هرساله با شروع فصل سرما و اوج‌گیری آلودگی هوا متهمان زیادی برای این موضوع معرفی می‌شود. علاوه بر مصرف شدت سوخت درکشور، «مازوت سوزی» در نیروگاه‌ها نیز یکی از متهمان اصلی بوده که در یک سال اخیر توجه‌های زیادی را به خود جلب کرده است.
به گزارش خبرنگار «تعادل» مصرف اصلی سوخت نیروگاه‌های کشور گاز است و گاز به عنوان سوختی پاک و بدون آلاینده در دنیا شناخته می‌شود اما نیروگاه‌ها در فصل زمستان با کمبود سوخت گاز به دلیل اولویت مصرف خانگی، مجبور به استفاده از گازوییل به عنوان سوخت دوم می‌شوند.
این سوخت دوم نه تنها به نیروگاه‌ها بلکه به همه صنایع نیز تعلق می‌گیرد، اما به دلیل کمبود سوخت دوم نیز نیروگاه‌ها و صنایع مدت کوتاهی مجبور به مصرف مازوت هستند که درصد بالای گوگرد موجود در مازوت باعث می‌شود این فرآورده نقش بسزایی در آلایندگی داشته باشد و هزینه گوگرد زدایی از فرآورده هم که باید از مبدا یعنی پالایشگاه‌ها صورت بگیرد نیز انجام نمی‌شود و بدین‌ترتیب مازوت به عنوان سوختی مخرب و متهم ردیف اول آلایندگی هوا محسوب می‌شود.
براساس گزارشی که پژوهشکده علوم و فناوری‌های انرژی، آب و محیط زیست دانشگاه صنعتی شریف منتشر کرده است عدم توجه کافی وزارت نیرو (عمدتا به علت کمبود منابع) به افزایش بازده نیروگاه‌ها و عدم توسعه نیروگاه‌های تجدیدپذیر باعث شده استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه‌ها به ویژه در فصول سرد سال افزایش یابد، به گونه‌ای که استفاده از این سوخت مازوت در یکسال اخیر رشد خیره‌کننده‌ای داشته و از حدود 18 میلیون لیتر در روز در سال‌های قبل به روزانه 45 میلیون لیتر در سال 1401 رسیده است.
این در حالی است که مطابق آیین نامه قانون هوای پاک مصوب 30 مهرماه 1397 هیات دولت، وزارت نیرو را به نصب تجهیزات کاهش نشر آلاینده‌های هوا در نیروگاه‌هایی که به دلیل مصرف مازوت بیش از 30 روز حدود مجاز انتشار آلایندگی را رعایت نکنند مکلف کرده است که متاسفانه این امر انجام نشده و آلودگی کلان‌شهرها را به دنبال داشته است.
بر اساس این گزارش، مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران اعلام کرده بود که براساس مطالعات، هر سال حدود ۴۰ هزار نفر در کشور به دلیل مواجهه با غلظت آلایندگی ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون در هوا جان خود را از دست می‌دهند که این عدد، معادل ۱۰ درصد کل موارد فوتی‌ها است.
طبق گزارش این پژوهشگاه علاوه بر معضل مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها، شدت مصرف سوخت خودروهای سبک و سنگین و سپس کیفیت آن نیز از دیگر علل آلودگی هوای کشور عنوان شده است. در واقع کیفیت سوخت تولیدی برای خودروها در سال‌های اخیر به ویژه تا سال گذشته مطلوب (یورو 4 و 5) بوده اما کاهش محسوسی در مصرف سوخت خودروهای تولیدی کشور هم صورت نگرفته است و از آنجا که تولید انتشار با مصرف سوخت رابطه مستقیمی دارد، این امر در انتشار گسترده آلودگی در کلان‌شهرها نقش مهمی ایفا کرده است.
