گروه تشکل‌ها|
نیمی از عمر اتاق بازرگانی در دوره هشتم سپری شد. 2سال پیش در چنین روزی انتخابات اتاق بازرگانی تهران همزمان با سایر اتاق‌های بازرگانی کشور برگزار شد. نتیجه انتخابات همه را در شوک فرو برد برخلاف سایر انتخابات که در آن از همه گروه‌ها نمایندگانی به اتاق تهران راه می‌یافتند در این دوره یک گروه موفق شده بود 36کرسی از 40کرسی اتاق تهران را تصاحب کند و بسیاری از چهره‌های مطرح و قدیمی از حضور در اتاق تهران بازماندند. گروه ائتلاف برای فردا برنده انتخابات معرفی شد و عملا فاصله به حدی بود که این گروه به صورت کامل سرنوشت اتاق تهران را تعیین کرد. این نخستین باری بود که یک گروه اکثریت مطلق را بدون نیاز به آرای دولتی به دست می‌آورد و مشخص نبود طبیعتا انتظار می‌رفت که برنامه‌های منتشر شده توسط این گروه به صورت کامل در اتاق هشتم اجرا شود. برخی نتیجه انتخابات این دوره را برخلاف مصالح اتاق می‌دانستند و معتقد بودند که عملا فضای تک قطبی و تک صدایی در اتاق حاکم شده اما واقعیت این بود که با چنین شرایطی می‌توانستیم انتظار داشته باشیم که اتاق به صورت کامل برنامه‌های یک گروه را اجرایی کند و دیگر بهانه‌یی قابل قبول نبود. امروز 2سال از
آن روز گذشته است و طبیعتا باید نیمی از راه طی شده باشد. به مناسبت 18 اسفند نگاهی به کارنامه اتاق بازرگانی در نیمه راه می‌اندازیم.
نگاهی به برنامه ائتلاف برای فردا
در برنامه‌های ائتلاف برای فردا بندهایی بود که عملا واکنش سایر گروه‌ها را در پی داشت. ائتلاف برای فردا اتاق را دارای پتانسیل‌های زیادی می‌دانست و معتقد بود که می‌توان بنیان‌های اقتصاد ایران را تغییر داد. درحالی که سایر گروه‌ها معتقد بودند که اصولا چنین شعارهایی تنها انتظارات را از اتاق بالا می‌برد و امکان تحقق این شعارها وجود ندارد.
نگاهی به برنامه‌های ائتلاف برای فردا به ما نشان می‌دهد که این گروه 2سال پیش موارد زیر را به عنوان مهم‌ترین اهداف خود مطرح کرد:
- حذف کارت بازرگانی از فرآیند تجارت خارجی کشور
- حدف یک در هزار فروش و سه در هزار سود مشمول مالیات توسط دارندگان کارت بازرگانی
- تغییر در قانون اتاق بازرگانی و فراگیر کردن عضویت بنگاه‌های بخش خصوصی در اتاق به نحوی که اتاق از طریق حق عضویت پرداختی اعضا منابع لازم برای بودجه خود را به دست آورد.
- اصلاح قانون مالیات بر ارزش‌افزوده با نگاه رفع مشکلات موجود و برداشتن فشار آن از دوش تولیدکنندگان، صادرکنندگان و پیمانکاران
- اصلاح قانون بیمه تامین اجتماعی و مقررات مربوطه در جهت افزایش نقش کارفرما در این سازمان و کاهش فشارهای این سازمان بر کارفرمایان
- اصلاح قانون امور گمرکی برای کاهش موانع موجود برای سرعت بخشیدن به فرآیند امور گمرکی و کاهش هزینه‌های مترتب به صاحب کالا
- ایجاد واحد مشاوره حقوقی در اتاق تهران برای ارائه خدمات مشاوره‌یی به بنگاه‌های کوچک و متوسط و اشخاص حقیقی عضو اتاق
- راه‌اندازه سامانه ارتباط مستمر با اعضای اتاق به نحوی که اطلاع‌رسانی فراگیر به همه اعضا درخصوص فرصت‌های تجاری، هیات‌ها و سایر اطلاعات به لحظه انجام پذیرد.
- راه‌اندازی خدمات مشاوره و توانمندسازی اعضای جوان و جدید اتاق
- کم کردن هزینه اعضای اتاق از طریق عقد قراردادهای جمعی با تخقیق ویژه برای اعضا به نحوی که ارزش‌افزوده ارائه خدمات مستقیم اتاق به اعضا از مبالغ پرداختی ایشان به اتاق بیشتر شود.
- استفاده از افراد خبره و توانمند در هیات‌های حل اختلاف مالیاتی و بیمه تامین اجتماعی
- سهیم شدن اتاق در نمایشگاه بین‌المللی تهران
- رسیدگی به مشکلات واحدهای تولیدی مستمر در شهرک‌های صنعتی تهران
- راه‌اندازی باشگاه اعضای اتاق به قصد تقویت ارتباط بین اعضا ضمن ارائه خدمات رفاهی و تفریحی
- شبکه‌سازی تجاری بین اعضای اتاق در جهت پیوند زدن توانمندی‌های اعضا و تقویت همکاری درون بخش خصوصی
- راه‌اندازی واحد پایش بخشنامه‌ها و مقررات برای اطلاع‌رسانی سریع آنها به اعضا همچنین پیگیری اصلاح موارد مخل کسب و کار
- مقابله با فساد اداری از طریق شناسایی مقررات و رویه‌های فسادزا
- همکاری با سازمان‌های ذی‌ربط شهر تهران برای کاهش آسیب‌ها و اختلالات مهم شهر تهران مانند آلودگی هوا، ترافیک و آسیب‌های اجتماعی
- اصلاح نظام تامین مالی کشور در جهت کاهش شکاف تامین مالی برای بنگاه‌های کوچک و متوسط
- بهبود رتبه ایران در گزارش جهانی انجام کسب و کار با هدف افزایش سهولت کسب و کار برای فعالان اقتصادی و افزایش جذابیت سرمایه‌گذاری خارجی در کشور
- مطالبه جدی اجرای قانون بهبود مستمر محیط کسب و کار و گزارش‌گری موارد عدم توجه و تمکین به این قانون
برای مثال یکی از مهم‌ترین شعارهای ائتلاف برای فردا حل مساله مشکلات تامین اجتماعی با اصلاح قانون آن بود. همچنین در برنامه‌های ائتلاف برای فردا تغییر در نظام مالیات جزو شاه‌بیت‌ها محسوب می‌شد. با این وجود در 2سال گذشته به جز جلسات صبحانه‌یی که سبک سابق ادامه پیدا کرد و بیان برخی مشکلات هیچگاه شاهد تغییر در ساختار این سازمان‌های دولتی نبودیم. در برنامه سال 95 اتاق تهران آمده است جمع‌بندی و ارسال پیشنهادات مربوط به قانون مالیات بر ارزش‌افزوده به مراجع ذی‌ربط با نگاه رفع مشکلات موجود و برداشتن فشار آن از دوش تولیدکنندگان، صادرکنندگان و پیمانکاران همچنین در بندی دیگر آمده است، جمع‌بندی پیشنهادات درخصوص اصلاح قانون بیمه تامین اجتماعی و مقررات مربوطه در جهت افزایش نقش کارفرما در این سازمان و کاهش فشارهای این سازمان بر کارفرمایان. این برنامه‌ها براساس جدول زمان‌بندی اتاق تهران باید تا انتهای تیر ماه 95 انجام می‌شد اما بحث تغییر قانون که در برنامه‌های ائتلاف برای فردا ذکر شده، مساله بزرگ‌تری است که هیچگاه اجرایی نشد.
عدم تغییر در بنیان اتاق
اتاق بازرگانی تهران از زمان جدایی از اتاق ایران عملا اتاقی کارا و چابک(به نسبت اتاق ایران) محسوب می‌شد. ساختاری که پس از جدایی از اتاق تهران بنیان گذاشته شد عملا ساختاری قوی و در عین حال نه چندان سنگین بود. این بنیان در طول 2سال گذشته عملا ثابت باقی مانده و شاهد تغییرات ساختاری در اتاق تهران نبودیم. این مساله باعث شده که هنوز اتاق تهران نهادی چابک محسوب شود اما عملا موضوع جدیدی به آن اضافه نشده است.
در عین حال برخی برنامه‌های بلندمدت اتاق تهران در عمل نیمه کاره باقی مانده است. برای مثال اتاق تهران در دوره ششم و هفتم اقدام به خرید چند ساختمان کرد. توجیه این مساله در آن زمان این بود که این ساختمان‌ها می‌تواند محل اسکان تشکل‌ها باشد. هر چند در آن زمان نیز منتقدانی در این خصوص وجود داشت اما در نهایت اتاق تهران ساختمان‌های جدید را خریداری کرد اما در عمل با گذشت 2سال با وجود آنکه ساختمان‌ها در اختیار اتاق تهران بوده اما به تشکل‌ها ساختمانی داده نشده است. این مثال به خوبی شرایط امروز اتاق تهران را نشان می‌دهد. مسائل روزمره در اتاق تهران به شکل دوره هفتم ادامه پیدا کرده است اما خبری از برنامه‌های جدید در اتاق تهران نیست. این درحالی است که برنامه‌های گسترده‌یی توسط ائتلاف برای فردا برای اتاق تهران ترسیم شده بود.
نبود چشم‌انداز در بخش تشکل‌گرایی
بسیاری از برنامه‌های ائتلاف برای فردا نه تنها اجرایی نشده بلکه حتی به سمت اجرایی شدن هم حرکت نکرده است. انتقادهای زیادی از عدم گرفتن جواب از روابط بین‌الملل با وجود تمام تلاش‌های صورت گرفته در دوره هفتم می‌شد اما هنوز وضعیت به همان شکل است. در بحث تشکل‌ها ما شاهد تغییر چشمگیری نبودیم. در حقیقت وضعیت اتاق بازرگانی تهران در دوره هشتم از نظر اجرایی کاملا شبیه دوره هفتم است و تنها صدای مخالف و نظرات مختلف آن حذف شده است و به جای انتقاد از عملکرد موجود اتاق در سکوت به اعضای خود همان خدمات دوره‌های قبل را ارائه می‌دهد. حال سوال اساسی این است که آیا ائتلاف برای فردایی‌ها متوجه شده‌اند که اصولا برنامه‌های آنها در شرایط امروز اقتصاد قابلیت اجرا از طریق نهادی مانند اتاق بازرگانی را نداشت یا اینکه مشکل عدم اجرای برنامه‌ها را در ضعف اجرایی می‌دانند؟ قرار است وضعیت اتاق تهران در ادامه این 2سال چگونه باشد و چه مسیری در ادامه طی شود. فرصت حضور یک گروه در اتاق تهران یک فرصت طلایی محسوب می‌شود که این گروه می‌تواند مسائل مد نظر خود را بدون هیچ مخالفی از درون اجرایی کند اما بحث این است که در 2سال آینده شاهد استفاده از این فرصت خواهیم بود یا خیر.
