گروه انرژی| نادی صبوری- فرداد احمدی|
40 سال پیش او جوانی انقلابی 26 ساله بود که یک سال از فارغ‌التحصیلی‌اش از مقطع کارشناسی ارشد مهندسی عمران می‌گذشت. در همان سال‌های ابتدایی وارد کارهای اجرایی شد و از سال 76 وزیر نفت. با چنین سابقه‌ای، بیژن زنگنه که امروز 66 سال دارد همواره یکی از مهم‌ترین چهره‌ها در خصوص سرنوشت انقلاب و صنعت نفت ایران محسوب شده است. او دیروز در نشستی خبری در پاسخ به این پرسش «تعادل» که آیا از مسیری که ایران در صنعت نفت در این 4 دهه از سر گذرانده رضایت دارد یا نه عنوان کرد: «ما خیلی بهتر از این می‌توانستیم باشیم. اگر با هم دوست بودیم و با هم می‌ساختیم و تلاش نمی‌کردیم به اسم دوستی و اسلام و انقلاب ریشه یکدیگر را بزنیم، می‌توانستیم خیلی فراتر از اتفاقی که تا به امروز در صنعت نفت افتاده پیش برویم، اما هر آنچه تاکنون به دست آمده است، با زحمت فراوان به دست آمده و کار بزرگی بوده است.» چند روز پس از آنکه نامه‌ای منتسب به 72 نماینده مجلس شورای اسلامی با موضوع ناکارآمدی وزیر نفت در مقطع فعلی منتشر شد، بیژن زنگنه در نشستی خبری هم به مسائل طرح شده در این نامه و هم به دیگر پرسش‌های افکار عمومی در حال حاضر پاسخ داد. وزیر نفت در پاسخ به این پرسش «تعادل» که آیا اظهارات این چنینی و مسائلی که از هر گوشه در مورد وزارت نفت منتشر می‌شود، سیاست‌گذاری در حوزه انرژی را متزلزل نمی‌کند عنوان کرد: « کشور حساب و کتاب دارد. از 72 نفر نماینده مجلسی که نامه نوشتند، تعداد زیادیشان آمدند و گفتند که اصلا نامه را نخوانده بودند و فکر می‌کردند نامه تقدیر از وزارت نفت بوده است. چندین نفر از آنان آمدند یا تلفن زدند و عذرخواهی کردند. همین دیروز نامه دیگری توسط برخی مجلسیان امضا شد که بابت اقدامات وزارت نفت در آذربایجان غربی از وزارت نفت تقدیر کردند و تعدادی از کسانی که نامه پیشین را امضا کرده بودند، این نامه را هم امضا کرده‌اند.» او در ادامه عنوان کرد: «نامه‌ای که آن 72 نفر نوشته بودند، خطاب به سران سه قوه بود. من نیز از رئیس‌جمهور درخواست کردم که موضوعاتی که آنها مطرح کرده‌اند در جلسه سران سه قوه بیان شود و من نیز پاسخ خودم را بدهم و سران سه قوه محترم قضاوت کنند. این اتفاق خوبی است و زحمت‌ها کشیده شده است تا به جایی برسیم که یک نماینده بتواند در مقابل دولت بایستد و حرف خود را بزند. این یک دستاورد است و ما نیز وظیفه داریم پاسخگو باشیم.» وزیر نفت افزود: «پاسخگویی یعنی اینکه بشود یک مقام عالی را بدون خونریزی برکنار کرد. مردم سالاری یعنی پاسخگویی و یعنی اینکه وزیر مملکت مجبور باشد پاسخ سوالات یک نهاد را بدهد و اگر آن نهاد قانع نشد، به قدری قدرت داشته باشد که بتواند آن وزیر را بدون خونریزی و با رأی‌گیری برکنار کند.»
نفت، نوک پیکان حمله
وزیر نفت با تاکید بر اینکه ما در صنعت نفت با وجود همه مشکلاتی که داریم با قدرت، امید و تلاش خستگی‌ناپذیر برای توسعه صنعت نفت و رفاه مردم کار می‌کنیم، اظهار کرد: نوک اصلی جنگی که آمریکا علیه ملت ایران به‌طور غیرقانونی و یک‌جانبه و به تحریک کوردلانی مثل منافقین و با حمایت اسرائیل و اشرار منطقه آغاز کرده، صنعت نفت ایران است. وی با بیان اینکه تمرکز حمله آمریکا بر صنعت نفت ایران است، ادامه داد:«هدف نخست امریکا آن است که درآمد صادراتی ایران را به صفر برساند و درصورتی که موفق به تحقق این هدف نشوند تلاش می‌کند مانع نقل و انتقال پول صادرات ایران شود.» وزیر نفت افزود: « عمده صادرات ایران نیز شامل نفت، فرآورده‌های نفتی و پتروشیمی است که آمریکا تلاش می‌کند جلو صادرات آنها را بگیرد و در صورت صادرات نیز نگذارد پول صادرات به مصرف تامین نیازهای مردم و ملت ایران برسد تا گرانی و کمبود به وجود بیاید و برای مردم ناراحتی و نگرانی ایجاد شود»
اتاق تاریک برای دشمنان
در حالی که اخیرا برخی جریان‌ها عدم توانایی بخش خصوصی در خرید نفت در بورس را به عملکرد وزارت نفت ربط داده و مدعی وجود «اتاق تاریک» در معاملات نفت شده‌اند، وزیر نفت در این خصوص عنوان کرد: «باید بگویم بله؛ ما برای دشمنان ایران اتاق تاریک داریم و بسیاری از این موضوع ناراحت هستند که من تلاش می‌کنم سطح حفاظت اطلاعات بالا باشد، اما همه موارد برای نظام، شفاف و روشن است و ما به گونه‌ای عمل می‌کنیم که سرانجام شفافیت و روشنی برای نظام باشد و روزی که سختی‌ها برطرف شود به مردم نیز خواهیم گفت که چه کارهایی انجام داده‌ایم»
وزیر نفت وضعیت فعلی که ایران در آن قرار دارد را از دوران جنگ تحمیلی «خطیر‌تر» توصیف کرده و در مورد رویکرد دولت امریکا در این دور از تحریم‌ها عنوان کرد: « هر روز چند صد نفر در دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی (OFAC)، از سازمان‌های وزارت خزانه‌داری آمریکا، مسائل را لحظه به لحظه دنبال می‌کنند و در هر لحظه به افراد تلفن می‌زنند و اعلام می‌کنند که مانع کارهای وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران شوند. این خبرها نیز به ما می‌رسد و در مقابل ما نیز باید به گونه‌ای عمل کنیم که جلو کارهای آنها را بگیریم.»
پاسخ به نامه معروف
اما در حالی که به طور سنتی نشست‌های بهمن‌ماه بیژن زنگنه وزیر نفت به بررسی عملکرد دولت‌های بعد از انقلاب در صنعت نفت معطوف می‌شد، انتشار نامه 72 نماینده مجلس و مسائل طرح شده در آن، بخش مهمی از نشست خبری دیروز را به خود اختصاص داد. چکیده پاسخ‌های وزیر نفت به این مسائل را می‌توان در این خلاصه کرد که برای هیچ کدام از موارد طرح شده در این نامه، سندی ارائه نشده و اساسا مشخص نیست این اطلاعات که زنگنه آن را «دروغ» توصیف کرد از چه طریق و با چه هدفی به نمایندگان مجلس شورای اسلامی منتقل شده است.
وزیر نفت در مورد یکی از این موارد عنوان کرد: « در این نامه ادعا شده است ما تمایل نداریم با روسیه و چین کار کنیم اما سند و دلیلشان چیست؟ما برای میدان های آزادگان و یادآوران با چینی ها مذاکرات خارج از مناقصه داشته ایم اما آنها براساس ملاحظاتشان تمایل به همکاری ندارند.»
وزیر نفت درباره ادعای مطرح شده در نامه 72 نماینده مجلس به سران سه قوه مبنی بر درخواست روسیه برای ساخت خط لوله صادرات گاز ایران به اروپا گفت:« این موضوع را برای نخستین بار است که می شنوم؛ مذاکرات زیادی با روس ها داشته ایم اما هیچگاه چنین پیشنهادی را نداده اند.» او ادامه داد: «مشخص نیست چرا چنین
دروغ‌های شاخدار و بزرگی را عده ای رفته و به نمایندگان گفته‌اند.» وزیر نفت به مسئله دیگر طرح شده در این نامه نیز اشاره کرده و گفت: « در این نامه مطرح شده است که چرا ما مثل عربستان با جنگنده از رئیس جمهور چین استقبال نکردیم، اولا هر کشوری پرتکل استقبال خودش را دارد و ثانیاً من مسئولیتی در قبال استقبال از وی ندارم و نباید در این باره جوابگو باشم و ارتباطی به وزارت نفت ندارد»
همزمانی عجیب در دعوای کرسنت
در حالی که پس از مدت‌ها سکوت، در نامه اخیر منتسب به 72 نماینده مجلس یک بار دیگر مسئله پرونده گازی کرسنت مطرح شده بود وزیر نفت در توضیح آسیب چنین اتفاقی گفت: « هر زمان که در این پرونده قرار است شرایط به سود ما تمام شود عده ای همزمان در داخل کشور
حرف‌هایی می زنند که شرایط به ضرر ما می شود.»
به گزارش «تعادل» کرسنت قراردادی میان شرکت ملی نفت ایران و شرکت کرسنت پترولیوم امارات بود که هدف آن فروش گاز تولیدی میدان سلماس به امارات بود. این قرارداد در دوره وزارت نفت بیژن زنگنه در دولت هفتم منعقد شده بود و در دولت نهم توسط دیوان محاسبات متوقف شد. به دنبال توقف قرارداد شرکت کرسنت پترولیوم از ایران شکایت کرده و هنوز این دعوای گازی به نتیجه قطعی نرسیده و رقم جریمه در آن مشخص نشده است.
وزیر نفت دیروز عنوان کرد: « پس از رای داوری بهتر می‌توانیم درباره پرونده کرسنت صحبت کنیم.»
اگر برجام نبود
زنگنه دیروز همچنین در تشریح اهمیت برجام برای صنعت نفت ایران عنوان کرد: « خوش‌بختانه آمار صادرات نفت ما در دوره برجام خوب بوده است و در این دوره ظرف چهار ماه تولید نفت ما یک میلیون بشکه اضافه شد، اما برخی جریان‌ها از جمله روزنامه کیهان با کارشکنی علیه برجام نگذاشتند ما به صادرات نفت ادامه دهیم.»او ادامه داد:«صادرات ما در اردیبهشت ۹۷، روزانه ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار بشکه بود، اما با روی کارآمدن ترامپ در کشور آمریکا صادرات نفت ما تحت فشار قرار گرفت که ربطی به برجام نداشت و اتفاقا نشانه این بود که برجام موفق بود و پس از کناره‌گیری آمریکا از برجام، فشارهای زیادی علیه صادرات نفت ما صورت گرفت و ما هم با این فشارها مقابله کردیم و سر تسلیم فرود نمی‌آوریم.»
ماجرای دامادهای بیل گیتس
وزیر نفت در مورد یکی از ادعاهای مطرح شده در نامه منصوب به 72 نماینده که وزارت نفت با پیشنهاد عراق برای توسعه مشترک میدان نفتی با ایران استقبال نکرده است عنوان کرد: «چرا باید عراق که در حال توسعه‌ی میادین خود با شرکت‌های بین‌المللی است چنین پیشنهادی به ما بدهد؟»او با تشبیه یکی از پیشنهادهای مطرح شده در نامه نمایندگان به ماجرای «داماد بیل گیتس و کارخانه مرسدس بنز» عنوان کرد: «در این نامه گفته‌اند ما از پیشنهاد سرمایه‌گذار برزیلی برای ساخت پالایشگاه در ایران استقبال نمی‌کنیم. ماجرا از این قرار است که فردی به کارخانه مرسدس بنز رفت و خواست که استخدام شود، به او گفتند این روند ساده نیست و باید مراحل زیادی را پشت سر بگذارد، او گفت اگر داماد بیل گیتس باشم چطور؟ آنها گفتند اگر این طور است بیا حرف بزنیم. کمی بعد این فرد از دختر بیل‌گیتس خواستگاری کرد، خانواده گیتس به او گفتند این که ساده نیست و هر کسی را نخواهند پذیرفت. او پاسخ داد حال اگر من معاون شرکت مرسدس بنز باشم چطور؟ داستان این سرمایه‌گذار برزیلی نیز همین‌طور است. او به ما می‌گوید من برایتان پالایشگاه می‌زنم و نصف سهامش را مجانی به شما می‌دهم فقط یک کاغذ بدهید که خوراک را تضمین می‌کنید. ما به او گفتیم از کجا سرمایه می‌آوری؟ گفته است از شرکت ساینوپک چین. گفتیم خب یک نامه از ساینوپک بیاور، حالا 10 ماه است که رفته تا یک نامه بیاورد» وزیر نفت گفت: «این روزها همه که به وزارت نفت مراجعه می‌کنند یا داماد بیل‌گیتس هستند یا پسرخاله‌ی پوتین و همه ادعا دارند که اینقدر نفت ما را خریداری می‌کنند. اما اغلب آنها شیاد هستند» وزیر نفت با تاکید بر اینکه از پیشنهادهای مختلف خارجی‌ها برای مشارکت در صنعت نفت ایران استقبال می‌کند عنوان کرد: « اما تنها قراردادی را امضا می‌کنم که با عزت و بر اساس منافع ملت ایران امضا شود.؛ من در آخر عمر خود به دنبال این نیستم که از من تعریف و تمجید شود، بلکه فقط به دنبال تامین خواسته‌های ملت ایران و رضایت خداوند هستم.»
دستاوردها پس از 40 سال
وزیر نفت در مورد پیشرفت‌ها در حوزه کاری‌اش بعد از انقلاب عنوان کرد: « زمانی که انقلاب پیروز شد چیزی به معنای واقعی صنعت گاز نداشتیم، بلکه مقدار کمی تولید و شبکه کوچکی از گاز داشتیم. ظرفیت کنونی پالایش گاز کشور ۳۰ برابر ظرفیت دوران انقلاب معادل یک هزار و ۶۰ میلیون مترمکعب است.» زنگنه ادامه داد: ما در زمان پیروزی انقلاب ۵۲ هزار انشعاب گاز داشتیم و اکنون به ۱۱ و نیم میلیون انشعاب رسیده است. پوشش گازرسانی نیز در آن زمان حدود صفر بود، یعنی کمی از تهران و مناطق دیگر زیر پوشش گاز بودند، اما اکنون نزدیک ۹۲ درصد از جمعیت کشور زیر پوشش گاز طبیعی هستند و ما در این زمینه در جهان بی‌نظیر هستیم.
وزیر نفت گفت: بخش درخشان دیگر صنعت نفت، پتروشیمی معروف به جلوگیری از خام‌فروشی است. مجموع فروش خالص محصولات پتروشیمی کشور در سال ۵۷ یک میلیون تن و فروش خالص داخلی - که بخشی از آن کود بود - نیز ۶۰۰ هزار تن بوده است. امسال فروش خالص محصولات پتروشیمی ما به بیش از ۳۰ میلیون تن و بالای ۱۷ میلیارد دلار می‌رسد که این از مصادیق جلوگیری از خام فروشی و توسعه زنجیره ارزش در صنعت نفت است.
وی افزود: تولید بنزین در زمان پیروزی انقلاب اسلامی، ۱۴ میلیون لیتر در روز بود، اما این رقم اکنون به ۱۰۵ میلیون لیتر در روز رسیده است.به گفته وزیر نفت، مقدار تزریق به میدان‌های نفتی در دوره پیروزی انقلاب اسلامی ۲,۷ میلیون مترمکعب در روز بوده است، اما در سال ۹۷ به بیش از ۷۷ میلیون مترمکعب در روز رسیده که این موارد دستاوردهای بزرگی برای صیانت از ثروت بزرگ ملت ایران است.زنگنه در ادامه گزارش عملکرد ۴۰ ساله صنعت نفت به ارائه توضیحاتی درباره برداشت گاز از میدان مشترک پارس جنوبی پرداخت و اظهار کرد: امروز مقدار برداشت گاز ما از پارس جنوبی در مقایسه با طرف مقابل (کشور قطر) بیشتر شده است.زنگنه با اعلام خبر افتتاح چند طرح مهم در اواخر بهمن و اوایل اسفندماه امسال گفت: میدان گازی پارس جنوبی تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی کشف نشده بود. از سال ۱۳۷۵ فعالیت‌هایی در آن میدان آغاز شد و از سال ۱۳۷۶ در دولت نخست اصلاحات، نخستین قراردادها برای توسعه پارس جنوبی امضا شد و در طول فعالیت هشت‌ساله دولت اصلاحات، پنج فاز پارس جنوبی به مدار آمد و پنج فاز دیگر نیز در حال اجرا بود.
