هر ساله و بلافاصله پس از تحویل سال جدید خورشیدی براساس یک رسم مرسوم، فرآیند نامگذاری سال جدید از سوی مقام معظم رهبری انجام می‌گیرد تا نقشه راه کلان کشور در بخش‌های گوناگون مبتنی بر این نقشه راه ترسیم شود. باتوجه به این واقعیت که اقتصاد، همواره یکی از معادلات اصلی کشور طی دهه‌های اخیر محسوب می‌شود؛ سال95 نیز با مورد توجه قرار دادن موضوعات اقتصادی از سوی مقام معظم رهبری تحت عنوان «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» نامگذاری شد تا بخش‌های گوناگون تاثیرگذار در کشور در مسیر مقاوم‌سازی اقتصاد حرکت کنند و اقتصاد و معیشت ایرانیان را در تقابل با تکانه‌های درونی و بیرونی محافظت کنند. یکی از محورهای اصلی فرآیند مقاوم‌سازی اقتصاد مربوط به توسعه بنگاه‌های کوچک و متوسط اقتصادی است که هم در پیام نوروزی مقام معظم رهبری و هم در ادامه در صحبت‌های ایشان در حرم رضوی روی آن تاکید شد. اینکه مسوولان اجرایی، تقنینی و فعالان اقتصادی با مورد توجه قرار دادن فرآیند توسعه کسب و کار کوچک و متوسط در کنار سایر گزاره‌های موثر اقتصاد مقاومتی؛ هم زمینه «اشتغالزایی» را در جامعه گسترش دهند و هم با استفاده از ظرفیت‌های این نوع کسب و کار در مسیر
«افزایش تولیدات صادرات‌محور» قرار بگیرند.
مقام معظم رهبری در بخشی از صحبت‌های‌شان روی این نکته تاکید کردند: «در حال حاضر چند هزار کارگاه و کارخانه متوسط و کوچک در کشور هست، بنا بر آماری که به بنده دادند 60درصد از اینها دچار بیکاری و تعطیلی هستند، این خسارت است. آن چیزی که در متن جامعه اشتغال و تحرک ایجاد می‌کند، همین صنایع کوچک و متوسط است.» بلافاصله پس از نامگذاری سال95، بازار ارزیابی‌های تحلیلی درباره محتوای تئوریک اقتصاد مقاومتی و اولویت‌هایی که اقتصاد ایران برای رسیدن به مرحله مقاوم‌سازی به آن احتیاج دارد در شبکه‌های اجتماعی و خبرگزاری‌ها به راه افتاد که در آن، دولتمردان، اهالی بهارستان و کارشناسان اقتصادی هر کدام تلاش می‌کردند تا ابعاد متفاوتی از این مقوله اقتصادی را بررسی کنند. باتوجه به پایان تعطیلات نوروزی و آغاز انتشار روزنامه‌ها، سراغ اهالی اقتصاد و مدیران بخش خصوصی رفتیم تا درباره نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط در مقاوم‌سازی اقتصاد در سالی که عنوان اقتصاد مقاومتی را بر پیشانی خود نشانده است، صحبت کنیم.
رونق صنایع کوچک و متوسط؛ شاه‌کلید تحقق اقتصاد مقاومتی
یکی از فعالان بخش خصوصی بااشاره به شعار «اقتصاد مقاومتی؛ اقدام و عمل» و نقش بنگاه‌های کوچک و متوسط در این مقاوم‌سازی می‌گوید: «اقتصاد مقاومتی فارغ از بحث اقدام و عمل مربوط به یک اقتصاد درون‌گراست، یعنی به ظرفیت‌های اقتصادی داخلی توجه ویژه دارد. توجه به صنایع کوچک و متوسط شاه‌کلید تحقق اقتصاد مقاومتی است.»
مصطفی حیدری، درباره تحقق شعار سال95 ادامه می‌دهد: «اقتصاد مقاومتی فارغ از بحث اقدام و عمل مربوط به یک اقتصاد درون‌گراست، یعنی به ظرفیت‌های اقتصادی داخلی توجه ویژه دارد.
باتوجه به وضعیت و شرایط حاکم بر اقتصاد ایران و وجود شهرک‌های صنعتی متعدد در اطراف شهر‌ها، همچنین وجود بنگاه‌های خرد و کوچک در حال حاضر شرایط برای تحقق اقتصاد مقاومتی مهیاست و توجه به صنایع کوچک و متوسط شاه‌کلید تحقق اقتصاد مقاومتی است.»
این فعال اقتصادی افزود: «اقتصاد امریکا باتوجه به مشکلات متعدد مالی که طی چند سال گذشته بروز کرده توجه خود را به بنگاه‌های کوچک معطوف کرده است. در حال حاضر در کشور بهترین فرصت برای توسعه اقتصادی توجه به بنگاه‌های خرد و متوسط است. این بنگاه‌های کوچک که تعطیل هستند، دارای سرمایه‌های اولیه هستند که می‌توانند احیا شوند.
باتوجه به کمبود پول که به‌واسطه تحریم و فروش نفت همچنین قیمت پایین نفت که برای کشور رخ داده است، برای ایجاد این شرکت‌ها نیازمند سرمایه زیاد نیستیم، چراکه سرمایه‌گذاری اولیه صورت گرفته است. با یک اقدام میدانی می‌توان تمام شرکت‌هایی را که دچار مشکل هستند شناسایی و نقاط ضعف آنها را برطرف کرد.»
ایجاد اشتغال و توسعه صادرات از طریق بنگاه‌های کوچک
در ادامه حیدری بیان کرد: «نخستین گام باید شناسایی بنگاه‌هایی باشد که تولیدات آنها کمتر از میزان ظرفیت است. می‌توان با یک تزریق، کمک و سیاست‌های پولی انبساطی خوب از قبیل اعتبار و تسهیلات ارزان‌قیمت در بلندمدت، با بهره اندک بنگاه‌های دچار آسیب را یاری کرد.» این کارآفرین موفق ایرانی بیان کرد: «زمانی که تولید افزایش یابد، اشتغال ایجاد و رکود از بین می‌رود. گام بعدی در تحقق اقتصاد مقاومتی کمک به شرکت‌هایی است که اخیرا تولیدات خود را متوقف کرده‌اند. عدم وجود سرمایه در گردش، عدم وجود نقدینگی، رکود مواد اولیه مشکلات اولیه بنگاه‌های تولیدی هستند. گام بعدی توجه به شرکت‌هایی است که بخشی از کار را برای سرمایه‌گذاری انجام داده‌اند و بخشی دیگر نیازمند حمایت ابتدایی هستند.»
حیدری افزود: «در مجموع توجه به صنایع کوچک و متوسط گام مهم در تحقق شعار است. توجه به صنایع مادر و زیربنایی نیز باید مورد توجه قرار گیرد.»
ضرورت اصلاح قوانین کسب و کار کوچک
از سوی دیگر، رییس اتاق اصناف ایران با انتقاد از ناکارآمدی برخی قوانین می‌گوید: «اگرچه قانون نظام صنفی اصلاح شده، اما تاکنون نیازهای بخش اصناف کشور را برآورده نکرده است.» فاضلی ادامه می‌دهد: «اگر قرار باشد فرامین مقام معظم رهبری در اقتصاد مقاومتی محقق شود، راهی جز تکیه به بنگاه‌های کوچک و متوسط مانند صنوف تولیدی نیست.»
رییس اتاق اصناف ایران دستفروشی را به عنوان یکی از آسیب‌های موجود در نظام اجتماعی و اقتصادی ذکر کرده و ادامه می‌دهد: «باید میان بنگاه‌های کوچک و متوسط و مشاغل کاذب تفاوت قائل شویم. بررسی‌های میدانی نشان می‌دهد که بخش عظیمی از آن به عنوان شغل دوم است؛ بخشی هم افرادی هستند که به نام تولیدی‌های مشاغل خانگی عمل می‌کنند و بخشی از اینها هم عامل توزیع کالاهای قاچاق در مجموعه اقتصاد کشور هستند.»
فاضلی با بیان اینکه براساس قانون مدیریت حراج و فروش‌های فوق‌العاده با اتحادیه‌های صنفی است، ادامه می‌دهد: «واقعیت این است که متاسفانه آشنایان، بستگان و دوستان برخی نهادهای قدرتمند در شهرستان‌ها و استان‌ها دارای شرکت‌های دلالی و واسطه‌گری هستند و جای اصناف را گرفته‌اند.»
رییس اتاق اصناف ایران با بیان اینکه دولت یازدهم کمترین دخالت را در امور بازار داشته است، تصریح می‌کند: «کسبه و بازاریان معتقد هستند دولت در زمینه اصلاح قوانین باید اقدامات ویژه و بیشتری را انجام دهد.»
تحقق اقتصاد مقاومتی نیازمند دانش‌افزایی صنعتگران است
رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان‌شرقی گفت: «تحقق دیدگاه مقام معظم رهبری درخصوص اقتصاد مقاومتی در این استان نیازمند دانش‌افزایی همه‌جانبه صنعتگران در واحدهای تولیدی است.» نجاتی افزود: «ارتقای علم و دانش تنها یکی از مفاهیم واژه «اقدام» در شعار سال1395 است. رشد و توسعه علمی صنعت منجر به افزایش بهره‌وری و اشتغال پایدار می‌شود که این موضوع نیز منطبق بر سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است.»
نجاتی، دانش‌محوری و رسیدگی به اقتصاد دانش‌بنیان را یکی از مسوولیت‌های بخش صنعت در اقتصاد مقاومتی دانست و افزود: «بهره‌گیری از اقتصاد دانش‌بنیان توسط واحدهای تولیدی و صنعتی از بهترین مظاهر و مولفه‌های اقتصاد مقاومتی است که به راه افتادن چرخه علم تا ثروت در بخش‌های مزیت‌دار اقتصادی منجر می‌شود.»
براساس اظهارات نجاتی، گرایش سرمایه‌گذاران آذربایجان‌شرقی به راه‌اندازی صنایع کوچک زودبازده موجب شده تا این استان با چهار هزار و 920واحد صنعتی رتبه سوم کشور را از لحاظ تعداد و رتبه9 کشور را از لحاظ حجم سرمایه‌گذاری به خود اختصاص دهد. طبق اعلام مسوولان این سازمان طی سال1394 شمسی در آذربایجان‌شرقی حدود 35درصد از چهار هزار و 920واحد صنعتی فعال با بیش از 50درصد ظرفیت کار می‌کنند.
به نظر می‌رسد که اقتصاد ایران در سال95 در برابر این معادله کلیدی قرار گرفته باشد که برای توسعه اقتصادی متوازن، بهره‌مندی از الگوهای اقتصاد مقاومتی مهم‌ترین راهبردی است که می‌تواند کشور را به سمت توسعه پایدار هدایت کند. هرچند قرائت‌های مختلفی درباره مفهوم بنیادین اقتصاد مقاومتی از سوی کارشناسان و اهالی اقتصاد مطرح می‌شود، اما نقطه مشترکی که در میان اکثریت قریب به اتفاق صحبت‌ها به چشم می‌خورد، استفاده از ظرفیت‌های فراوان بنگاه‌های کوچک و متوسط برای مقاوم‌سازی اقتصاد و معیشت ایرانیان است. ظرفیت‌هایی که در صورت توجه به آنها می‌توانند ایران را برای بهره‌مندی از یک اقتصاد قوام یافته و ایمن یاری کنند.
