گروه راه و شهرسازی|
به گفته محمد آقامیری، رییس کمیته عمران شورای شهر تهران، فرونشست زمین، مناطق ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۱ را درگیر کرده است. این در حالی است که در شهرداری تهران هیچ نهادی متولی فرونشست زمین نیست.
از این رو، طرح «فرونشست زمین در پایتخت» به کمک استادان و متخصصان این حوزه در حال تدوین است و تا یک ماه آینده به صحن شورای شهر تهران ارسال خواهد شد. به گزارش «تعادل»، ایران یکی از کشورهایی است که درگیر پدیده فرونشست زمین است.
پیش از این، علی بیت‌الهی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه و شهرسازی با تشبیه فرونشست زمین به چربی خون یا پیشرفت سلول‌های سرطانی در بدن که وقتی به سطحی از گستردگی رسید، دیگر نمی‌توان اقدامی در جهت کنترل آن انجام داد، تاکید کرده است، برای مهار فرونشست زمین در بهترین حالت ۵ تا ۱۰ سال زمان داریم. به گفته بیت‌اللهی، این پدیده مخاطره‌ای انسان‌ساخت بوده و در ایران نیز در حال توسعه است. از آنجایی که این مخاطره ناشی از دخل و تصرف غیر‌کارشناسانه انسان در چرخه طبیعت است، می‌توان با اقدامات مدیریتی و تصمیمات جدی در رده بالا آن را کنترل کرد.
تغییر در اقدامات مدیریتی در کشورهایی مثل ژاپن، چین، اندونزی، تایلند و امریکا برای پهنه‌های کوچک ولی حاد و بحرانی، نتایج موفقیت‌آمیزی داشته است، بنابراین با به‌کار بستن تجربیات کشورهای دیگر و اجرای اقدامات کاهش آسیب فرونشست این امیدواری وجود دارد که در ایران هم بتوانیم در این زمینه کاری ویژه انجام دهیم. در این حال، آقامیری در خصوص تدوین طرح «فرونشست زمین» در تهران گفت: بعد از تدوین لایحه‌ای در خصوص وضعیت فرونشست در کشور به دنبال آن هستیم که طرحی در مورد فرونشست زمین در تهران با محوریت اقدامات شهرداری تهران آماده کنیم.
وی در گفت‌وگو با ایسنا، با بیان اینکه جلسات با حضور استادان و متخصصان این حوزه در حال برگزاری است، اظهار کرد: ما در این طرح در نظر داریم، برای شهرداری تهران و واحدهای زیرمجموعه آن تکالیف کاربردی در نظر بگیریم و به آنها بگوییم که در حوزه جلوگیری از فرونشست زمین در تهران چه کارهایی را انجام بدهند.
رییس کمیته عمران شورای شهر تهران با بیان اینکه در این طرح در نظر داریم تا سطح ناحیه همه عوامل شهرداری تهران را درگیر کرده و برای آنها تکالیفی در نظر بگیریم، گفت: همچنین بر اساس این طرح باید مدیران شهری هر سه ماه یک‌بار گزارش عملکرد و اقدامات خود را به شورای شهر تهران ارایه دهند.
هیچ نهادی متولی مساله فرونشست زمین نیست
آقامیری با بیان اینکه وضعیت تهران در حوزه فرونشست خوب نیست و اگر بخواهیم با همین روند ادامه دهیم، فرونشست زمین در تهران هر روز بیشتر می‌شود، گفت: اگر کاری نکنیم فرونشست آنقدر ادامه می‌یابد که زیرساخت‌های شهری را درگیر می‌کند و این در حالی است که در شهرداری تهران هیچ نهادی متولی مساله فرونشست نیست.
هر چند که مدیران شهری ادعا می‌کنند که سازمان مدیریت بحران متولی این مساله است، اما تاکنون اقدام موثری از این سازمان ندیدیم. وی در پاسخ به اینکه وضعیت فرونشست زمین در مناطق چگونه است، گفت: در حال حاضر فرونشست زمین، مناطق ۱۶، ۱۷، ۱۸، ۱۹ و ۲۱ را درگیر کرده است به گونه‌ای که عمده خسارت‌ها را در قالب فروریزش می‌بینیم و به مرور زمان آثار منفی فرونشست دیده می‌شود و اگر به این پدیده بی‌توجهی شود قطعا ساختمان‌ها و تأسیسات شهری را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. رییس کمیته عمران شورای شهر تهران افزود: در تلاش هستیم تا یک ماه آینده طرح «فرونشست زمین» در تهران را به صحن شورای شهر بیاوریم تا بررسی شود و در این طرح دستگاه متولی و بودجه اجرای اقدامات نیز دیده شده است.
کاهش شتاب فرونشست در مناطق شهری تهران
در این حال، در نخستین روزهای کاری سال جاری، آمیغ پی رییس اداره ترازیابی دقیق و تداخل‌سنجی راداری سازمان نقشه‌برداری کشور با اشاره به کاهش میزان فرونشست در تهران گفت: بر اساس آخرین محاسبات و پردازش‌های انجام شده، و بر اساس پردازش‌های راداری در بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ و ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ نرخ بیشینه فرونشست از ۲۰.۶ سانتی‌متر در سال در بازه زمانی ۱۳۹۵ تا ۱۳۹۷ به ۱۳.۲ سانتی‌متر در سال در بازه زمانی ۱۳۹۹ تا ۱۴۰۱ کاهش یافته است.
او افزود: نرخ فرونشست در کل محدوده کاهش چشمگیری طی ۲ سال اخیر داشته است که در برخی مناطق این کاهش نرخ بیش از ۶۰ درصد بوده است. همچنین طبق این نتایج مساحت محدوده فرونشست دشت تهران نیز کاهش وسعت یافته است.
او اظهار کرد: بررسی سری زمانی ۵ ساله فرونشست دشت تهران بیانگر آن است که گرچه در سال آبی ۹۷ با افزایش نرخ و گسترش پهنه فرونشست نسبت به سال آبی ۹۶ روبرو بوده‌ایم، اما از سال آبی ۹۸ شاهد کاهش کلی نرخ فرونشست هستیم که این روند کاهش نرخ در سال‌های آبی ۹۹ و ۱۴۰۰ در کل دشت مشهود بوده و سرعت بیشتری گرفته است. این کاهش نرخ در حالت خوش‌بینانه می‌تواند در اثر مدیریت استخراج بی‌رویه آب زیر زمینی یا تغذیه آبخوان و در حالت بدبینانه نشان‌دهنده اتمام پتانسیل آبخوان تهران و شروع فرآیند مرگ آبخوان باشد. مسلما بررسی وضعیت سطح آب زیرزمینی چاه‌های پیزومتری دشت شهریار، می‌تواند در علت‌یابی تغییرات ایجاد شده در وضعیت فرونشست این دشت راهگشا باشد.
