر همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند توبه کنند و به میز مذاکره بازگردند، حتما به نتایج بهتری می‌رسند تا اینکه بانک مرکزی را دو یا چند‌بار تحریم کنند.
دعوت از جامعه بین‌المللی برای ایجاد نظام تجاری و اقتصادی جدید
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران نیز در پی این اقدام امریکا از همه اعضای جامعه بین‌المللی دعوت کرد به فکر نظام تجاری و اقتصادی جدیدی باشند که در آن تاثیر اقدامات خصمانه امریکا علیه توسعه و تجارت آزاد بین‌المللی به حداقل برسد.سیدعباس موسوی در واکنش به تحریم‌های جدید ایالات متحده امریکا اعلام کرده که تحریم اعلام شده موضوع جدیدی نبوده و فقط تحریم‌های قدیمی به شکل دیگری بیان شده است و افزوده است: «ایران از اولین تحریم‌ها که در نوع خود از سخت‌ترین تحریم‌ها بوده است راه خود را پیدا کرده و با اتکای به توانایی‌های داخلی و همکاری با کشورهای دوست به رشد و توسعه خود ادامه خواهد داد.»
موسوی همچنین اظهار امیدواری کرده که دولتمردان امریکا درک کنند که آنها دیگر تنها ابر قدرت اقتصادی جهان نیستند و کشورهای زیادی هستند که مایلند از بازار ایران و فرصت‌های اقتصادی روابط خوب با ایران بهره‌مند شوند.
روسیه: به همکاری با بانک‌های ایرانی ادامه می‌دهیم
وزارت خارجه روسیه نیز در کمتر از یک ساعت پس از اعلام تحریم‌های جدید توسط «دونالد ترامپ» رییس‌جمهور امریکا به این اقدام واکنش نشان داد. وزارت خارجه روسیه روز جمعه در واکنش به اقدام خصمانه امریکا مبنی بر تحریم بانک مرکزی با نامشروع خواندن این تحریم‌ها عنوان کرد که با وجود تحریم‌ها به همکاری با بانک‌های ایرانی ادامه خواهد داد.
تحریم دوباره بانک مرکزی جنبه تبلیغاتی و روانی دارد
سیدحسین سلیمی کارشناس بانکی نیز با اشاره به تحریم دوباره بانک مرکزی از سوی رییس‌جمهور امریکا تاکید کرد که این موضوع تاثیر چندانی بر بازارها نخواهد داشت و بیشتر جنبه روانی و تبلیغاتی دارد.
وی در گفت‌وگو با ایبِنا درباره تحریم دوباره بانک مرکزی از سوی دونالد ترامپ و تاثیر آن بر بازارهای مختلف با توجه به اینکه پیش از این نیز بانک مرکزی تحریم شده و نقل و انتقال مالی با ایران محدودیت داشت، گفت: این نوع از تحریم‌ها بیشتر جنبه روانی و تبلیغاتی دارد و بر بازارهای مختلف تاثیری نخواهد داشت.وی با اشاره به اتهام‌زنی مقامات امریکایی درباره حمله ایران به تاسیسات نفتی آرامکو عربستان اظهار داشت: پیش از این نیز با توجه به تحریم‌های یکجانبه امریکا، نقل و انتقال پول با مشکل مواجه بود و با اعمال تحریم جدید، اتفاق جدیدی رخ نداده و محدودیت‌ها بیشتر نخواهد شد.
وی توضیح داد: با توجه به قانون اساسی در امریکا، با توجه به دستور اجرایی دونالد ترامپ به عنوان رییس‌جمهور امریکا در تحریم بانک مرکزی، رییس‌جمهور بعدی این کشور (هر فردی که باشد)، برای برداشتن تحریم بانک مرکزی ایران نیاز به کسب مصوبه کنگره خواهد داشت که این موضوع روند برداشتن این تحریم را زمان‌بر خواهد کرد.سلیمی همچنین درباره پیوستن سامانه سپام بانک مرکزی ایران به پیام‌رسان روسیه و تاثیر آن بر تجارت خارجی با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا اظهار داشت: به هر حال این موضوع نیز گشایشی است و مبادلات با کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا را تسهیل می‌کند.وی تصریح کرد: با توجه به پیوستن ایران به اتحادیه کشورهای اوراسیا و استفاده از پیام رسان روسیه برای مبادلات بانکی، می‌توان بسیاری از کالاهای مورد نیاز را از کشورهای این اتحادیه وارد کرد و بسیاری از کالاهای تولیدی را نیز به این کشورها صادر یا از آنها برای کشورهای ثالث ترانزیت کرد.وی افزود: البته باید توجه داشت که با وجود مبادله با پول‌های ملی اما همچنان خرید و فروش کالاهایی که تحت تحریم امریکا هستند یا حمل و انتخاب بندر ترانزیتی آن با مشکل روبروست.سلیمی خاطرنشان کرد که نباید انتظار داشته باشیم که با پیوستن به این اتحادیه و انجام مبادلات بانکی از طریق پیام رسان روسی، درد کل اقتصاد کشور درمان شود.عضو کمیسیون بازار پول و سرمایه اتاق بازرگانی ایران در عین حال خاطرنشان کرد: البته هر نوع تحریمی تاثیر روانی و انتظاری و همچنین افزایش ریسک معاملات در بازار را به همراه خواهد داشت و تحریم جدید نیز از این موضوع مستثنی نیست.عضو هیات‌مدیره بانک خاورمیانه ادامه داد: اگر به جزییات قانون تحریم‌های امریکا علیه ایران مراجعه کنید، می‌بینید که تحریم بانک مرکزی و افزودن صندوق توسعه ملی و چند نهاد و موسسه دیگر نیز به فهرست تحریم‌ها تغییر چندانی در شرایط موجود ایجاد نمی‌کند.
تحریم دوباره بانک مرکزی، بازی باخته امریکا
از سوی دیگر، محمدحسین حسین‌زاده کارشناس بانکی، تحریم دوباره ایران از سوی ایالات متحده را بازی باخته امریکا عنوان کرد.وی درباره تحریم دوباره ایران از سوی امریکا، اظهار داشت: تحریم ایران از سوی امریکا نه موضوع جدیدی است و نه برای مجموعه کشور و نظام بانکی تاثیر خاصی دارد. بیشتر جنگ روانی است که از گذشته بوده و اکنون تشدید شده است.وی افزود: با تحریم دوباره ایران، در عمل هیچ اتفاقی در تعاملات مالی صورت نخواهد گرفت و با توجه به اینکه در چند وقت اخیر قدرت نظام جمهوری اسلامی در منطقه و جهان مشخص شده این اقدامات بازی‌های باخته‌ای است و امریکا آخرین تلاش‌های خود را می‌کند، اما هیچ اتفاقی نخواهد افتاد.ما سالیان سال است که بدون داشتن این ابزارها کشور را اداره می‌کنیم و حتی ابزارهای جایگزین ابزارهای بین‌المللی مثل سوئیفت و... ایجاد شده از برقراری ارتباط بانکی از طریق پیام رسان روسی و سپام بانک مرکزی ایران (غیر سوئیفت) نشان از بهبود شرایط ایران نسبت به قبل حتی در شرایط تحریم دارد.به گفته حسین زاده، شاید این تحریم‌ها نعمتی باشد برای رشد اقتصادی کشور و نسبت به قبل نه تنها شاهد تغییراتی نخواهیم بود، بلکه دوران سخت اقتصاد ایران نیز به اتمام رسیده است.
تحریم مجدد بانک مرکزی چه فرقی با تحریم قبلی دارد؟
وزارت خزانه‌داری امریکا، بانک مرکزی ایران را این‌بار به بهانه تأمین مالی تروریسم تحریم کرد؛ اقدامی که به گفته رییس کل بانک مرکزی، نشان می‌دهد که دست امریکایی‌ها برای پیدا کردن اهرم فشار علیه ایران تا چه حد خالی است.
به گزارش ایسنا، دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه‌داری امریکا اعلام کرد که تحریم‌های جدیدی را علیه برخی نهادهای مالی ایرانی اعلام کرده است.
در بیانیه وزارت خزانه‌داری امریکا آمده است: «امروز دفتر کنترل دارایی‌های خارجی خزانه‌داری با توجه به اختیارات خود در زمینه مقابله با تأمین مالی تروریسم تصمیم گرفت بانک مرکزی ایران، صندوق توسعه ملی ایران و شرکت اعتماد تجارت پارس را تحت دستورالعمل شماره ۱۳۲۲۴ به فهرست حامیان مالی تروریسم اضافه کند.»
خزانه‌داری امریکا در ادامه ضمن متهم کردن بانک مرکزی ایران به تأمین مالی سپاه قدس و حزب‌الله، مدعی شد که این بانک تاکنون میلیاردها دلار پول برای سپاه پاسداران فراهم کرده است.وزارت خزانه‌داری امریکا همچنین مدعی شد که شرکت اعتماد تجارت پارس، برخی تراکنش‌های ارزی ایران را تسهیل کرده است و صندوق توسعه ملی ایران نیز یکی از منابع تأمین مالی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بوده است.
بانک مرکزی پیش‌تر نیز توسط وزارت خزانه‌داری امریکا تحریم شده بود اما این‌بار نام این بانک به فهرست تأمین مالی تروریسم اضافه شده است که مقامات امریکایی به زعم خود امیدوارند رفع تحریم را دشوارتر کند.تحریم‌های جدید پس از آن اعلام می‌شود که به دنبال حمله به تاسیسات نفتی شرکت آرامکو که به کاهش ۵۰ درصدی صادرات نفت عربستان منجر شد، دونالد ترامپ - رییس‌جمهور امریکا - دستور وضع تحریم‌های جدید ضدایران را صادر کرد. با وجود آنکه این حمله توسط ارتش یمن انجام شد، طرف امریکایی در ادعاهای خود، ایران را مقصر دانسته است.
وزارت خزانه‌داری امریکا با غیر قابل قبول دانستن حمله به تاسیسات نفتی شرکت آرامکو مدعی شده است که تحریم‌های جدید، مکانیزم تأمین مالی سپاه قدس و حزب‌الله را هدف قرار داده است.طرف امریکایی با تأکید بر اینکه به سیاست فشار حداکثری ضد ایران ادامه خواهد داد، از قول سیگال ماندکلر - معاون مقابله با تأمین مالی تروریسم وزارت خزانه‌داری امریکا - نوشته است که کشورها باید از عواقب همکاری با بانک مرکزی ایران آگاه باشند.
به گزارش ایسنا، عبدالناصر همتی- رییس کل بانک مرکزی- نیز در واکنش به این تحریم‌ها گفت: تحریم مجدد بانک مرکزی توسط دولت امریکا نشان می‌دهد که دست آنها برای پیدا کردن اهرم فشار علیه ایران تا چه حد خالی است و موفقیت‌های اخیر بانک مرکزی و ثبات بازار نشان می‌دهد که خوشبختانه تجارت و مبادلات مالی کشور از راه‌هایی انجام می‌شود که از سوی امریکا غیرقابل تحریم است.
هدف اصلی تحریم‌های جدید امریکا از دید مقام سابق خزانه‌داری
یکی از مقامات اسبق وزارت خزانه‌داری امریکا اعلام کرد هدف اصلی تحریم‌های جدید امریکا علیه ایران، ساز و کار مالی اینستکس است نه بانک مرکزی ایران.
به گزارش نشنال امارات، وزارت خزانه‌داری امریکا بانک مرکزی ایران، صندوق توسعه ملی و شرکت اعتماد تجارت پارس را در فهرست تحریم قرار داد. دونالد ترامپ، رییس‌جمهور امریکا دیروز درنشست خبری مشترک خود با نخست‌وزیر استرالیا گفت که این تحریم‌ها، بیشترین میزان تحریم‌هایی است که در طول تاریخ علیه یک کشور وضع شده‌اند.تحریم‌های جدید که یک هفته پس از حملات به تاسیسات نفتی شرکت آرامکو عربستان وضع شده‌اند، با واکنش‌های زیادی مواجه شدند. برخی کارشناسان از جمله ریچارد نفیو، طراح رژیم تحریم‌های ایران در دوران ریاست‌جمهوری اوباما آن را تکراری خواندند و روسیه نیز ضمن محکومیت این تحریم‌ها اعلام کرد به همکاری با بخش بانکی ایران ادامه خواهد داد.بریان او تول، از مدیران اندیشکده «شورای آتلانتیک» و مشاور ارشد سابق دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه داری امریکا، در رابطه با تحریم‌های جدید امریکا گفت که به نظر وی، تحریم‌ها بیشتر ساز و کار مالی تجارت اتحادیه اروپا با ایران موسوم به اینستکس را هدف گرفته است. وی به نشنال گفت: بانک مرکزی ایران قبلا نیز طبق لایحه دفاعی تحریم بود و درنتیجه تحریم آن مساله جدیدی نیست.او تول دو مورد از اهداف تحریم‌های جدید را چنین بر شمرد: اولین هدف تحریم‌ها افزایش فشارها برای تامین مالی نیروهای نظامی و هدف دوم و اصلی‌تر، مقابله با معافیت‌های تحریمی مربوط به اقلام بشردوستانه خواهد بود چرا که بانک مرکزی تامین مالی واردات چنین اقلامی را بر عهده دارد.
به گفته او تول در نتیجه قرار گرفتن نام بانک مرکزی ایران در فهرست تامین مالی‌کنندگان تروریسم، تراکنش‌های مالی با ایران از طریق ساز و کارهایی نظیر اینستکس دیگر مصون از پیامدهای تحریم ثانویه نخواهند بود. در نتیجه امریکا قصد دارد این ساز و کار در عمل به ساز و کاری شکست‌خورده تبدیل شود.وی در ادامه با انتقاد از دولت ترامپ برای آسیب زدن به شهروندان عادی ایرانی افزود که با رفتن نام بانک مرکزی به فهرست تامین مالی تروریسم، احتمال باقی ماندن این نهاد در فهرست تحریم صرف نظر اینکه دولت بعدی دموکرات باشد یا جمهوری‌خواه، بیشتر شده است.
تهدید امریکا به تحریم بانک‌های ایرانی بیشتر
همچنین سخنگوی وزارت خارجه امریکا اعلام کرد واشنگتن تحریم‌های بیشتری علیه بانک‌های ایرانی اعمال خواهد کرد.مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه امریکا در گفت‌وگو با خبرنگار شبکه بلومبرگ در اظهاراتی مداخله جویانه گفته است که تمامی گزینه‌ها در خصوص ایران روی میز قرار دارد. وی با بیان اینکه تا زمان تغییر نکردن رفتار، تحریم‌ها علیه این کشور ادامه خواهد داشت تهدید کرد که واشنگتن در آینده تحریم‌های بیشتری را علیه بانک‌های ایرانی اعمال خواهد کرد.
از سوی دیگر اما مایک پمپئو، وزیر خارجه امریکا اعلام کرد که دونالد ترامپ خواهان رسیدن به راه‌حلی صلح آمیز با ایران است. وی با اشاره به تلاش‌های امریکا برای تشکیل ائتلافی ضد ایران گفت: ماموریت من و خواسته رییس‌جمهور آن است که در همکاری با طرف‌های مختلف به راه‌حلی صلح آمیز با ایران برسیم و امیدوارم ایران اقدامات اخیر را در چنین چارچوبی ببیند. ادعای وزیر خارجه‌امریکا برای دستیابی به راه‌حل صلح آمیز با ایران در شرایطی بیان می‌شود که به گفته شبکه خبری سی‌بی‌اس، مارک اسپر، وزیر دفاع و جوزف دانفورد، رییس ستاد مشترک ارتش امریکا در یک کنفرانس خبری مشترک اعلام کردند امریکا سربازهای بیشتری را به عربستان اعزام خواهد کرد.
