گروه تعاون مهشید خیزان
طبق ماده یک آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی مبادلات مرزی، مرزنشین به افرادی اتلاق می‌شود که به فاصله حداکثر 30کیلومتر از نقطه صفر مرزی زندگی می‌کنند و کلیه اهالی ساکن در شهرهای مرزی کشور به استثنای شهرهای مرکز شهرستان‌ها عضو تعاونی‌های مرزنشین بوده که با دریافت کارت مبادلات مرزی مشمول تسهیلات مرزی خواهند شد. صادرات به‌عنوان یک عنصر موثر و کلیدی در توسعه اقتصادی کشور محسوب می‌شود و همواره در قانون‌های مربوط به صادرات، بر آمادگی زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی جهت به کارگیری استراتژی‌های صادراتی تاکید شده است. توسعه صادرات و ورود صحیح به بازارهای جهانی و حفظ شرایط ماندگاری در آن، جز با ایجاد یک راهبرد مشخص و پایدار صادراتی که به‌صورت قانون غیرقابل تغییر درآمده و هرکدام از دستگاه‌های اجرایی مرتبط با امر صادرات و همچنین اتحادیه‌ها و تشکل‌های صادراتی و سازمان‌های خدمات‌رسانی تجاری از قبیل بانک‌ها، بیمه، حمل‌ونقل و... به وظایف خود به‌خوبی عمل کنند و در جامعه نیز آمادگی فرهنگی تولید بهترین کالا برای صادرات به‌وجود آید، حاصل نمی‌شود.
صادرات تعاونی‌ها به دلیل تبلیغات کمتر به‌چشم نمی‌آید. اما به گفته علیرضا ناطقی، مدیرکل دفتر تعاونی‌های خدماتی حتی 09درصد خدمات مربوط به خلیج‌فارس هم از طریق تعاونی‌ها صورت می‌گیرد. به گفته احمد شیری مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی کردستان فقط صادرات این منطقه در سال 39، 72میلیون‌و065 هزار و 355دلار بوده است.
93، سال صادرات محور
به گفته علیرضا رشیدیان درباره صادرات و توسعه این بخش، صادرکنندگان ما اطلاع صحیح و دقیقی نسبت به شرایط بازارهای هدف، تغییرات قوانین و مقررات، نیازها و سلایق ندارند. به همین دلیل باید براساس ظرفیت‌ها، فرصت‌های کشورهای هدف و تمرکز بر توانمندی‌ها و امکانات موجود درحوزه صادرات برنامه‌ریزی شود. براین اساس تشکل‌های این بخش به‌ویژه اتاق بازرگانی، صنایع، معادن، تعاونی‌ها و کشاورزی استان باید برنامه خود در زمینه تحقق اقتصاد مقاومتی در هرحوزه را تهیه کنند تا بعد از تصویب در استان به‌عنوان طرح مصوب حوزه صادرات در دستور کار قرار گیرد. باوجود ظرفیت‌های فراوان استان‌های مرزی کشور درحوزه‌های مختلف کشاورزی، صنعت، معدن و خدمات فنی و مهندسی، تاکنون آنگونه که باید درحوزه اقتصاد و صادرات به‌دلیل عدم هماهنگی‌ها و تعاملات مناسب اقدامات موثری صورت نگرفته است. درهمین راستا با تدوین برنامه صادراتی و ایجاد تعامل و همکاری نزدیک بخش‌های دولتی، خصوصی و تعاونی این استان‌ها می‌توانیم به تاثیر مناسب دست یابیم. البته طی سال93 درحوزه توسعه روابط، تبادل هیات‌ها و دیدارها و نیز برگزاری نمایشگاه‌های عرضه توانمندی‌های کشور با کشورهای همسایه رشد
مناسبی داشته‌ایم. همچنین باوجود رشد 8درصدی صادرات استان‌های مرزی به لحاظ ارزشی طی سال گذشته، این صادرات از نظر وزنی نسبت به همان زمان در سال92 هم رشد 12درصدی داشت اما این رقم با ظرفیت‌های استان‌ها فاصله بسیاری دارد.
مشکلات تعاونی‌های مرزنشین
متاسفانه هنوز ظرفیت‌های بسیاری در کشور و نیز کشورهای منطقه برای توسعه روابط وجود دارد که همچنان مغفول مانده است. با ظرفیت قابل توجهی که شرکت‌های توانمند کشور دارند، ازجمله هلدینگ عمران بین‌الملل هشتم که متشکل از 67 شرکت خدمات فنی و مهندسی است، عملا توان رقابتی خوبی در بازار کشورهای اطراف فراهم شده که باید استفاده شود. همچنین ارتقای کیفیت کالاهای تولیدی درحد رقابتی منطقه و جهان در راستای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی دانش‌بنیان، ازجمله زمینه‌های توسعه صادرات و ارتقای نقش اقتصادی نیز وجود دارد. اقداماتی که در سال گذشته برای رفع موانع صادراتی انجام شده نیز برای سال94 باید جمع‌بندی، ارزیابی و تحلیل شود تا مسایل این بخش مهم از اقتصاد حل شود. برای رفع موانع و مسایل این حوزه آنچه که درحوزه اختیارات استان‌هاست باید در سال94 تلاش گسترده‌تری انجام شود تا مشکلات به حداقل برسد. براین اساس باید از ظرفیت‌هایی که در فضای مجازی برای بازار و بازاریابی فراهم شده استفاده مناسب شود، ضمن آنکه نگاه صادرات محور در سطح کشور اجرایی شود. رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان گلستان نیز درهمین راستا معتقد است، ارزش دلاری صادرات تعاونی‌های
مرزنشین این استان در سال گذشته 6.3میلیون دلار بوده که اگر در سال‌جاری تعاونی‌های مرزنشین به‌وسیله آموزش و حضور این تعاونی‌ها در پروژه‌های مختلف تقویت شود، می‌توانیم شاهد رشد صادرات در این حوزه باشیم. به همین ترتیب با راه‌اندازی منطقه آزاد قطعا حجم مبادلات تجاری افزایش پیدا خواهد کرد که لازم است زیرساخت‌های موردنظر در زمینه آزمایشگاه و... نیز آماده شود. نیاز یعقوبی مدیرکل دفتر هماهنگی امور اقتصادی استانداری کردستان درآمد تعاونی‌های مرزنشین این استان را در سال93، 46میلیون دلار تخمین زده و می‌گوید: این میزان درآمد از 71 قلم کالای مجاز بوده که 26میلیون دلار صادرات و 20میلیون دلار واردات را در بر می‌گیرد و تا پایان سال1393 برای 146هزارو108نفر از مرزنشینان، کارت الکترونیکی مرزنشینی صادر شده که در قالب تعاونی‌های مرزنشین ساماندهی شده‌اند و به ازای هر نفر 100دلار و در مجموع 6میلیون و140هزاردلار سهمیه ارزی به استان تخصیص داده شده است. به گفته وی، طبق قانون صادرات و واردات کالاهای واردشده توسط مرزنشینان از 30 تا 100درصد معافیت حقوقی گمرکی و سود بازرگانی برحسب نوع کالا برخوردار می‌شوند. درحال حاضر آخرین جمعیت
مرزنشینان این استان 149هزارو14 نفر برآورد شده که به تفکیک، 42هزارو741نفر در بانه، 21هزارو733نفر در سقز، 49هزارو966نفر در مریوان و 34هزارو574نفر در سروآباد ساکن هستند.
در آخرین نشست کارگروه مرکزی تبصره ماده2 شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی که در ستاد شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی کشور برگزار شد، مقرر شد برای کمک به معیشت مرزنشینان ماهانه 2هزار لیتر سوخت به هر خانوار مرزنشین از قرار هر لیتر 1200تومان برای فروش تعلق گیرد. همچنین برای تامین حداقل‌های معیشت برای خانوارهای مرزنشین و نیز عشایر، اقدامات و پیگیری‌های مناسبی تاکنون صورت گرفته است. در گذشته دلالان و واسطه‌گرها با سوءاستفاده از سهمیه مرزنشینان، بیشترین سود را از مبادلات مرزی می‌بردند. به همین دلیل یکی از اهداف وزارت صنعت، معدن و تجارت، اجرای طرح صدور کارت الکترونیکی مبادلات مرزی، قطع دست دلالان و هدایت درآمدهای حاصل از این مبادلات به خود مرزنشینان است. طبق آخرین آمارها و براساس سامانه‌یی که در سال91 راه‌اندازی شد، درحال حاضر 45هزارخانوار عضو این سامانه شده‌اند که این اعضا می‌توانند به تعاونی‌های مربوطه در 12نقطه موردنظر استان خود مراجعه و کارت‌های خود را فعال کنند.
