سال‌هاست كه مشكل مواد مخدر صنعتي به يكي از معضلات اصلي جامعه تبديل شده است. اينكه اين مواد در اسرع وقت مورد شناسايي قرار بگيرند و مسوولان ستاد مبارزه با مواد مخدر و ماموران اين حوزه از آشنايي كامل با آن برخوردار باشند مساله‌اي است كه هنوز هم چالشي بزرگ به حساب مي‌آيد. همانطور كه در اوايل دهه ۸۰ ورود انواع قرص‌هاي توهم زا به كشور با استفاده از همين اشراف نداشتن به مساله به طرز غير قابل باوري افزايش پيدا كرد. مواد مخدر نوظهور هر از چند گاهي از بازارهاي اين مواد سر در مي‌آورند. فرقي نمي‌كند در جغرافياي شرق باشي يا غرب بالاخره هستند تعدادي افراد سودجو كه زندگي خود را بر پايه به مسلخ فرستادن جوانان بنا نهاده‌اند. اين‌بار هم ماده مخدر تازه‌اي به نام «زايلازين يا زامبي» در كشورها از جمله امريكا به معضلي تازه تبديل شده است. اوايل مهرماه، دبيركل ستاد مبارزه با مواد مخدر با استناد به اطلاعيه كاخ سفيد از افزايش ۱۶ برابري شيوع مصرف زامبي و همچنين افزايش ۱۵ برابري تعداد فوتي‌هاي ناشي از مصرف اين ماده خبر داد؛ اين در حالي است كه مديركل دفتر تحقيقات اين ستاد مي‌گويد اگر مصرف‌كننده «زايلازين» يا زامبي، بيشتر از مقدار تحمل بدنش اين ماده را مصرف و اوردوز كند، برايش هيچ دارويي وجود ندارد و به عبارتي بعد از آن، فرد فوت مي‌كند.
تهديدي نوظهور به نام زامبي
تهمينه باهري، با بيان اينكه يكي از وظايف دفتر تحقيقات و پژوهش ستاد مبارزه با مواد مخدر، پايش وضعيت مواد مخدر جديد و عوارض آن، پيش از ورود به كشور است، به ايسنا گفت: براساس آخرين گزارشات صورت گرفته، ماده‌اي تحت عنوان زايلازين يا زامبي به عنوان بحران امريكا مطرح شده است؛ با توجه به افزايش تهديدات و آسيب‌هاي نگران‌كننده اين ماده، دفتر سياست ملي كنترل مواد مخدر كاخ سفيد در آوريل ۲۰۲۳ طي بيانيه‌اي رسماً زايلازين را به عنوان تهديدي نوظهور براي امريكا اعلام كرده است. اين نامگذاري پس از بررسي دقيق تأثير زايلازين بر بحران مواد اوپيوئيدي، از جمله نقش فزاينده آن در مرگ و مير ناشي از بيش‌مصرفي (اوردوز) در تمام مناطق امريكا صورت گرفت. او افزود: دفتر سياست ملي كنترل مواد مخدر كاخ سفيد در اين بيانيه اعلام كرده است: «ايالات متحده امروز با خطرناك‌ترين عرضه مواد مخدر در تاريخ اين كشور مواجه است. اين كشور اكنون با چالش شديد زايلازين مواجه بوده، به ويژه هنگامي كه اين ماده با فنتانيل تركيب شود. نياز فوري به تعيين منبع زايلازين و چگونگي كاهش عرضه غيرقانوني، توسعه آزمايش مبتني بر شواهد و پروتكلهاي پاسخ به بيش‌مصرفي و تعيين نحوه درمان افرادي كه به تركيب خطرناك فنتانيل و زايلازين وابسته شده‌اند، وجود دارد.» مديركل دفتر تحقيقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر با بيان اينكه نام خياباني زايلازين در امريكا، «ترانك»، «ترانك دوپ» و «مواد مخدر زامبي» است، در معرفي اين ماده، اينطور توضيح داد: زايلازين يا همان زامبي، ماده بيهوشي است كه در دامپزشكي مورد استفاده قرار مي‌گيرد و اين درحالي است كه اين ماده چه به صورت خالص و چه به صورت تركيبي با موادي همچون فنتالين مورد سوءمصرف قرار گرفته است.
خطر بيش مصرفي و مرگ
او افزود: هنگامي كه زايلازين با اوپيوئيدها تركيب شود، مي‌تواند اثرات هم‌افزايي داشته باشد و خطر بيش‌مصرفي و مرگ را افزايش دهد. زايلازين به صورت خوراكي، استنشاقي، تدخين، انفيه يا تزريق زيرجلدي به صورت عضلاني يا تزريق داخل وريدي سوءمصرف مي‌شود.
باهري علائم و نشانه‌هاي رايج مصرف اين ماده را سستي سيستم اعصاب مركزي (مانند آرامبخشي، بي‌توجهي، از دست دادن هوشياري)، افسردگي تنفسي، برادي كاردي (افت ضربان قلب)، افت فشار خون و گاهي فشارخون گذرا و هايپرگلايسمي (قند خون بالا) عنوان كرده و گفت: زايلازين همچنين مي‌تواند باعث انقباض عروق محيطي شود كه منجر به پرفيوژن بافت ضعيف، زخم پوستي و نكروز (بافت مردگي) و درنهايت منجر به عوارض سلوليت، آبسه و عفونت استخوان و مغز استخوان مي‌شود. مديركل دفتر تحقيقات و آموزش ستاد مبارزه با مواد مخدر خاطرنشان كرد: در صورت استنشاق، تدخين يا تزريق اين ماده، ممكن است نكروز در محل تزريق يا ساير نقاط بدن رخ دهد، استفاده مكرر خطر نكروز بافتي را نيز افزايش مي‌دهد. از آنجايي كه زايلازين سبب وابستگي شديد در افراد مي‌شود و زخم‌هاي پوستي دردناك هستند، افراد ممكن است اين ماده را به‌طور مداوم در محل زخم تزريق كنند تا دردشان را كاهش دهند.
ايجاد رفتارهاي زامبي مانند در مصرف‌كنندگان
او با اشاره به علائم ظاهري مصرف ماده زامبي، تصريح كرد: زايلازين رفتارهاي زامبي مانندي را در مصرف‌كنندگان ايجاد كرده و مصرف‌كنندگان عوارضي از جمله تورم دست‌ها، زخم‌هاي دست و پا، نكروز (بافت مردگي)، عدم تعادل و عدم هوشياري را تجربه مي‌كنند.
باهري در پاسخ به سوالي درخصوص وضعيت مصرف زايلازين در كشور نيز بيان كرد: تاكنون موردي از كشفيات زايلازين در ايران گزارش نشده است. با اين حال در دوره‌هاي آموزشي نيروهاي مقابله‌اي مورد توجه بوده و هشدارهاي لازم داده مي‌شود.
