گروه انرژی حمید مظفر
«برنت 61 دلاری، دبلیوتی‌آی 55 دلاری» قیمت‌هایی که ماه‌ها پیش تنها رویایی شیرین در خواب تولیدکنندگان و تاجران نفت خام بود امروز به حقیقت پیوسته است. نفت خام چند هفته‌یی است که پرانرژی درحال صعود است و به نظر می‌رسد بنای توقف ندارد.
داستان از آنجا شروع شد که ابتدا روس‌ها سپس سعودی‌ها در سطح بالاترین مقام‌های سیاسی و اجرایی از تمدید توافق کاهش تولید تا پایان سال 2018 حمایت کردند و بر همگان مبرهن شد که نشست 30نوامبر اعضای کشورهای صادرکننده نفت و برخی دیگر از تولیدکنندگان مستقل که در وین برگزار خواهد شد منجر به تمدید سقف تولید 32میلیون و 500 هزار بشکه‌یی اوپکی‌ها تا پایان سال آینده می‌شود.
از سوی دیگر آمارهای اداره اطلاعات انرژی امریکا و موسسه امریکن‌پترولیوم API نیز نشان از روند کاهشی ذخایر تجاری نفت خام امریکا دارد. هر چند تولید نفت شیل این کشور کماکان به عنوان یک تهدید برای رشد بیشتر قیمت‌ها باقی مانده است.
براساس داده‌های API که شامگاه سه‌شنبه منتشر شد، عرضه نفت خام ایالات متحده در هفته منتهی به 27 اکتبر به میزان 5.1 درصد کاهش داشت همچنین در این بازه زمانی ذخایر بنزین این کشور نیز به میزان 7میلیون و 700هزار بشکه کمتر شده است.
این تنها عامل تب و تاب این روزهای قیمت نفت نیست. اختلافات سیاسی و تنش‌های نظامی در شمال عراق و میدان‌های نفتی کرکوک و نیز رجزخوانی‌های دونالد ترامپ برای ایران مزید بر علت شد و قیمت‌ها را به بالا هل داده است. طبق اطلاعات بلومبرگ روز گذشته و تا لحظه نگارش این گزارش در ساعت 17 به وقت تهران هر بشکه نفت خام برنت دریای شمال با قیمت 61 دلار و 43سنت معامله شد که نشان‌دهنده رشد 49سنتی در قیمت این نفت مرجع است. البته در معاملات دیروز برنت شاهد ثبت قیمت 61 دلار و 70سنت هم بودیم که بالاترین سطح قیمت معاملاتی از جولای 2015 به این سو محسوب می‌شود. در نیویورک نیز معاملات صورت گرفته، نفت وست تگزاس اینترمدیت را با 59 سنت افزایش به 54 دلار و 97سنت در هر بشکه رساند.
به طور کلی قیمت نفت در ماه اکتبر به میزان 7درصد رشد کرد و تبدیل به چهارمین ماه متوالی شد که در آن قیمت طلای سیاه روند صعودی داشته است.
مدت‌ها بود که بازار چنین روند صعودی قدرتمندی به خود ندیده بود. همانطور که عنوان شد، تصمیم احتمالی اوپک برای تمدید توافق کاهش تولید تا پایان سال آینده، اصلی‌ترین نیروی محرکه بازار به حساب می‌آید. این درحالی است که هنوز نزدیک 4هفته به برگزاری نشست اوپکی‌ها و غیراوپکی‌ها باقی مانده و بدون شک هنوز تعداد زیادی از تاجران در شک و تردید به سر می‌برند. در روزهای آینده و با مشخص شدن نشانه‌های بیشتر مبنی تمدید توافق کاهش تولید، این جمع مردد نیز به متقاضیان خرید نفت خام خواهند پیوست لذا به نظر می‌رسد با نزدیک شدن به روز نشست اوپک، قیمت‌ها بالاتر و بالاتر هم بروند.
از سوی دیگر، اوپکی‌ها کماکان سطح قابل قبولی از لحاظ پایبندی را ارائه کرده‌اند. حتی رسانه‌های غربی نیز که معمولا راغب به تایید اثربخشی اقدامات اوپک در بازار نیستند به این مساله اذعان دارند. روز گذشته رویترز در تازه‌ترین تحلیل خود از وضعیت اجرای توافق کاهش تولید نفت اعلام کرد که در ماه اکتبر تولید اعضای اوپک به میزان 80هزار بشکه در روز کاهش داشت و به سطح 32میلیون و 780هزار بشکه در روز رسید که به معنای پایبندی 92درصدی این کارتل به سقف تعیین شده است. به احتمال زیاد انتشار گزارش ماهانه بعدی اوپک در 13نوامبر نشان‌دهنده سطح بالاتری از پایبندی نسبت به آن چیزی که رویترز دیروز اعلام کرد، خواهد بود. چراکه در ماه سپتامبر که رویترز سطح پایبندی اوپکی‌ها را حدود 86درصد اعلام کرده بود، گزارش اوپک حاکی از پایبندی بالای 100درصدی اعضا بود.
اول هانسن، تحلیل‌گر ارشد ساکسوبانک در گفت‌وگو با رویترز در رابطه با روند مثبت حاکم بر بازار نفت اظهار می‌کند:«روند بازار صعودی است و این روند بسیار قوی است.» وی می‌افزاید:«ما می‌دانیم که نفت خام چگونه می‌تواند به آسانی در مسیر آن چیزی حرکت کند که از لحاظ تحلیل‌های بنیادین توجیه‌پذیر است و ما این مساله را در هر دو مسیری که نفت خام در چند سال اخیر طی کرده است، مشاهده کردیم. ما نیازمند این هستیم که رشد تقاضا از آن چیزی که اکنون انتظار آن می‌رود هم بالاتر برود». استفان برنک، دیگر تحلیل‌گر بازار نفت در گفت‌وگو با مارکت واچ، تمدید توافق اوپک تا پایان سال 2018 پس از حمایت‌های عربستان سعودی و روسیه را یک امر حتمی دانست. وی در این باره اظهار کرد:«خبر احتمال تمدید توافق اوپک کمک کرد، قیمت‌ها نفس تازه‌یی بکشند. هر چند هنوز هم ناشناخته‌های شناخته شده‌یی وجود دارند که این کارتل نفتی باید آنها را هدایت کند تا فضای مثبت ایجاد شده در بازار را پایدار نگه دارد».
اما رشد قیمت نفت همواره با خطر واکنش تولیدکنندگانی همراه بوده که برای فعالیت خود نیاز به سطح بالایی از قیمت دارند. از این رو این خطر وجود دارد که با پایان توافق کاهش تولید و بازگشت اعضای اوپک و روسیه به ظرفیت کامل تولید خود در کنار رشد تولید نفت امریکا، بازار مجددا با مازاد عرضه مواجه شود.
براساس آخرین داده‌های اداره اطلاعات انرژی امریکا، تولید نفت این کشور از میانه‌های سال 2016 تاکنون با 13درصد رشد مواجه بوده و به سطح 9میلیون و 500 هزار بشکه در روز رسیده است. مت استنلی، تحلیل‌گر بازار در گفت‌وگو با رویترز عنوان می‌دارد:«ما به سرعت می‌توانیم از کسری پیشبینی شده 260هزار بشکه‌یی به مازاد یک میلیون و 500 هزار بشکه‌یی در بازار برسیم. در چنین شرایطی بدون شک قیمت‌ها با افت مواجه خواهند شد.»
امریکا همواره به عنوان پسر بد بازار نفت شناخته می‌شود چراکه هر بار اوپکی‌ها تلاش کردند تا با محدودیت داوطلبانه تولید، قیمت‌ها را بالا ببرند، امریکایی‌ها با بالا بردن تولید و افزودن به شمار ریگ‌های حفاری، بخش عمده‌یی از تلاش‌های این کارتل نفتی را خنثی می‌کنند. اما به نظر می‌رسد این بار نیز امریکایی‌ها به صورت ناخواسته در مسیر تقویت قیمت نفت گام برمی‌دارند و آمار کاهش ذخایر این کشور، پرچم‌دار پروسه ایجاد تعادل مجدد در بازار نفت خام شده است.
