گروه انرژی
هم‌زمان با بررسی لایحه بودجه سال 95 در کمیسیون‌های مختلف بهارستان، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی اقدام به انتشار گزارشی در رابطه با پیش‌بینی قیمت نفت در سال آینده کرده است. در فروض لایحه بودجه سال 1396، قیمت هر بشکه نفت‌خام 55دلار تعیین شده است. اما به نظر می‌رسد نظر نهاد پژوهشی مجلس این است که این قیمت در عمل اتفاق نخواهد افتاد و پیش‌بینی 50دلار در هر بشکه به صلاح است. نگرانی دیگر از بالا رفتن قیمت نفت در بودجه مربوط به افزایش وابستگی به درآمدهای نفتی است که کشور را از داشتن اقتصادی سالم و شکوفا دور می‌کند.
پس از 3 سال کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و رسیدن سهم درآمدهای حاصل از فروش نفت‌خام و میعانات گازی به 25.5درصد پیش‌بینی می‌شود، این رقم در سال آینده افزایش یافته و به 36درصد برسد. مرکز پژوهش‌ها در گزارش خود نگاهی به قیمت نفت در بودجه سال آینده کشورهای مختلف انداخته است تا با این قیاس تخمین قیمت نفت در بودجه ایران را مورد آزمون قرار دهد.
نفت 40دلاری در بودجه روسیه
بودجه فدراسیون روسیه در حال حاضر با 3.5درصد کسری مواجه است. در حالی که قیمت نفت در آخرین روزهای سال 2016 در کانال 50دلاری نوسان می‌کند و با وجود توافقات اخیر میان اوپک و غیراوپکی‌ها و پیش‌بینی افزایش تقاضا از سوی نهادهای مختلف در سال 2017، روسیه برای سال آینده میلادی قیمت هر بشکه نفت را تنها 40دلار در هر بشکه تخمین زده است. پیش‌بینی می‌شود که با این قیمت نفت کسری بودجه روسیه کاهش یافته و به سطح 2.4درصد از تولید ناخالص داخلی این کشور برسد. کارشناسان مرکز پژوهش‌ها معتقدند با توجه به نزدیکی انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2018 و نیز درگیر بودن روسیه در بحران‌های سوریه و اوکراین، این مساله ممکن است برای ولادیمیر پوتین دردسرساز شود.
این در حالی است که روز گذشته ولادیمیر پوتین اظهار کرد که به تثبیت قیمت نفت در نیمه دوم سال 2017 در سطح 55دلار در هر بشکه امیدوار است. پوتین بر این باور است که در نیمه دوم سال آینده میلادی مازاد عرضه جهانی از بین خواهد رفت.
نفت 40دلاری در بودجه قزاقستان
قزاقستان کشوری است که پیش‌بینی می‌شود در سال 2016 به صورت خالص معادل یک‌میلیون و 720هزار بشکه در روز نفت صادر کرده باشد. این کشور در قانون بودجه خود قیمت نفت در سال 2016 تا 2018 را حدود 40دلار و در فاصله 2018 تا 2020 معادل 50دلار در هر بشکه در نظر گرفته است.
همچنین پیش‌بینی می‌شود این کشور در سال آینده رشد 3.6درصدی در اقتصاد خود را تجربه کند و از 45تریلیون و 500میلیارد تنگه (واحد پول قزاقستان) به 47تریلیون و 138تنگه برسد.
سناریوهای مختلف کانادا برای نفت
تحلیل قیمت نفت در بودجه کانادا به صورت پیشرفته‌تری صورت می‌پذیرد. این کشور سناریوهای متفاوتی از قیمت را در نظر می‌گیرد. پیش‌بینی‌های انجام شده برای بودجه سال‌های 2016 و 2017 این کشور با سناریو قیمت پایین نفت صورت گرفته و میزان این کسری 10میلیارد و 400میلیون دلار تخمین زده شده است.
براساس گزارش مرکز پژوهش‌ها، این کسری‌ها شامل یک تعدیل ریسک برای سناریو قیمت پایین نفت شده و در 3دوره در نظر گرفته شده است.
با توجه به واردات نفت این کشور، افزایش قیمت نفت سبب تشدید کسری بودجه در این کشور صنعتی می‌شود. تعدیل‌های ریسک براساس سناریو نفت WTI با قیمت 36دلار امریکا کسری بودجه 700میلیارد دلاری در این کشور در سال 2017-2016 را نشان می‌دهد. در سناریو نفت 45دلاری این رقم به یک میلیارد و 500میلیون دلار و در سناریو نفت 54دلاری، کسری بودجه این کشور حدود 2میلیارد دلار پیش‌بینی شده است.
نفت 43دلاری در بودجه عراق
عراقی‌ها قیمت نقطه‌یی نفت را برای سال 2017 معادل 43دلار در هر بشکه و در بازه 35 تا 45دلار در نظر گرفته‌اند. عراق برای تعیین قیمت نفت در بودجه خود سراغ نهادهای بین‌المللی ازجمله صندوق بین‌المللی پول رفته است. براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، کارشناسان IMF پس از ارزیابی و تحلیل رویدادهای جهانی نفت 45دلاری را برای رفع کسری بودجه این کشور منطقی دانسته‌اند.
به گفته کارشناسان، نفت 35دلاری دولت بغداد را با کسری بودجه شدیدی مواجه خواهد کرد و بر این اساس صندوق بین‌المللی پول، نفت 45دلاری را قیمت مناسبی برای رفع مشکلات ناشی از کسری بودجه در این کشور می‌داند. کل صادرات نفتی عراق در بودجه فدرال این کشور معادل 3میلیون و 88هزار بشکه در روز در نظر گرفته شده، درحالی‌که صندوق بین‌المللی صادرات این کشور را 3میلیون و 600هزار بشکه در روز پیش‌بینی کرده است.
البته عراقی‌ها در نشست 30نوامبر به کاهش 210هزار بشکه‌یی در تولید خود تن دادند و از این جهت کارشناسان مرکز پژوهش‌ها رقم اعلام شده صادرات توسط خود عراقی‌ها را به واقعیت نزدیک‌تر می‌بینند.
نفت 48دلاری در بودجه قطر
قطر کشوری است که در سال‌های گذشته و با کاهش قیمت نفت همواره با کسری بودجه دست و پنجه نرم کرده است. این کشور در سال 2016 نخستین کسری بودجه خود معادل 7.8درصد از تولید ناخالص داخلی را تجربه کرد. پیش‌بینی می‌شود این کسری در سال آینده اندکی نیز افزایش یافته و به 7.9درصد برسد. پیش‌بینی قطری‌ها از قیمت نفت در سال آینده 48دلار در هر بشکه است. کارشناسان اقتصادی بانک جهانی برآورد کرده‌اند که با تعیین بودجه مبتنی بر نفت 48دلار، کسری بودجه قطر افزایش خواهد یافت.
داده پرت در بودجه
در بین تمام تولیدکنندگان نفت، ایران موردی منحصر به فرد است که در بودجه سال آینده خود نفت 55دلاری را پیش‌بینی کرده است.
پیش از این «تعادل» در گزارش خود به این موضوع پرداخته بود که به اعتقاد برخی کارشناسان، نفت بالای 40دلار در هر بشکه منطقی به نظر نمی‌آید.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی نیز قیمت 55دلاری برای نفت ایران در سال 2017 را خوش‌بینانه توصیف کرده است.
متوسط برآورد‌ها، قیمت نفت در سال 2017 را 54دلار و حداقل آن را 48دلار و 75سنت پیش‌بینی کرده‌اند.
اگر نفت ایران به‌طور متوسط 2دلار در هر بشکه ارزان‌تر از سبد نفتی اوپک در نظر گرفته شود، فرض نفت 50دلاری در هر بشکه منطقی به نظر می‌رسد. از سوی دیگر موضع نهاد پژوهشی مجلس این است که با توجه به تاکید سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و کلیات برنامه ششم بر کاهش وابستگی بودجه به نفت شاهد این هستیم که وابستگی بودجه به نفت (با احتساب برداشت از صندوق توسعه ملی برای کمک به صندوق شکوفایی و نوآوری) در لایحه سال آینده نسبت به سال 95 بیش از 10درصد افزایش داشته است.
از این‌رو پیشنهاد مرکز پژوهش‌های اسلامی بر اصلاح فرض نفت 55دلاری و فرض قیمت 50دلار در هر بشکه برای صادرات نفت‌خام ایران است.
