علی مختاری
در یاداشت‌های قبلی تلاش کردم تا با فرضیه‌سازی‌های آکادمیک اقتصادی تصویری از دلایل واقعی رشد بورس کشورمان طی ماه‌های ابتدایی سال و متعاقب آن نزول آن ارایه کنم. هرگز نمی‌توان قطعیتی را برای فرضیات احتمالی ارایه کرد اما می‌توان عواملی را برشمرد که بازار با تکانه‌های ناگهانی روبه‌رو شود. قبلا هم اشاره کردم زمانی که نرخ سود بانکی تناسبی با واقعیات نداشته باشند، افراد حقیقی و حقوقی به دنبال حوزه‌هایی هستند که بتوانند از سرمایه و دارایی‌های خود محافظت کنند. بعد از مشکلاتی که برای بازار ارز و مسکن و... به عنوان بازارهای جذاب برای سرمایه‌گذاری، ایجاد شد و از سوی دیگر دولت هم با استفاده از تبلیغات دامنه‌دار مردم را به حضور در بازار سرمایه تشویق کرد مردم بازار سرمایه را به عنوان مقصد سرمایه‌های خود انتخاب کردند. پس ترکیب نرخ بهره منفی و تعداد بالای کدهای بورسی فعال باعث شد تا تقاضای بسیار زیادی برای خردی سهاکم اتفاق بیفتد. اگر جریان ورود نقدینگی به بورس را از منظر تحلیلی بررسی کنیم ...
متوجه استقبال مردم از این بازار در ماه‌های ابتدایی سال خواهیم شد. عامل خطرناک بعدی که بخشی از نزول بازار مرتبط با نحوه حضور و دخالت دولت در بورس است که دولت در جریان این فراز و نشیب‌ها متوجه شد که باید در این خصوص تجدیدنظر کند. بر اساس اصولی که به آنها اشاره کردیم بازار سرمایه بازدهی بالا و در عین حال ریسک بالایی هم دارد. اتفاقی که در ایران در خصوص بازار سرمایه رخ داد در تاریخ اقتصاد شاید بی‌سابقه باشد، هیچ دولتی اقدام به حمایت‌های فراگیر و دامنه‌دار در بازارهای سرمایه نمی‌کند در حالی که دولت در ایران یک چنین اظهارنظرهایی را انجام دادند. زمانی که این‌گونه رفتار شود این پالس به سرمایه‌گذاران ارسال می‌شود که دولت از بازار حمایت می‌کند، بنابراین میزان ریسک در فعالیت‌های مرتبط با بورس به‌شدت پایین می‌آید. کتاب بسیار جالبی توسط بن شالوم برننکی در زمانی که در دوران ریاست‌جمهوری باراک اوباما رییس فدرال‌رزرو بود، منتشر شده که به نوعی به بحث ما ارتباط دارد. در این کتاب به این نکته اشاره می‌شود که چطور کلمات برنانکه می‌توانسته بازار را با تکانه مواجه کند و به ماجرایی اشاره می‌کند که به کار بردن چند کلمه اشتباه بازارهای مالی و پولی ایالات متحده و جهان را با خطر مواجه ساخته بود. کتابی یا عنوان خاطرات هلی‌کوپتر که خواندن آن برای همه روسای بانک مرکزی ما و وزارای اقتصاد ما ضروری به نظر می‌رسد. هر کلمه‌ای که چهره‌های دولتی در خصوص بازار سرمایه مطرح می‌کند در حکم سیگنالی برای نوسان در بازار می‌تواند تحلیل و تفسیر خواهد شد. حذف کردن ریسک از یک بازار باعث جذاب‌تر شدن بازارها می‌شود و این پالس‌های دولتی باعث شد تا مردم اشتیاق بسیاری برای حضور در بورس داشته باشند. این موضوع در نامه 25 اقتصاددان هم مطرح شد. بورس جای مناسبی برای دخالت و حضور دولتی‌ها نیست و در هیچ جای دنیا به جز موارد اورژانسی و استثنایی دولت‌ها دخالتی در بورس ندارند. باید امیدوار بود که دولت از این تجربیات درس لازم را گرفته باشد و از حضور و دخالت‌ها و اظهارات غیرضروری درباره بازار سرمایه خودداری کنند تا مسیر رشد بازار سرمایه در بطن بازار و بر اساس منافع عمومی کشور تنظیم شود.
کارشناس اقتصادی
