تلنگرهایی به اوپک

قیمت نفت برنت در آستانه رسیدن به 70دلار در هر بشکه است. اتفاقی که آخرین بار 3سال پیش شاهد آن بودیم. روز گذشته در ساعت 15 هر بشکه از این نفت خام مرجع به ارزش 69 دلار و 87 سنت معامله شد. چنین قیمت‌هایی در وهله نخست شاید این مساله را به ذهن متبادر کند که اوپکی‌ها کار خود را در توافق کاهش تولید به خوبی انجام داده‌اند و اکنون می‌توانند ادعا کنند که تعادل مجدد در بازار ایجاد شده است.

در این رابطه جولیان لی، تحلیلگر نفتی خبرگزاری بلومبرگ در یادداشتی به بررسی این موضوع پرداخته است که ریشه رشد اخیر قیمت نفت چه بوده است. وی ادعا می‌کند قیمت برنت از زمانی بالا رفت که عربستان سعودی اقدام به کاهش صادرات خود به ایالات‌‌متحده کرد. وی البته اذعان می‌کند که توافق کاهش تولید اثر انکار نشدنی بر کاهش مازاد ذخایر جهانی نفت داشته است. ذخایر نفت ایالات‌متحده ازجمله ذخایر نفت خام و فرآورده‌های نفتی و ذخایر استراتژیک نیز در 12ماه گذشته به میزان 147میلیون بشکه کاهش داشته و درحال حاضر به میزان 23میلیون بشکه بیشتر از میانگین 5 ساله است.

این تحلیلگر تاکید می‌کند، مسائل دیگری جز کاهش ذخایر نفت امریکا در روند حرکتی قیمت نفت وجود دارند که اوپکی‌ها باید پیش از تغییر استراتژی خود به صورت دقیقی آن را مورد بررسی قرار دهند.

وی به ذخایر نفت کشورهای دیگر اشاره می‌کند که داده‌های آنها مانند امریکا چندان به‌روز و شفاف نیست. برخلاف اداره اطلاعات انرژی امریکا که به صورت هفتگی این داده‌ها را منتشر می‌کند، آژانس بین‌المللی انرژی داده‌های مربوط به ذخایر کشورهای OECD را با تاخیر دو ماهه در دسترس عموم قرار می‌دهد. بنابراین ارزیابی فعلی که از ذخایر نفت این دسته از کشورها وجود دارد مربوط به ماه اکتبر 2017 است. هر چند داده‌های مربوط به ماه اکتبر آژانس بین‌المللی انرژی حاکی از کاهش مازاد ذخایر نسبت به میانه‌های سال 2017 است اما یک نکته دیگر را نیز ذکر می‌کند و آن اینکه مقدار میانگین 5 ساله ذخایر این کشورها که مبنای محاسبه مازاد عرضه است، افزایش یافته و تاثیر بسیار بزرگ‌تری بر میزان مازاد عرضه نسبت به ذخایر نفت امریکا دارد. این بدان معنی است که ذخایر جهانی نفت کماکان بسیار بالاست.

علاوه بر این وضعیت ذخایر کشورهای کمتر توسعه‌یافته از کشورهایOECD نیز مبهم‌تر است. بنابراین جولیان لی به اوپکی‌ها تذکر می‌دهد که حرکت کاهشی ذخایر نفت امریکا نباید آنها را به اشتباه بیندازد چراکه ممکن است چنین روندی لزوما در کشورهای دیگر وجود نداشته باشد. این تحلیلگر بین‌المللی توصیه دیگری نیز به اوپکی‌ها دارد. به گفته جولیان لی، اوپکی‌ها به تولیدکنندگان خارج از این کارتل فرصت حیات مجدد داده‌اند. با بالا رفتن قیمت نفت، تولید نفت امریکا نیز افزایش یافته و کماکان این روند ادامه دارد. ارزیابی ماهانه‌یی که در ماه اکتبر انجام شده، نشان می‌دهد که تولید این کشور به میزان 400هزار بشکه بیشتر از آن چیزی بود که از داده‌های هفتگی مشتق می‌شد. لی پیش‌بینی می‌کند که میانگین تولید روزانه نفت ایالات متحده تا ماه فوریه یعنی 4ماه زودتر از پیش‌بینی‌های دولت امریکا از مرز 10میلیون بشکه در روز عبور خواهد کرد. تحلیلگر بلومبرگ هشدار خود به اوپکی‌ها در سال 2016 را یادآوری می‌کند. جایی که گفته بود اگر اعضای کارتل استراتژی کاهش تولید را انتخاب کنند خود را گرفتار چرخه‌یی می‌کنند که در آن باید به مدت بیشتر و طولانی‌تر محدودیت تولید را ادامه دهند تا افزایش تولید از سوی دیگر تولیدکنندگان خصوصا ایالات‌ متحده را جبران کنند. این تمدید توافق تنها منحصر به سال 2018 نیست و ممکن است به سال‌های 2019و 2020و فراتر از آن نیز برسد. آژانس بین‌المللی انرژی پیش‌بینی می‌کند که در این سطوح قیمت، برزیل و کانادا نیز تولید خود را افزایش خواهند داد.

در این میان افزایش فراتر از انتظار رشد تقاضا در سال 2017 نیز به تولیدکنندگان اوپک کمک کرد که مازاد ذخایر نفت را کاهش بدهند. اوپک پیش‌بینی می‌کند که این روند در سال 2018 نیز ادامه داشته باشد. اگر چنین اتفاقی بیفتد برای چهارمین سال متوالی خواهد بود که رشد تقاضا بالای 1.5درصد ثبت خواهد شد. البته این‌ اتفاق مسبوق به سابقه است اما در 40سال اخیر تنها دو بار شاهد 4سال متوالی از رشد بالای 1.5درصد بوده‌ایم. اما اگر رشد تقاضا به اندازه‌یی که اوپک انتظار دارد، نباشد تعادل بازار که قرار بود در پایان سال 2018 اتفاق بیفتد به تعویق خواهد افتاد.