گروه بانک و بیمه| احسان شمشیری|
تحلیل و بررسی وضعیت بانک‌های اسلامی در جهان همواره از موضوعات مورد توجه فعالان صنعت بانک و بیمه و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی بوده است. به گزارش«تعادل» موسسه CPI Financial در گزارشی به بررسی چشم‌انداز صنعت تامین مالی اسلامی در سال ۲۰۱۸ پرداخته و پیش‌بینی کرده که روند رو به رشد این صنعت در سال 2017 ادامه خواهد داشت اما تکرار چنین رشدی در سال ۲۰۱۸ بعید است و احتمالا از شتاب این روند مقداری کاسته خواهد شد.
براساس این گزارش دارایی‌های این صنعت در پایان سال ۲۰۱۶ به مبلغی بالغ بر ۲تریلیون دلار رسیده که این مقدار کمی پایین‌تر از پیش‌بینی‌های ماه سپتامبر بوده است. همچنین انتشار صکوک در جهان در نیمه اول سال ۲۰۱۷ با رشد همراه بوده و احتمالا در نیمه دوم سال نیز این روند همچنان باقی خواهد ماند ولی این نرخ رشد پایدار نیست. البته در صورتی که بدنه نظارتی و فعالان اصلی در بازار توامان در راستای دستیابی به سطح بالاتری از استانداردسازی قدم بردارند در نتیجه این صنعت را به سمت یک صنعت جهانی سوق دهند، رشد بیشتر برای این صنعت در سال آتی امکان‌پذیر خواهد بود. همچنین اهمیت وضعیت جاری اقتصاد در بازارهای کلیدی مالی- اسلامی و کاهش ارزش ارزهای محلی رخ داده که این عوامل در سال‌های ۲۰۱۶و ۲۰۱۷ در عملکرد این صنعت موثر بوده است.
به اعتقاد کارشناسان بین‌المللی عدم وجود یکپارچگی محصول و بازار همچون فقدان تفسیری استاندارد از شریعت و اسناد قانونی می‌تواند مانعی در مسیر رشد این صنعت باشد.
بانکداری اسلامی پس از بحران مالی در جهان با داشتن ویژگی‌هایی مانند ممنوعیت انجام معاملات ربوی، تاکید بر قراردادهای واقعی، توزیع ریسک سرمایه‌گذاری، برقراری ارتباط میان عرضه پول و بخش واقعی اقتصاد و محدودیت فعالیت‌های سفته‌بازی در نظام بانکداری اسلامی به عنوان جایگزین مطمئن و خوبی برای بانکداری معمولی انتخاب شده و تمایل به آن در کشورهای مختلف جهان ازجمله اروپا، کانادا، انگلیس وامریکا درحال افزایش است.
درحال حاضر تعداد بانک‌های اسلامی عامل در منطقه خلیج فارس به بیش از 25بانک می‌رسد که نزدیک به 300میلیارد دلار سرمایه براساس شریعت اسلامی در اختیار دارند و در کل جهان سرمایه بانک‌های اسلامی نزدیک به ۲تریلیون دلار است. براساس آمارهای جدید، بانک‌ها و موسسات مالی اسلامی سالانه از رشد 20درصدی برخوردار هستند و ارزش کل دارایی بانک‌های اسلامی از 300میلیارد دلار در سال 2005 به 880 میلیارد دلار در سال 2011 افزایش داشته است.
برآوردها نشان می‌دهد، صنعت تامین مالی اسلامی در فاصله سال‌های 2011تا 2015 رشد 20درصدی در سال داشته و به یک هزارمیلیارد دلار رسید و از نظر بزرگی در جهان رشد دو برابری داشت.
براساس آمار به دست آمده، ارزش کل دارایی‌های منطبق بر شریعت حدود 900میلیارد دلار بوده این درحالی است که براساس طبقه‌بندی جغرافیایی، خاورمیانه (با 81 بانک اسلامی)، کشورهای آسیای شرقی (با 31بانک اسلامی) و اروپا و اروپای شرقی (با 10بانک اسلامی) به ترتیب با 725میلیارد دلار، 116میلیارد دلار و 31میلیارد دلار بیشترین دارایی‌های منطبق بر شریعت را تشکیل می‌دهند.
از این رو، این بازار موقعیتی فعال و پرانرژی در سطح جهانی دارد و پیش‌بینی‌ها و برآوردها نشان می‌دهد هر سال شاهد 20درصد رشد باشد که این مقدار حداقل دو برابر سریع‌تر از بانکداری رایج در سطوح کلان است. بیشترین تعداد بانک‌های اسلامی جهان متعلق به خاورمیانه و پس از آن به ترتیب متعلق به کشورهای آسیای شرقی ازجمله مالزی، چین، ژاپن و کره و... و افریقاست.
از سوی دیگر بررسی تعداد بانک‌های اسلامی براساس دارایی‌های آنها نیز نشان می‌دهد که ۶۰ درصد از بانک‌های اسلامی در جهان در رده کمتر از ۳میلیارد دلار حدود ۳۰درصد بین2تا 3میلیارد دلار و تنها ۹درصد از بانک‌های اسلامی دارایی‌هایی بیش از 20میلیارد دلار دارند.اما از نظر ارزش دارای‌‌ها، حجم بالایی از دارایی بانک‌های اسلامی جهان در محدوده دارایی‌های بیشتر از20میلیارد دلاری قرار دارند و تنها ۷درصد از دارایی بانک‌های اسلامی کمتر از 3میلیارد دلار بوده و این نشان‌دهنده وسعت فعالیت و اندازه بانک‌های اسلامی در جهان است. علاوه بر این تمرکز بانک‌های بزرگ اسلامی بیشتر در خاورمیانه سپس در شرق دور و اروپا قرار گرفته است.
